De invloed
van Bart
leeft voort
Pulp fiction
fel 024-3650570
TERUGGESPOELD
Bart de Graaff was niet alleen bijzonder door
zijn voorkomen, tien jaar na zijn dood is zijn
invloed op televisie nog aantoonbaar. BNN
schenkt uitgebreid aandacht aan zijn leven,
door Jan van Stipriaan Luïscius
u med5a@wegener.nl 43 media
llali Zaterdag 26 mei 2012
door Stefan Dëlcken
In de serie Teruggespoeld staat
wekelijks de spot gericht op
een filmklassieker die op veel
mensen een onuitwisbare
indruk heeft gemaakt.
Wie zich in 'Pulp fiction' ver
diept, krijgt een prima indruk
van de culturele impact van
de film. Van alles passeert de
revue op internetinnovatieve, niet-lineai-
re vertelstijl, waanzinnige dialogen, hu
mor, buitensporig geweld, comeback van
John Travolta, muziek. Er wordt ook vrijuit
over de diepere betekenis ervan gespecu
leerd. Een 'ultieme hommage aan de film
noir'. En: 'zoektocht naar de zin van het le
ven, verpakt in excessief geweld en triviale
dialogen'. Ook mooi: 'De film daagt andere
Hollywoodfïlms uit net zo briljant en ge
durfd te zijn'. Maar mijn belangrijkste
vraag over Quentin Tarantino's meester
werk wordt nergens bevredigend beant
woord: wat zit er in de attachékoffer?
Gangsters Vincent Vega (Travolta) en Jules
Winnfïeld (Samuel L. Jackson) moeten een
gestolen koffer opsporen en terugbezorgen
bij onderwereldbaas Marsellus Wallace
(Ving Rhames). Gaandeweg wordt helder
dat ze daarvoor heel veel mensen naar de
eeuwige jachtvelden lieten afreizen. In een
memorabele scène opent Vega de koffer.
De kijker ziet alleen zijn gezicht dat plots
baadt in een oranje gloed. Met een blik die
het midden houdt tussen totale verwonde
ring en lichte paniek bekijkt Vega de in
houd. Om de koffer direct te sluiten.
Er circuleren de wildste theorieën over de
inhoud. De populairste is dat in de koffer
de ziel van Wallace zit, die hij aan de duivel
verkocht. Aanhangers onderbouwen dit
door te wijzen op de pleister die de nek
John Travolta en Samuel L. Jackson in de bui
tengewoon bizarre film Pulp fiction.
van Wallace siert. 'Onweerlegbaar bewijs'
voor de aanname dat de duivel langs deze
weg de ziel uit het lichaam trok. Waarom
de duivel een attachékoffer nodig heeft om
de ziel te vervoeren en hoe het mogelijk is
dat die wordt gejat door puistige hobbycri
minelen, vertellen ze er niet bij.
'Pulp fiction' (1994) zit vol met dit soort bi
zarre momenten. Zoals het verschijnen van
The Gimp. Deze in een zwartleren sm-pak,
met masker, geklede kerel slijt zijn dagen
blijkbaar in een met zware hangsloten ver
grendelde houten kist en wordt zo nu en
dan te voorschijn 'gehaald door zijn 'eigena
ren' Maynard en Zed. Wat die vervolgens
met hem doen, laat Tarantino ook over aan
de verbeelding van de kijker. Het feit dat
hij mank loopt ('gimp' betekent vrij ver
taald mankepoot) voorspelt weinig goeds.
Ook omdat Maynard en Zed verkrachters
zijn, wat onderwereldbaas Wallace aan den
lijve moet ondervinden.
Tarantino speelde leentjebuur bij tal van
andere films, strips en pulpromans. Het is
knap dat hij erin slaagde deze 'pulp' van
tweedehands onderdelen te kneden tot
een schitterend en volstrekt uniek geheel.
Bart de Graaff, tv-maker en oprichter van BNN, was volgens Gerard Timmer
een groot inspirator voor de mensen om hem heen. foto GPD
hield niet van vergaderen, maar be
wandelde in de aanloop naar de
oprichting met Timmer wel het
Haagse lobbypad. „Samen waren
we vaak in Den Haag, lobbyen
voor BNN. Voor de buitenwereld
was Bart altijd de grappenmaker
en de drukke man, maar onder
weg in de auto zeiden we soms
een half uur niks. Bart vond het
heerlijk voor zich uit te staren, na
te denken. Het was altijd leuk met
hem ergens binnen te komen. We
liepen eens de kamer in van Sari
van Heemskerck, destijds media
woordvoerder van de WD. Vond
ze gewéldig. De eerste twintig mi
nuten gingen alleen over Bart, zijn
humor, conditie, toestand. Eigen
lijk verliepen alle gesprekken in
het Haagse zo als Bart erbij was."
Toen BNN van de grond was geko
men, was de rolverdeling helder.
„Je moest Bart geen deelgenoot
maken van de vergaderingen van
de toenmalige Raad van Toezicht
van de NOS, dat was vreselijk voor
hem. Daar werd hij heel ongeluk
kig van. Bovendien, je moet men
sen benutten op hun kracht. Bart
had een heldere visie, was een
boegbeeld en een groot inspirator
voor de mensen om hem heen. Zo
was het een goede rolverdeling.
„De laatste jaren van zijn leven wa
ren zwaar. Kanker in zijn mond en
er gebeurde iets in zijn hoofd,
waardoor hij geen auto mocht rij
den. Ik voelde verantwoordelijk
heid, wilde er voor hem zijn."
'Soms was Bart dagen niet op kan
toor. „Als hij 's avonds belde en ik
zei dat ik nog op het werk zat, voel
de hij zich schuldig. We gingen
nog samen naar Montreux, omdat
de IQjtest genomineerd was voor
een Roos. Dat waren Barts manie
ren er voor mij te zijn. Hij was dat
weekend ziek en ging toch mee.
De volgende dag vlogen we terug.
Bart was niet lekker, zat de hele
vlucht op het toilet. Nadat ik Bart
thuis afzette, is hij nog dezelfde
avond opgenomen en nooit meer
uit het ziekenhuis gekomen. Vier
weken later overleed hij. Ik mis
hem nu nog steeds."
Hoe zou De Graaff nu aankijken
tegen BNN? „Kritisch. BNN had
de afgelopen jaren moeite zich
door te ontwikkelen, echt vernieu
wende stappen zijn niet gezet.
Maar er wordt nü heel hard aan ge
werkt. BNN had zich de hele bre
de range van jong Nederland eigen
moeten maken. Als BNN zich zo
had ontwikkeld, was er wellicht
geen ruimte geweest voor Pow-
ned. Met Bart erbij zou die pro
grammatische ontwikkeling er wel
anders uit hebben gezien."
Bart de Graaff
Werd geboren op 16 april
1967 in Haarlem. Kwam op zijn 9e
onder een auto. Liep daarbij verbrij
zeld been op en een bacterie die zijn
nieren aantastte. Kreeg daardoor
groeistoornis, waardoor hij nooit gro
ter werd dan een kind van 12. Speel
de als 20-jarige in tv-reclame met de
kreet: 'Zeg maar nee, dan krijg je er
twee., toevallig!'. Dat trok de aan
dacht van Veronica, die hem een ei
gen programma gaf: Barts Omroep
Organisatie Stichting, (B.O.O.S.). Na
zes jaar B.O.O.S. begon hij met BNN:
Barts News Network, een knipoog
naar CNN. Twee jaar later richtte hij
een publieke omroep op: ook BNN.
Hij werd voorzitter, maar bleef pro
gramma's presenteren en bedenken.
Fjp=^ Reageren?
redactie.media@wegener.nl
ontegenzeggelijk talent. Bart kon
zich ook veel permitteren. Mensen
zoals hij hebben de lach aan hun
kont hangen. Hij was veelzijdig,
maar niet altijd makkelijk voor
zichzelf. Creatief gezien zocht hij
altijd de grenzen op, hij was vaak
aanjager van denkprocessen. Als
hij over grenzen ging, en dat ge
beurde wel eens, werd hem dat
vergeven omdat hij iets sympa
thieks en aandoenlijks had."
Volgens Timmer had De Graaff
die gisteren (vrijdag 25 mei) tien
jaar geleden overleed, betekenis
voorde tv. „Hij kwam hoog boven
de middelmaat uit. In het genre
sketch-televisie en het opzoeken
van grenzen zette hij een trend.
Programma's als Koefnoen waren
er toen niet veel. Bart sloeg daar
een slag in. Als ik nu kijk, ken ik
weinig tv-makers die een tv-net
nieuwe energie kunnen geven.
Bart was bij uitstek iemand die dat
in zich had. Hij ging nooit in de
traditionele tv-vormen hangen."
Tijdens hun samenwerking was
Timmer vice-voorzitter en direc
teur. De Graaff was voorzitter,
Gerard Timmer (43)
stond met Bart de
Graaf aan de wieg
van BNN. Tien jaar
na de dood van de
spraakmakende De
Graaff kijkt Timmer, nu directeur
tv-programmering van de NPO
(publieke omroep), terug op een
roerige tijd. „Je hebt, ook in Hilver
sum, heel veel middelmaat. Er zijn
weinigen die een authentiek, ei
gen gezicht laten zien. Bart wel
Hij was bijzonder, een parel, had
Gerard Timmer. „Ik mis Bart nu nog
steeds." foto GPD
