;rd een hunkerbunker
7 spectrum
De zee
met haar troebel Noordzeewater,
waar de suggestie zegeviert.
Met haar golven die enthousiast op ons afkomen,
zich dan voorzichtig terugtrekken
en hun vruchten op het vochtige zand werpen
Het strand
met zijn duinen, heuvels en geheimen,
hun toevertrouwd in woord en daad,
door minnaars en beminden.
Die laatste korreltjes zand,
hardnekkig achterblijvend in slipjes
en er kriebelend een uitweg zoekend.
De zeebries
die soms spreekt en soms luistert. Soms schreeuwt
maar meestal fluistert: over liefde en lust aan de kust.
Zaterdag 9 juni 2012
rs (1919-2000).
938): Interieur met vissersvrouwen.
Het Maritiem Muzeeum in Vlissingen toont liefde en lust aan de
kust. De expositie Zeerotica geeft een beeld van hoe zeeëen en
oceanen de fantasie prikkelen tot de dag van vandaag. Oud-zeeman
Frits Hoogstrate ging mee naar Vlissingen en vertelt over het
mannenleven aan boord van een schip.
door Jan van damme
Zeerotica, liefde en lust aan de
kust. Zo'n titel wekt verwach
tingen. We vragen wat rond:
waar denk je aan bij zeeroti
ca? Zout op een gebruinde
huid. Lome liefkozingen in een op een
Duits gezin veroverde kuil. Seks! Hoeren
en snoeren, smachtende zeelieden, drui
pers. Oesters.
Wat is dat geluid toch, vraagt Frits Hoog
strate. In de Scheldezaal van het Maritiem
Muzeeum van Vlissingen klinkt door
speakers niet aflatend het ruisen van de
branding. De vragensteller glimlacht in
zijn baard: „Het is net of er de hele tijd een
wc wordt doorgetrokken." Hoogstrate (68)
uit Amemuiden is vandaag de expert.
Landrotten kunnen met de beste bedoelin
gen liefde en lust aan de kust in beeld bren
gen, voor de echte expertise moeten we
toch bij een zeevarende zijn. Sprekend
klinkt de oud-zeeman meteen naar de
oceanen. Een doorrookte stem, zeggen
sommigen. Klopt, hij wil graag even bui
ten staan voor een pafje. Maar hij krijgt
ook te horen: 'You've got the voice of a sin
ger'- je hebt de stem van een zanger. Dat
klopt ook. Hij zingt in Ierse bandjes, in een
shantygroep. Sinds 3,5 jaar speelt hij banjo
in het Scheldeloodsenkoor.
Van jongs af aan in de ban van het water.
Geboren in Hansweert, waar het toen hart
stikke druk was in het kanaal omdat er
nog geen Schelde-Rijnverbinding bestond.
Als kleuter ging hij bootjes tekenen. Dat is
hij blijven doen, met succes. Min of meer
voor de grap stuurde hij zijn schilderij van
de Cutty Sark naar Londen, waar de legen
darische Britse theeldipper na een brand
gerestaureerd en wel een trekker van allu
re is. Hoogstrate: „Kreeg ik bericht of ze
mijn werk als beeltenis op hun koffiekop
jes en briefpapier mogen gebruiken. Da's
toch leuk."
Hij noemt zichzelf een schilderende ship-
louer. In 1961 stapte hij als werktuigbouw
kundige aan boord van de Alamak, een
vrachtschip van Van Nievelt, Goudriaan 8c
Co in Rotterdam, met zo'n veertig beman
ningsleden. Het schip voer tussen Amerika
en het Midden-Oosten. Er werden veel
tweedehandsspullen - auto's, boortorens -
naar Saoedi-Arabië vervoerd.
Hoogstrate bleef meteen elf maanden aan
één stuk op zee. Hij had een vriendin toen
hij vertrok. Contact onderhouden was las
tig, herinnert hij zich. Een telegram kon
bij hoge uitzondering, bij een verjaardag.
Bellen was niet mogelijk.
„Ik schreef. Omdat je de brieven in een ha
ven moest afgeven, wist je nooit of ze in
trsus (V.M.Z. Ve-
>or Johan Tahon.
Tekst bij de entree van de tentoonstelling.
de goede volgorde zouden aankomen.
Daarom nummerde ik ze. Maar die liefde
hield geen stand. Elf maanden zijn dode
lijk. Zij dacht: als dit mijn toekomst is..."
Hij vervolgt: „Echte erotica, daar was wei
nig ruimte voor aan boord. Er was wel
eens een vrouw te gast, van de kapitein of
de stuurman. Dat merkte je meteen, de
stemming aan boord veranderde, zeker als
zo'n dame ook nog eens ging liggen zon
nen. Iedereen wilde dan opvallen. We
maakten lange reizen toen. Tussendoor
niet meer dan achttien dagen thuis. De ver
halen over al dat hoerenlopen van zeelui,
die kloppen in elk geval niet voor het hoge
re personeel. We werden goed gewaar
schuwd voor geslachtsziekten. De tweede
stuurman was ook arts, als we een haven
naderden deelde hij condooms en profylac
tische zalf uit. Je hoorde soms de verhalen:
20 procent had geslachtsziekte bij Buenos
Aires, 80 procent toen ze in Recife aanleg
den. Gonorroe, plat gezegd een druiper,
deed behoorlijk zeer. Nee, zelf heb ik er
nooit een gehad. Syfilis was een schrik
beeld, het is dodelijk in de derde fase."
Na tien jaar varen had Hoogstrate het wel
gezien op zee, hij ging aan land bij de
Dienst van het Stoomwezen werken. „Het
leven aan boord was vrij eenzijdig. Een
mannengemeenschap, de manier van con
verseren was altijd dubbelzinnig, heel op
gefokt. Zo'n schip werd een hunkerbunker
genoemd. Moppen, sterke verhalen, daar
stikte het van. Datzelfde sfeertje kom ik nu
weer tegen in het Scheldeloodsenkoor.
Maar toen: ik had ondertussen wel kinde
ren, en realiseerde me dat ik een vreemde
voor hen zou blijven als ik bleef varen.
Voor mij zijn het belangrijke jaren ge
weest op zee. Vriendschappen voor het le
ven. De zeevaart levert over het algemeen
verantwoordelijke mensen op."
'Een vrouw is een parel op de bodem van
de zee'. Dat staat op één van de wanden in
het Maritiem Muzeeum. We komen ver
der beelden van,het oude badleven in Oos
tende tegen, zeemeerminnen, oesters, een
schilderij van wachtende vissersvrouwen,
een beeld van een zich uitkledende vrouw.
We lezen dat ze in Japan tentakels van
inktvissen al eeuwenlang opwindend vin
den. Er is een kleedhokje gebouwd, met ro
de gordijen en een rood lampje: 'de literai
re peepshow'.
De expositie is onderdeel van de onlangs
opgestarte samenwerking met het Natio
naal Visserijmuseum in Oostduinkerke. Di
recteur Maja Wolny is het brein. Zij wil de
Vlamingen met haar museum bewust ma
ken van hun zee. België heeft, in tegenstel
ling tot Nederland, geen echte maritieme
musea. De erotiek kwam bij haar opborre
len door de roman Vissen redden van Anne-
lies Verbeke. Maja Wolny voelde wel ver
wantschap met de hoofdfiguur Monique
Champagne, die tegen de overbevissing
strijdt. Een tekstfragment uit het boek is te
lezen op de achterwand van de literaire
peepshow. Een liefdesscène, goed recht
door zee. De kuise regels: „Eerst legde ze
haar wang tegen de zwelling in zijn hals,
dan haar hand. Zijn bloed stuwde tegen de
palm terwijl ze haar neus in zijn borsthaar
begroef en een lijntje zweet en water van
zijn huid snoof."
Zeerotica: Maritiem Muzeeum in Vlissingen,
van 9 juni 2012 tot en met 14 april 2012.
