9 spectrum
Niet zwaaien naar de concurrent
Zaterdag 9 juni 2012
Een goederentrein dendert over
de Betuwelijn bij Giessendam.
foto GPD
De Betuwelijn (van beneden naar boven)
kruist de A27 bij Gorinchem.
foto Ed Oudenaarden/ANP
tracé Betuweroute bestaande spoorlijn
autosnelweg
Aansluiting
op Duits
spoornet
infographic ANP| bron ministerie van Verkeer Waterstaat
Havenspoorlijn
A15-lijn
Begin spoorlijn aan oostzijde
emplacement Waalhaven-Zuid
El 11.25 uur: Station Emmerich, Duitsland. Kreu
nend zet de trein zich in beweging. Drie locs
van DB Schenker trekken 654 meter wagons
naar de Kijfhoek bij Rotterdam. De lading: staal
en chemische stoffen. Gewicht: 1.600 ton.
„Da's toch iets minder dan de kolentrein van
4.000 ton die ik vanmorgen naar Oberhausen
heb gereden", zegt machinist Bela Hlavaj (52).
Het vertrek is wat opgehouden, omdat de Duit
se verkeersleiding eerst de verplichte treinlijst
wil hebben. Bela: „Daar staat op met hoeveel
wagons we rijden, hoe ze gerangeerd zijn en
wat de lading is." Sommige stoffen zijn brand
baar, explosief, zuur of mogen niet met water
worden geblust.
H 12.02 uur: De trein gaat van het gewone
spoor bij Zevenaar over op de Betuweroute.
We rijden eventjes stroomloos om de trein
om te laten schakelen van de 1.500 volt op
het gewone net, naar de 25.000 volt op de Be
tuweroute. Bela: „Als je hier per ongeluk mét
stroom doorheen gaat, krijg je kortsluiting en
zit de hele Betuweroute zonder stroom."
B 12.05 uur: Zonder moeite komt de combina
tie door de 1.600 meter lange tunnel onder
het Pannerdensch Kanaal. Bela: „Regelmatig
stranden er treinen in de tunnels op de Betu
weroute, omdat de machinist met te weinig
vaart uit de tunnel komt. Gevaarlijk is dat niet,
maar het kost tijd. Er moet een duwtrein ko
men om de gestrande trein uit de tunnel te du
wen. Dat kost een paar uur. De vervoerder
draait op voor de kosten."
ET 12.26 uur: Dodewaard in zicht. De trein houdt
even in. „Fasescheiding", zegt Bela. „Op dit
baanvak is een andere aanbieder van stroom.
Tussen Emmerich en Dodewaard hebben we
1.227 kilowattuur stroom verbruikt." Bela
schat dat de rit naar de Maasvlakte ergens tus
sen de 6.000 en 7.000 kilowattuur vergt. „Wat
jij in één jaar verbruikt, jassen wij er in één ritje
doorheen."
E?l 12.32 uur We gaan Tiel voorbij met 100 kilo
meter per uur. De cruise control staat om tech
nische redenen af. Bela: „Af en toe zijn er snel
heidscontroles langs het spoor. Dan staat er
iemand van de Inspectie Leefomgeving en
Transport met een lasergun. Als je te hard
rijdt, kun je een boete krijgen. Ik heb bedragen
gehoord van 3.000 tot 5.000 euro." Op het te
gemoet komende spoor passeert een graant-
rein van Captrain. Er wordt niet gezwaaid, ,,'t Is
toch je concurrent, nietwaar?"
JJJ: 12.38 uur. We passeren de boog bij Meteren,
de aftakking van de Betuweroute naar het ge
wone spoor richting Amsterdam. Deze wordt
dagelijks gebruikt, in tegenstelling tot de boog
bij Eist. „Die is te krap aangelegd", weet Bela.,
„Daarom is dat spoor in de praktijk eigenlijk
niet bruikbaar."
Q 13.00 uur: We gaan de tunnel onder de Gies-
sen in en passeren Hardinxveld-Giessendam.
„Hier wonen de meeste bezwaarmakers", zegt
Bela. Het is de thuishaven van de actiegroep
'Geluidsoverlast Betuweroute Nee'. Bela geeft
wat gas bij. Niet om de omwonenden te pes
ten. „Ik moet zorgen dat ik weer goed de tun
nel uit kom." In de Sophiatunnel, even verder
op, schakelt de trein weer terug van 25.000
naar 1.500 volt.
n 13.14 uur: Kijfhoek. De losbel rinkelt. De hand
schoenen gaan aan, de helm op. Teamleider
Sander springt uit de trein. „Ik zal er toch tus
sen moeten kruipen om de wagons te ontkop
pelen." Bela gaat er ook af 'om de trein rood
te maken'. Nu de wagons zijn afgekoppeld,
moet de achterste loc met rood licht rijden.
Het systeem op de trein zoekt automatisch
contact met de verkeersleiding. Helaas, de ver
keersleiding van hsl (hogesnelheidslijn) komt
aan de telefoon. Bela: „Foutje van het schakel
systeem."
13.39 uur: 'Störung, störung', schalt een Duit
se damesstem door de cabine. „Omdat ik hand
matig ingrijp", verklaart Bela. De snelheid op
dit baanvak richting Maasvlakte is maximaal 80
kilometer. Bela zit al 35 jaar 'op de bok' en het
verveelt hem geen dag. „Sinds ik bij de NS
kwam, ben ik daar nooit meer weggegaan."
14.29 uur: De gekoppelde locs minderen
vaart. We naderen de 'loclocatie' waar ze wor
den geparkeerd. Bela draait de knop om,
springt van de loc af en loopt naar zijn auto.
Einde dienst.
zie onze website:binnenland
Meereizen op de Betuweroute?
Bekijk het filmpje vanuit de cabine
tijen die de mogelijkheden van het spoor verkennen. Is dat niet
een taak van de vijftien vervoersbedrijven die actief zijn op de Be
tuweroute? Tommei: „Vervoerders zijn heel erg bezig met het
hier en nu, met overleven in plaats van met de kansen die de toe
komst biedt."
Terwijl de argeloze automobilist op de A15 aan dood spoor
denkt, rijden er inmiddels volop treinen over de Betuweroute:
bijna 6.000 per kwartaal. Gedurende heel 2011 waren het er
23.000,30 procent meer dan in 2010. Door de economische crisis
rijden dit jaar tot dusver 10 procent minder treinen.
Als de economie aantrekt en het nieuwe haventerrein op de
Tweede Maasvlakte bij Rotterdam in gebruik wordt genomen,
doemt een ander probleem op: de flessenhals bij Zevenaar. Om
dat de Duitsers tot 2019 bezig zijn met de aanleg van een derde
spoor tussen Emmerich en Oberhausen, dreigt een groeiend aan
tal goederentreinen te stranden bij Zevenaar. Sjoerdsma: „Om
dat op te lossen, zullen meer goederentreinen via de grensover
gangen Bad Bentheim en Venlo naar Duitsland moeten rijden."
Lokaal veroorzaakt die boodschap nu al veel onrust. De discussie
spitst zich toe op de herrie en niet op de groeiende hoeveelheid
gevaarlijke stoffen die over het spoor gaan. „Het is een brullend
geluid, dat uit de verte komt aanzetten en dan aanzwelt. Bij lange
treinen houdt dat geluid een flinke tijd aan", zegt Arie de Bruijn,
die dichtbij de spoorlijn woont. Hij strijdt al enkele jaren namens
de actiegroep Geluidsoverlast Betuweroute Nee. De lokale bevol
king is voorgelogen, meent hij.
„De geluidsniveaus die ProRail ons vóór de ingebruikname van
de Betuweroute liet horen, zijn in de praktijk véél hoger. We zijn
belazerd", stelt De Bruijn vast. „We hebben recent een stichting
opgericht, zodat we ook juridisch een vuist kunnen maken."
Hij proeft onwil bij de verantwoordelijke partijen. „Je kunt heel
veel doen tegen geluid. Maar wat er nu gebeurt, is technologie uit
1880: met ijzeren wielen over ijzeren sporen rijden. Hoezo inno
vatie?"
De Bruijn zegt dat niet alleen Hardinxveld-Giessendam kreunt
onder de overlast, maar ook omwonenden in Zevenaar, Tiel en
Pannerden. De lopende evaluatie van de Mileu Effect Rapportage
moet over enkele maanden uitsluitsel geven.
Sjoerdsma: „Uit metingen blijkt dat we nu binnen de kaders van
de wet blijven. Geluidsoverlast is een kwestie van perceptie."
Keyrail-directielid Tommei: „Het kan niet zijn dat de Betuwerou
te qua geluidsvolume nu al vol zit."
In Duiven lijkt het mee te vallen. Burgemeester Zomerdijk: „Het
is minder dan destijds werd gevreesd." In Boerenhoek, een ge
hucht van ongeveer twintig huizen bij het Gelderse Bemmel, ma
ken ze zich op voor een nieuwe strijd, na het gevecht tegen de Be
tuweroute, bijna twintig jaar geleden. „Dankzij onze bezwaren is
het tracé van de Betuweroute destijds 200 meter verschoven.
Maar nu wil minister Schulz die strook gebruiken voor doortrek
king van de A15. We zijn er dus in feite niets mee opgeschoten",
verzucht Peter Brautigam. „De afgelopen twintig jaar zijn hier
twee huizen verkocht. Als men een vertrekregeling zou krijgen,
ging bijna iedereen weg."
David van der Geer verruilde Boerenhoek anderhalfjaar geleden
voor het Amerikaanse Boston, waar hij een goede baan kon krij
gen. Sinds november 2010 staat zijn huis te koop. Nu de A15
wordt doorgetrokken, is de waarde met 50.000 euro gedaald.
Van der Geer is belastingplichtig in Amerika en kan de hypothee
krente niet meer aftrekken. Elke maand leggen hij en zijn vrouw
250 euro apart om het tekort te dekken. Het huis is voorlopig ver
huurd. „Mochten de huurders besluiten uit mijn huis te gaan,
dan is een faillissement voor mij in Nederland erg dichtbij."
reageren?
spectrum@wegener.nl
