Ongelijke strijd in
spectrum 2
'Dat we weg moeten,
is een serieuze
klap op ons hoofd'
Ontwikkeling Linkeroever Antwerpen
Zaterdag 19 mei 2012
Foto's van links naar rechts: 'Woonkorrel' Saftingen bij Doel gezien door bus
halte zonder ruiten; Scheldedijk bij Doel met de beeldbepalende molen die
waarschijnlijk een nieuw plekje krijgt in het te behouden Prosperdorp; Domi
nique Franckaert in de tuin van haar praktisch gloednieuwe bed en breakfast
in het te verdwijnen poldergehucht Ouden Doel; Franse vogelaars genieten
bij Kieldrecht van de nieuwe natuur; en tot slot: het Oost-Europees romme
lig aandoende Rapenburg. foto's Mark Neelemans en Harmen van der Werf
Het is alsof je teruggaat in de tijd, als je door de Scheldepolders
rondom Doel rijdt. Het is dat de koeltorens van de kerncentrales van
Electrabel en de Starwars-achtige containerkranen van de Antwerpse
haven op de achtergrond steeds aanwezig blijven, maar je kunt die
obstakels ook de rug toekeren en genieten van het stille
polderlandschap. Heel lang zal dat niet meer duren, als het aan de
Vlaamse regering ligt. Op een steenworp van de Nederlandse grens
voltrekt zich binnen afzienbare tijd een metamorfose of - het is
maar hoe je het bekijkt - een catastrofe.
door Harmen van der Werf
Als een bulldozer rolt de haven
van Antwerpen verder door
de polders langs de Schelde.
In de jaren zestig en zeventig
van de vorige eeuw is de rech
teroever van de Schelde veranderd in een
industriële woestenij met grootschalige ha
venactiviteiten, in het kader van de Grote
Vooruitgang. Precies op de grens met Ne
derland, enkele kilometers ten zuiden van
Bath, eindigt de bedrijvigheid en begint
het groen. Op de linkeroever, aan de kant
van Zeeuws-Vlaanderen, wacht het Schel-
dedorp Doel al tientallen jaren op de on
dergang. Als de voortekenen niet bedrie
gen, rolt de bulldozer daar binnen afzien
bare tijd verder. Niet alleen om ruimte te
maken voor economische activiteiten,
maar vooral ook om ruimte te maken voor
natuur. Het-is de Nieuwe Tijd. De vernieti
gende industrialisatie veertig, vijftig jaar ge
leden heeft het inzicht doen rijpen dat eco
nomie en ecologie hand in hand moeten
gaan. Dat kan als winst worden gezien.
Voor de polders en haar nog niet verdre
ven inwoners is het effect van deze omslag
in denken niet veel anders. Ze moeten ver
dwijnen uit een eeuwenoud, langzaam ge
groeid landschap om plaats te maken voor
een aan de tekentafel ontworpen nieuwe
werkelijkheid.
Dominique Franckaert woont in Ouden
Doel. Ze heeft vijfjaar geleden een bed
and breakfast geopend met de mooie
naam De Zilte Schorre. „We zitten bijna
altijd vol, veelal met mensen die tijdelijk
bij de kerncentrales bij Doel of in de ha
ven werken." Sinds 1999 hebben Domini
que en haar man Dirk Van den Berghe
hun domicilie in de polderbuurtschap of-
in officieel jargon - 'woonkorrel' Ouden
Doel. Ze kozen voor de rust en de ruimte.
„Ik kom zelf uit Meerdonk (vlakbij het
Zeeuws-Vlaamse Nieuw Namen) en mijn
man komt van dichtbij, uit Prosperdorp."
Dominique vindt het stuitend dat half
april twee vertegenwoordigers van de
Vlaamse overheid nog over de vloer zijn
geweest. „Ze zeiden nog niets te kunnen
vertellen over de toekomst van Ouden
Doel en ook niet van Rapenburg, wat hier
vlakbij ligt. Eind april beslist de Vlaamse
regering vervolgens dat zowel Ouden Doel
als Rapenburg weg moet. Dat was een se
rieuze klap op ons hoofd."
Haar lezing is niet overdreven. Een verslag
op de website van de 'bemiddelaar groot
schalige Vlaamse infrastructuurprojecten',
met de ondertitel 'brug tussen burger en
overheid', bevestigt die. Bemiddelaar Lieve
Verfaille is 12 en 13 april met procesmana
ger Jan Hemelaer in beide poldergehuch
ten geweest. Citaat uit het verslag: 'Voor
de verdere ontwikkeling van de haven van
Antwerpen is het op dit ogenblik onduide
lijk of de bewoning in Ouden Doel en Ra
penburg bewaard zal blijven. Er moet afge
wogen worden of het behoud van de pol
dergehuchten verenigbaar is met de aanleg
van een overstromingsgebied en de ont
wikkeling van nieuwe natuur.' De Vlaam
se regering keurt twee weken later, 27
april, het langverwachte Gewestelijk Ruim
telijk Uitvoeringsplan (kortweg Grup)
voor de Antwerpse haven goed, waarin
het doodvonnis wordt getekend voor
Ouden Doel en Rapenburg. De volgens
een persbericht 57 inwoners van beide
'woonkorrels' moeten binnen vijf a zeven
jaar vertrokken zijn. Zou dit nog niet eer
der bekend zijn geweest?
Hoe listig de werkwijze van de
Vlaamse overheid ook is, een
supergrote verrassing kan de
beslissing van de Vlaamse rege
ring voor de polderbewoners niet zijn ge
weest. Zij richtten niet voor niets eerder al
de actiegroep RODS (-vast) op, waarvan de
eerste vier letters verwijzen naar de na
men van de drie bedreigde woonkernen
Rapenburg, Ouden Doel en Saftingen. Het
tweede woordje 'vast' duidt op hun stand
vastigheid; ze zullen zich niet zomaar ge
wonnen geven. En ze krijgen steun van
het gemeentebestuur van Beveren, waaron
der de Doelpolders vallen. Burgemeester
Marc Van de Vijver van Beveren, tevens
Vlaams parlementslid voor de christen-de
mocratische partij CD8tV, accepteert dat
het Scheldedorp Doel verdwijnt en dat de
omliggende polders veranderen in bedrij
venterrein en nieuwe natuur, maar wei-
gert zich - tot nu toe - neer te leggen bij
het van de kaart vegen van Ouden Doel en
Rapenburg.
„Voor 98 procent zijn wij akkoord met het
Gewestelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan
voor de haven", verklaart Peter Deckers on
omwonden. Hij is schepen (wethouder)
van de gemeente Beveren en voorzitter
van de Maatschappij Linkerscheldeoever
die is belast met de exploitatie van de ha
ven- en industrieterreinen op de linkeroe
ver van de Schelde. „Wij hebben alleen
een voorbehoud gemaakt voor het ont
mantelen van Ouden Doel en Rapen
burg." Deckers noemt zichzelf'een polder
man'. Het verlies van de Scheldepolders
gaat hem aan het hart, maar is volgens
hem noodzaak. „We moeten keuzes ma
ken om de welvaart van ons land in de toe-
H Ontwikkeling nieuwe natuur
M Tijdelijk landbouw, later natuur I
si Ontwikkeling haven
Nieuwe dijk
Donja Odijk
Prosperdorp
Verdronken Land
van Saeftinghe Hertogin
Hedwigepolder
Kieldrecht
