spectrum IO
Health 'n safety
Zaterdag 2 juni 2012
STANDPLAATS
door
Michiel Philippart
Terwijl ik in een open lift sta op me
trostation Queensway, tegenover
het centraal gelegen Hyde Park in
Londen, komt er een kromlopende
bejaarde schuifelend mij en de andere
wachtenden tegemoet. Het openhouden
van de deur is in strijd met het reglement
'Health 'n Safety', (gezondheid en veilig
heid) en heeft me eerder die week al een re
primande opgeleverd, inclusief wat afkeu
rende blikken van mijn medereizigers. Ik
besluit dit keer niets te doen en wacht of ie
mand anders aanstalten maakt
'Health 'n Safety'. Het is een alom bekend
begrip in Londen. Een veelvoorkomend fun
dament onder regels, argumenten en gedra
gingen. Als je goed kijkt, zie je het
overal om je heen in de met came
ra's volgehangen stad. En naast de re
gel in de lift, blijf ik me verbazen
over de soms doorgeslagen behoefte
aan 'Health 'n Safety'.
Op de fiets zie je dat de gemiddelde
Londenaar het zekere voor het onze
kere neemt Een groot aantal van
hen draagt namelijk een helm en re
flecterend hesje, die overigens te pas
en te onpas door allerlei pluimage
op straat worden gedragen. Daar
naast vormen knie- en elleboogbe
schermers en een mondkapje ook
geen uitzondering.
Maar sommigen maken het echt
bont en fietsen als ingepak
te, verlichte kerstbomen
door de straten en illustre
ren zo perfect hun diepge
wortelde verlangen naar
zo veel mogelijk veilig
heid.
Ook tijdens het jubileum
van The Queen is 'Health
'n Safety' het toverwoord.
Waar zou iemand met kwaad in de zin -
een terrorist, een doorgeslagen republikein
of een theelichtgooier - gaan staan als hij
zondag de botenparade met de koningin
voorop over de Theems wil verstoren? In
welke vorm dan ook. Die vraag is gegaran
deerd, wellicht in iets andere vorm, onder
deel geweest van de risicoanalyses voor het
6o-jarige regeringsjubileum. 'Een brug',
was een van de antwoorden, waarop de au
toriteiten besloten vrijwel alle bruggen
over de rivier tijdens de boottocht af te slui
ten voor het gewone publiek. 'Health 'n Sa
fety'.
Maar naast 'brug' rolden er nog veel meer
potentieel gevaarlijke plekken uit de koker.
Eigenlijk kwam het er op neer dat op alle
goede plekjes waar mensen juist graag
staan, gevaar dreigt Om de alom geprezen
'Health 'n Safety' toch te waarborgen, stelt
de regering daarom kaartverkoop in op die
plekken en zijn er op de bruggen louter ge
nodigden gewenst. Met een bataljon dui
kers in het water, zo'n tweehonderd veilig-
heidsboten, een kleine zesduizend agenten
en nog eens zevenduizend stewards aan de
zijkant van de oever wordt niets aan het
toeval overgelaten. Het gevolg daarvan is
dat niet de op het koningshuis verzotte
huisvrouw of de overgekomen toerist,
maar de bewakers het beste zicht hebben
op The Queen tijdens de boottocht. Maar ja,
'Health 'n Safety'.
Terwijl de liftdeur langzaam dichtgaat, jeu
ken mijn hariden om ze ertussen te steken.
Ik verbied het mezelf in de hoop dat ie
mand in actie komt. Gelukkig zet een naar
schatting 40-jarige man op het allerlaatste
moment zijn voet ertussen. In de lift wordt
zuchtend geklaagd. „Ze kunnen we wat
met die regels", aldus de man, waarna een
jonge vrouw hem afkeurend aankijkt. Zie
daar het waarschijnlijke verschil tussen
twee lampen op je fiets, wellicht nog met
helm en een ingepakte, lichtgevende kerst
boom.
Twee troonpretendenten
en een wereld van ver
schil. Prins Nikola II ont
vangt in Podgorica, de
hoofdstad van het sinds
kort weer zelfstandige
Montenegro, in de lobby
yan een doorsnee hotel. Hij komt net te
rug van een wielerwedstrijd, is casual ge
kleed en moet snel weer verder, op weg
naar zijn kinderen en kleinkinderen.
Kroonprins Aleksandar II van Servië daar
entegen, zelf geboren in een Londense ho
telkamer, heeft in Belgrado het paleis van
zijn familie teruggekregen en zorgt voor
een vorstelijk onthaal. Compleet met cho
colaatjes in de vorm van een kroontje.
Nikola praat snel en gedreven in het
Frans, zijn moedertaal. Aleksandar is be
dachtzaam, spreekt koninklijk Engels. Hij
weet precies wat hij wel of niet wil zeg
gen. Van jongs af aan is hij in balling
schap voorbereid op zijn rol als koning
van Joegoslavië. Nikola werd door zijn
ouders juist onwetend gehouden over
zijn vorstelijke wortels.
Aleksandar (1945) draait mee in het Euro
pese vorstencircuit. Een fotoalbum op ta
fel maakt dat heel duidelijk. Eén van de
fraaiste opnamen toont Aleksandar op
zijn 50ste verjaardag, dansend met zijn
peettante koningin Elizabeth II. „Ze
vroeg me wat mijn liefste wens was. Ik
antwoordde dat ik mijn 60ste verjaardag
thuis in Belgrado zou kunnen vieren."
Aleksandar was twee weken geleden ook
van de partij bij de lunch die Elizabeth in
Windsor aanbood aan alle regerende vor
sten van de wereld.
Nikola (1944) trad vorig jaar eigenlijk pas
voor het eerst naar buiten in koninklijk
gezelschap bij de uitvaart van Otto von
Habsburg.
Maar een overeenkomst is er ook. Beide
prinsen, die bij een andere loop van de ge
schiedenis koning hadden kunnen zijn
van hun land, zoeken na een leven in bal-
lingschap een nieuwe rol voor zichzelf.
„Ze wilden me niet belasten met de ge
schiedenis en met hun eigen teleurstellin
gen", zoekt Nikola Petrovic-Njegos een
verklaring voor het ongebruikelijke be
sluit van zijn ouders Mihajlo en Gene-
viève om te zwijgen over het verleden.
„Het was te pijnlijk."
Zijn vader was tijdens de Tweede Wereld
oorlog onder druk gezet om als koning
stroman te worden van de Italianen in be
zet Montenegro. „Nee zeggen was eigen
lijk geen optie", vertelt Nikola over zijn
vader, die als 'diplomatiek gijzelaar' in
Duitse handen was. Maar hij weigerde
toch, hetgeen hem uiteindelijk in concen
tratiekamp Dachau deed belanden. Dat
overleefde hij ternauwernood. „Hij woog
nog maar 36 kilo."
De weigering maakte Mihajlo in de ogen
van de nieuwe communistische macht
hebbers tot verzetsheld. Hij kreeg in Bel-
In Londen viert
koningin Elizabeth II
haar diamanten
regeringsjubileum.
Zij geeft de
monarchie
wereldwijd een
goede naam.
Dat wordt ook
opgemerkt op de
Balkan, waar de
'troonopvolgers' van
Montenegro en
Servië in de
toekomst blikken.
door Joost van Egmond
en Hans Jacobs
grado een baan als chef protocol van
maarschalk Tito, in hetzelfde paleis waar
.nu kroonprins Aleksandar zetelt. „Nee, te
rug naar Montenegro mocht hij niet",'
lacht Nikola. „Mijn moeder, later wel de
'rode prinses' genoemd, beviel het Joego
slavische socialisme wel, mijn vader niet.
Ze keerden terug naar het Westen, een il
lusie armer. Het huwelijk strandde. Mon
tenegro was daarna een gesloten boek",
aldus de prins.
Er ging dan ook een wereld voor hem
open tijdens een vakantie in de jaren ze
ventig. Zijn vader had hem op het hart ge
drukt de 'heilige' berg van Montenegro te
voet te beklimmen. Eenmaal boven wek
te de ranke Franse lifter op zijn sandalen
en in zijn korte broek verwondering. Wie
gaat er nu lopen? Nikola vertelde van de
opdracht van zijn vader. Maar hoe heette
hij dan? Petrovic-Njegos. De monden vie
len open van verbazing. Een nazaat van
de laatste koning!
Ook in de de voormalige hoofdstad Cetin-
je werd hij vorstelijk onthaald, in het tot
een museum gemaakt koninklijk paleis.
„Ik hoefde geen entree te betalen, dat
hoeft niet voor je eigen huis, zeiden ze",
vertelt Nikola nu nog met smaak over
zijn eerste kennismaking met Montene
gro. „Maar ik sloeg in mijn uitdossing na-
Het koninklijk paleis in Servië, de woning van kroonprins Aleksandar II.
foto Andrej Isakovic
