en
Onbemand
IO
De VN adviseren Pakistan onder
zoek aan te vragen naar de inzet van
bewapende drones door de VS. Hoe
legitiem en effectief is het gebruik
van de onbemande vliegtuigen?
donderdag 14 juni 2012
door Joost Bosman en Chris Halkes
Een piloot van bewa
pende drones leeft in
twee werelden. In zijn
werkelijke wereld
brengt hij 's morgens
zijn kinderen naar
school en 's avonds naar bed. In
zijn virtuele wereld, op zijn werk,
doodt hij terroristen. „Het is een
soort video-game", vertelt defen
siespecialist Kees Homan van het
instituut voor internationale be
trekkingen Clingendael. „De pi
loot zit ergens in Nevada met een
joystick achter een beeldscherm
en loopt geen enkel risico. Dat kan
gaan zo van: 'ik heb net twee men
sen gedood; tijd voor een pizza'."
De Amerikaanse campagne om
vermeende terroristen met onbe
mande vliegtuigen uit te schake
len, wordt betwist. „Het zijn bui
tengerechtelijke executies", stelt
Wim Zwijnenburg, militair expert
bij vredesbeweging IKV- Pax Chris-
ti. Een jaar geleden waarschuwde
die al in een rapport voor de glij
dende schaal die drones bij geweld-
toepassingen zouden veroorzaken.
„Obama heeft het gebruik van dro
nes als executiemiddel inmiddels
opgevoerd. Het zijn niet-transpa-
rante, schimmige operaties. Onbe
kend is wat de afwegingen zijn,
waar de verantwoordelijkheden
liggen of wie als doelwit gelden."
Willem van Genugten, hoogleraar
internationaal recht, in Tilburg
kan zich vinden in de woorden
van Zwijnenburg. Volgens de Ge-
neefse conventies de 'spelregels'
voor oorlogvoeren) wordt er in
een gewapend conflict onder
scheid gemaakt tussen militairen
en burgers, aldus Van Genugten.
„En drones doen dat niet."
De hoogleraar erkent dat volgens
het algemeen internationaal recht
een land zichzelf mag verdedigen.
Maar dan moeten er wel zeer dui
delijke bewijzen zijn dat de ene
staat de andere wil aanvallen. En
de vraag is maar of de VS zodanig
'In een oorlog worden
militairen geacht bereid te
zijn om risico's te nemen'
worden bedreigd, dat inzet van
drones gerechtvaardigd is. Van Ge
nugten is diplomatiek in zijn ant
woord: „Bij de huidige inzet is
daarover voortdurend twijfel.
Maar je kunt zeggen dat de VS in
het geval van Pakistan de soeverei
niteit van een onafhankelijke staat
schendt." Van Genugten pleit voor
een VN-onderzoek, zoals hoge
commissaris voor de mensenrech
ten Navi Pillay vorige week heeft
gesuggereerd. „Maar niet alleen fei
tenonderzoek naar wat er in Paki
stan is gebeurd, maar ook naar de
juridische en ethische grenzen van
het gebruik van drones."
Volgens Homan zijn er juist
ethische bezwaren tegen de inzet
van drones. „Oorlog is een sociaal
fenomeen waarin militairen be
reid worden geacht risico's te ne
men en zich op te offeren. Dat
aspect ontbreekt hier volledig. Bo
vendien verliest de vijand door de
afstand, elke menselijkheid."
De VS vinden de drone-aanvallen
legitiem, omdat zij zich 'in oorlog'
beschouwen met het terrorisme.
Die oorlog wordt wereldwijd ge
voerd, en ze achten zich gerech
tigd overal waar nodig geweld in
te zetten. Volgens Homan hante
ren de VS vier criteria om te bepa
len of een drone-aanval mag. Een
verdachte moet betrokken zijn bij
voorbereiding van een oorlogs
daad tegen de VS, hij moet een
acuut en direct gevaar vormen, het
land waar hij zich bevindt, moet
PERZISCHE
GoiX
SAUDI-ARABIË
ARABISCHE
ZEE
Somalië
Amerikaanse geheime acties
in Somalië sinds 2007
Totaal aantal acties: 10-21
waarvan 3 - 9 drone-aanvallen
Dodelijke slachtoffers: 58-169
onder wie 11-57 burgers
onder wie 1 - 3 kinderen
Vanaf vliegdekschepen
JEMEN
DJIBOUTI
ETHIOPIË
I i Landenwaarde Amerikanen drones
J inzetten of hebben ingezet.
Landen waar de Amerikanen een
drones-basis (in aanbouw) hebben.
INDISCHE
OCEAAN
