AMBACHT
Puzzel van
gekleurde ruitjes
wonenn
fl I g et mooiste is als je pre-
vrijdag 11 mei 2012
Ambachtslui over hun
bijna vergeten beroepen.
Deze week: de glazenier,
door llze Rike
Vak en studie
Bij de Omderne-
mersvereniging
van Glazeniers zijn
vijftig glazeniers aan
gesloten. Leden
hebben allen een
EVC-certificaat, een
kwaliteitswaar
borg voor opdracht
gevers.
In Nederland zijn
meerdere opleidin-
gen tot glazenier.
Vakschool Schoon
hoven is de bekend
ste. Sint-Lucas in
Boxtel heeft een al
gemenere opleiding
tot creatief vakman.
'w II cies dat ene ruitje kunt
vinden dat mist of stuk
I was gegooid. De goede
LJ U kleur, de goede struc
tuur, zodat je het verschil niet ziet als
het raam weer in het kozijn zit. Dat is
soms een hele puzzel", vertelt Henk
Schoonenberg.
Sinds zijn 16e zit Schoonenberg 'in het
glas'. Hij werkte onder meer aan de res
tauratie van de Sint Janskathedraal in
zijn woonplaats Den Bosch en hij her
stelde en plaatste talloze andere bijzon
dere ramen, in zowel monumenten als
woonhuizen. „Glas in lood is weer he
lemaal in. Veel nieuwbouwhuizen wor
den gebouwd in jarendertigstijl, inclu
sief glas in lood, dat aan de laatste ei
sen moet voldoen. Voor de milieu-ei
sen kunnen we in eigen beheer glas in
lood in geïsoleerd glas verwerken. Dat
doen we ook in bestaande huizen,
waarvan de bewoners het karakteristie
ke glas in lood willen behouden."
De taakverdeling binnen 'Schoonen
berg Glazenier', dat Henk Schoonen
berg in 1990 startte, is duidelijk. Zijn
vrouw José Rombouts, van oorsprong
reclameschilder, bemoeit zich met het
maken van glas in lood. Zoon Robin
zorgt voor de moderne invloeden bin
nen het familiebedrijf, zoals het ma
ken van glazen tafels, vitrinekasten,
douchewanden en strakke glazen wan
den voor achter aanrechtblokken.
Zelf gaat Schoonenberg het liefst op
pad, onder meer om te kijken hoe ver
vallen ramen kunnen worden gerepa
reerd. Dat is nog een hele toer. „Vooral
in hoge kerken is het moeilijk in te
schatten hoeveel werk een restauratie
project vergt. Bij het maken van een of
ferte staat er over het algemeen geen
steiger, dus vanaf de grond moet ik in
schatten wat eraan mankeert. Ik heb
wel een verrekijker, maar pas als het
werk begint, zie je van dichtbij de wer
Henk Schoonenberg
Glazenier
Specalismen:
glas in lood
brandschilderen
kelijke staat. Soms blijkt dan pas dat
een ruit vol haarscheurtjes zit."
De hele ruit moet dan voorzichtig uit
de sponning worden genomen om in
de werkplaats de beschadigde delen te
kunnen vervangen door 'nieuw' glas.
„We hebben onze leveranciers die de
meest bijzondere soorten glas kunnen
leveren. En we bewaren altijd restjes
van vorige projecten; je weet maar
nooit waar je het nog kunt gebruiken",
zegt José Rombouts, terwijl ze laat
zien hoe je de loden H-strips door
snijdt. Dat gaat vrijwel zonder kracht
te zetten, want lood is heel zacht. „De
kruisingen soldeer ik aan elkaar."
Als specialisme heeft Henk Schoonen
berg zich bekwaamd in het brandschil
deren van glas. Boven de werkplaats
heeft hij een rustig plekje waar hij van
elke gewenste afbeelding een gedetail
leerde werktekening maakt, die hij
met behulp van een lichtbak overtrekt
op het glas. „Dat doe ik met een che
misch middeltje, grisaille, vermengd
met azijn en Arabische gom. De con
tourlijn brand ik meestal in het glas, in
de oven. Daarna vul ik de velden in
met grisaille, aangemaakt met water,
om schaduwtonen te maken."
Het uiteindelijk resultaat mag er zijn,
blijkt uit de ramen die in de werk
plaats staan uitgestald en uit foto's van
projecten die Schoonenberg laat zien.
Van een enorm Mariabeeld tot kleine
ronde medaillons. Glas in lood krijgt
extra diepte met gebrandschilderde
schaduwen. „Als het licht erdoorheen
valt, is het nog mooier."
www.schoonenbergglazenier.nl
Foto's:
1. Vader en zoon Schoonenberg.
2. Stukjes glas op voorraad.
3. José Rombouts last de loodkrui-
singen aan elkaar.
4. Gebrandschilderd eindproduct.
5. Henk Schoonenberg bezig met in
kleuren. foto's Sandra Peerenboom
Reageren?
wonen@wegener.nl
Glazenier en techniek
Een glazenier maakt kunstzinnige glasobjecten die als ruit in een gebouw kunnen wor
den geplaatst. De ruiten verschillen van gewone ramen door gebruik van glas in lood
of gebrandschilderd glas.
Glas in lood is het bekende, vaak gekleurde, glas tussen loden strips. Het is in vroe
ger tijden ontstaan doordat een groot raam niet uit één stuk kon worden gemaakt.
Door kleur te gebruiken, werden later voorstellingen met de ruitjes vervaardigd,
vooral in kerken. De stukken glas worden in een patroon vastgezet in H-vormige lood
lijsten, die op de punten waar zij elkaar kruisen op elkaar worden gesoldeerd.
Glas kan talloze kleuren hebben. Door brandschilderen zijn daar schakeringen in
aan te brengen, zo ontdekte men in de vroege middeleeuwen. Bij brandschilderen
worden op het glas eerst de contouren van een afbeelding aangebracht. Vaak wordt
het dan al voor de eerste keer in de oven gedaan, om de contouren vast te zetten.
Daarna wordt de complete afbeelding ingekleurd met grisaille. Daar waar de afbeel
ding lichter moet zijn, wordt de grisaille weggehaald. Door gebruik te maken van ver
schillend 'gereedchap, zoals een daskwast of spateltje, ontstaan schaduwen, soms
met een patroon. Uiteindelijk gaat het glas weer de oven in.
De prijs per vierkante meter voor blank glas in lood begint bij 150 euro. Gebruik van
ander glas kan leiden tot een verdubbeling van de prijs. De kosten van brandschilde
ren hangen onder meer af van het ontwerp en de grootte van de afbeelding.
