AMBACHT
Meubels met
een verhaal
wonen 17
vrijdag 15 juni 2012
Ambachtslui over hun
bijna vergeten beroepen.
Deze week:
de meubelrestaurateur,
door llze Rike
KEES BOUTKAN
Meubelrestaurateur
Specialisme:
houtbewerking
(ondermeer fineren,
politoeren en intarsia)
iglS3
Vak en studie
Bij vakvereniging
Restauratoren Ne
derland (RN) zijn
zestig restaurateurs
van hout aangeslo
ten. Leden hebben
aan de toelatingsei
sen voldaan of zit
ten in de toelatings
procedure. leder
een mag zich 'res
taurateur' noemen,
In de werkplaats van Kees Bout
kan liggen overal stukjes hout, in
alle soorten en maten, van flinter
dun fineer tot blokjes pikzwart eb
benhout. Een kast midden in de
ruimte wordt met klemmen aan elkaar
gehouden, een andere ligt als een grote
puzzel in stukken op een werkbank en
op de grond. En in een hoekje staan
twee prachtige stoelen met donkerblau
we, fluwelen bekleding. „Die zijn van
koningin Juliana geweest", vertelt de
meubelrestaurateur. „Iemand heeft ze
gekocht op een veiling in Soestdijk en
vroeg of ik ze wilde opknappen. Aan
elke stoel mankeerde wel iets anders.
Eén was zelfs met metalen strips aan
de achterkant vastgezet. Zo kun je ook
'restaureren'."
Dat is niet de manier van Boutkan.
„Als ik iets restaureer, probeer ik zo
min mogelijk aan het origineel te ver
anderen of vervangen. Ik ben daarin
ook heel behoudend: elk splintertje
dat er nog is, lijm ik terug op zijn
plaats."
Vandaar de pot beenderlijm die op
een kookplaatje staat, de kwast er al in.
En vandaar het rek met tientallen kleu
ren beits op water of alcoholbasis.
„Daarmee probeer ik de kleur van het
nieuwe stukje dat ik moet toevoegen,
zo veel mogelijk te laten lijken op de
oude. Het moet niet direct in het oog
springen, al mag je bij een nauwkeuri
ge blik best kunnen zien dat iets is ge
repareerd. Dat is ook onderdeel van de
geschiedenis van een meubel. Zoals de
legende van het bureau van Napoleon
waar de wijnkring van zijn glas nog in
te zien zou zijn. Elk meubel heeft zo
zijn eigen verhaal te vertellen."
Dat vindt Boutkan ook het mooiste
aan zijn vak, dat verhaal ontdekken.
„Ik heb laatst een prachtig kabinet op
geknapt, de deuren hingen scheef en
een poot zat niet goed vast. De eige
naar vertelde dat hij als peutertje had
leren lopen aan de rand van de onder
ste la. Dan gaat zo'n stuk leven. De
waarde van antiek is tegenwoordig
vooral emotioneel. De meeste meubels
die ik hier krijg zijn familiestukken:
van een oma of een oude oom. Dan
zijn mensen heel blij, als ze ze weer
kunnen gebruiken."
De meubels die hij onder handen
krijgt, vallen soms van ellende uit el
kaar. Bij andere stukken lijkt het vaak
om een kleinigheidje te gaan. „Helaas
blijkt dan vaak dat er toch meer mis is,
van het een komt dan het ander. Als
één stoelpoot kapot is, moet soms de
hele stoel uit elkaar. Dan kun je beter
de andere poten ook direct goed bekij
ken." Boutkan bekijkt een meubel daar
om altijd in zijn geheel, voor hij een of1
ferte uitbrengt. „Dan kunnen mensen
alsnog kijken wat ze wel of niet gerepa
reerd willen hebben." De restaurateur
heeft daarvoor vrijwel elke techniek in
huis: van houtdraaien (om missende
poten of knoppen te vervangen) en
houtsnijwerk (om ornamenten bij te
maken) tot politoeren, de ouderwetse
manier om meubels een diepe glans te
geven. „Ik probeer me te verplaatsen
in de tijd waarin een stuk werd ge
maakt en wat bij het meubel en de ei
genaar ervan past. Dat politoeren is
soms niet praktisch, zeker niet voor ta
fels, het is nogal kwetsbaar. Maar bij
veel kasten is het juist prachtig, komt
de houtsoort mooi tot zijn recht. Een
goede afwerking maakt het meubel he
lemaal af"
www.boutkan-meubelrestauratie.nl
Reageren?
wonen@wegener.nl
Foto's:
1. Kees Boutkan repareert een stoel
met fluwelen bekleding die nog
van koningin Juliana is geweest.
2. Sommige meubels die Boutkan
onder handen neemt, vallen van
ellende uit elkaar.
3. Boutkan heeft vrijwel elke
techniek in huis: van houtdraaien
en fineren tot politoeren.
4 en 5. Voorraad in de werkplaats
van Boutkan. foto's Ronald Hissink
Meubelrestaurateur en techniek
Een meubelrestaurateur repareert niet alleen antieke meubels, hij probeert ze zoveel
mogelijk in hun waarde te laten en met de oude technieken waarmee ze ooit zijn ge
maakt te herstellen en/of op te knappen. Een paar technieken:
Politoeren: letterlijke betekenis 'veel draaien', met een lapje linnen of katoen met daar
in een plukje wol, gedrenkt in een mengsel van alcohol en schellak. Door de draaiende
beweging worden alle nerven gevuld en ontstaat een dunne glanzende laag op het
hout. Die laag is erg kwetsbaar, een vochtig glas laat direct een kring achter. Daarom
is deze techniek minder geschikt voor tafels, al werd die vroeger (bij gebrek aan beter)
wel gebruikt.
Fineren: heel dunne laag hout die op een goedkopere houtsoort wordt geplakt. Zo
kan een grenen kast van duur ebbenhout lijken.
Intarsia: inlegwerk, soms met fineer, ivoor, parelmoer, messing of schildpad in kunsti
ge vormen als boeketten, muziekinstrumenten of een jachttafereel.
Houtsnijden en -draaien: met deze oude techniek worden missende stukjes nage
maakt. Daarna kleurt men ze, zodat ze niet te veel uit de toon vallen. Met houtdraaien
worden stoelpoten of knoppen nagemaakt. Dat komt minder nauwkeurig, omdat door
het handwerk van vroeger poten nooit exacte kopieën van elkaar waren.
