Het loopt storm bij de trainingen
II
Iedereen wil een goed diploma, maar het tijdstip van invoering van
de hogere eisen is verkeerd
De lat bij de examens
ligt dit jaar hoger. Mi
nister Van Bijsterveldt
wil een einde aan de
zesjes-cultuur en de
'calculerende leerling'.
LAKS-bestuurslid Alderik Oosthoek
als topsport
vrijdag 11 mei 2012
door Harry Havekes
illustratie Mark Reijntjens
Voor het vmbo is het al be
gonnen, maar havisten en
vwo'ers ervaren maandag
het uur van de waarheid.
Gymnastiekzalen, klaslo
kalen en aula's vol leerlin
gen die met het zweet in de handen
wachten op de docent die de enveloppe
met examens opent. Dit jaar is de span
ning nog groter dan andere jaren. De exa
meneisen zijn namelijk aangescherpt.
Demissionair minister Mar ja van Bijster
veldt van Onderwijs wil geen 'cultuur
van zesjes'. Ook houdt ze niet van 'calcu
lerende leerlingen' die de schoolexamens
goed gemaakt hebben en nu uitrekenen
wat het laagste cijfer is dat ze zich bij het
centraal examen kunnen permitteren
om toch nog te slagen. De lat moet om
hoog.
Stress dus voor de examenkandidaten
van dit jaar.„Zeker meer stress", zegt Al
derik Oosthoek van scholierenvakbond
LAKS. „Ons meldpunt voor examen-
klachten gaat maandag pas open, maar
we hebben op het reguliere meldpunt al
meer klachten ontvangen dan andere ja
ren. En omdat we zelf allemaal scholier
zijn, merken we dat het leeft op school.
In het najaar hebben we onderzocht hoe
veel scholieren op de hoogte waren van
de nieuwe eisen. Tachtig procent bleek
van niets te weten. Dat is nu ongetwij
feld minder, maar er zal nog steeds een
groep zijn die niet op de hoogte is. On
der deze groep die slecht voorbereid is,
zal nu de genadeklap vallen."
Toch hebben scholen wel geanticipeerd
op de nieuwe eisen. „Bijvoorbeeld met
extra cursussen. Veel scholen gaven in de
meivakantie nog bijscholing."
Dat de eisen omhoog gaan, stuit bij het
LAKS op geen bezwaar. „Iedereen wil
een goed diploma, maar het tijdstip van
invoering is verkeerd. We willen liever
dat de basis versterkt wordt. Er zijn nog
te veel ophokuren en onbevoegde lera
ren. En het onderwijs kampt nog steeds
met een lerarentekort. Je kunt beter dat
eerst verbeteren en dan pas de eisen aan
passen dan andersom."
Ook de scholen zitten in hun rats. De
VO-raad, de sectororganisatie voor het
voortgezet onderwijs, liet de nieuwe ei
sen los op de examenresultaten van vo
rig jaar. „We kwamen uit op 18.000 extra
gezakten", aldus Sjoerd Slagter, voorzit
ter van de VO-raad. Met name bij vmbo
-b en -k verdubbelde het aantal mensen
dat het niet haalde. Reden voor de scho
len om zich aan te passen: hogere eisen
om over te gaan naar de examenklas en
extra voorlichting naar ouders en leerlin
gen. „Iedereen zit nou vol spanning te
wachten. Komen onze verwachtingen
uit of krijgt de regering gelijk en gaan de
prestaties omhoog." Slagter weet dat de
sombere voorspelling van 18.000 extra ge-
zakten niet zal uitkomen. Maar hij ver
wacht wel een harde klap onder vmbo-
leerlingen. Slagter: „Havo- en vwo-leer-
lingen bereiden zich beter voor. Een vm-
bo'er werkt voor wat ie waard is. Ze zijn
minder calculerend en kunnen moeilij
ker er een schepje bovenop doen."
Hoewel hij niet tegen hogere eisen is,
waarschuwt hij wel dat de nadruk niet te
veel op selectie moet liggen. „De kern
taak van het onderwijs is mensen kan
sen bieden. Vergelijk het maar met de ci-
to-toets. Dat is een heel mooi instru
ment om voor iemand de beste leerroute
te bepalen. Maar het is verworden tot
een spel van winnaars en verliezers: mag
je naar havo of vwo of niet."
Naast de scherpere examenei
sen krijgt een aantal leerlin
gen ook te maken met toela
tingseisen voor hun vervolg
opleiding. Staatssecretaris Halbe Zijlstra
wil dat universiteiten en hogescholen
gaan selecteren aan de poort. Door al
leen gemotiveerde studenten toe te la
ten, zal er minder uitval tijdens de stu
die zijn, zo is het idee.
Op sommige opleidingen, die maar een
beperkt aantal plaatsen hebben, kom je
alleen via loting, waarbij een goede cijfer
lijst je kansen vergroot. Maar andere
scholen experimenteren al met selectie-
gesprekken, vooruitopend op een moge
lijke landelijke invoering. Daar moet je la
ten zien dat je een gemotiveerde student
zult zijn die een goede kans maakt de op
leiding succesvol af te ronden. Bij deze
gesprekken kan de opleiding je niet laten
'zakken', maar je wel sterk ontraden om
de studie te volgen.
Slagter: „Invoering van motivatiegesprek-
ken juichen we toe. Uit alle onderzoeken
blijkt dat de motivatie een erg goede
voorspellende succesfactor is, misschien
nog wel belangrijker dan een cijferlijst.
Maar voor de leerling betekent het wel
weer een extra onzekerheid erbij."
Hij weet niet hoeveel scholen hier op in
spelen, maar wel dat het door decanen
en studieloopbaanbegeleiders wordt op
gepikt. „Daar moet iheer aandacht voor
komen. We zien nu dat havo'ers en vwo'
ers geen goed beeld hebben van de stu
die die ze willen volgen."
Naast alle stress voor leerlingen, zijn er
ook nog de leraren die onder druk staan.
Uit een onderzoek van uitgeverij Malm-
berg blijkt dat de overgrote meerderheid
van de docenten (85 procent) stress er
vaart in deze tijd. Ze blijven tot na de
examens betrokken bij hun leerlingen en
zijn zenuwachtig als ze weten dat een
leerling er niet zo goed voorstaat. Het
spannendst vinden ze het moment van
het nakijken. Een kwart van de docen
ten voelt zich zelfs verantwoordelijk
voor de fouten die hun leerlingen ma
ken. En ook op het docentencorps heb
ben de strengere exameneisen hun weer
slag. Een op de vijf heeft minder vertrou
wen in een goede uitslag.
Strengere eisen
Wie vroeger de schoolexamens goed had gemaakt, kon
slecht scoren bij het centraal schriftelijk examen en toch
slagen. Het was mogelijk om voor alle centrale examens
een onvoldoende te halen en die te compenseren met
goede cijfers van de schoolexamens.
Daar komt nu een einde aan. Het gemiddelde, onafgeron
de cijfer van het centraal examen moet minimaal een 5,5
zijn. Wie een 5,4 haalt, is gezakt.
In de beroepsgerichte leerweg van het vmbo telt het cij
fer van het schoolexamen niet meer twee keer. School
examen en centraal examen tellen even zwaar mee voor
het eindcijfer.
Volgend jaar worden de eisen verder aangescherpt. Dan
mogen havo- en-vwo-leerlingen voor Nederlands, Engels
en wiskunde maximaal één 5 halen.
Examentrainingen schieten als
paddenstoelen uit de grond.
Leerlingen die vrezen bij het exa
men de plank mis te slaan en
scholieren die hun cijfer willen opkrik
ken om hun kansen bij een inloting te
vergroten, weten de weg te vinden naar
de klasjes die hogescholen en universitei
ten organiseren.
Examentrainer Lyceo zag het aantal deel
nemers verdubbelen van ongeveer 5.000
vorig schooljaar tot to.ooo nu.
De trainer geeft op tien locaties indivi
duele begeleiding en geeft op scholen
training aan klassen. „De druk op de
scholen groeit", verklaart Lyceo-direc-
teur Bram Masselink de toegenomen be
langstelling. „De onderwijsinspectie
kijkt naar de resultaten en ook ouders
verwachten van een school dat die het
maximale doet om hun kind voor te be
reiden op het examen."
„Bij de individuele begeleiding zien we
dat de groei voor een groot deel komt
door de scherpere eisen die dit jaar bij
het examen worden gesteld. Een deel
van de groei wordt natuurlijk verklaard
doordat het fenomeen examentraining
gemeengoed begint te worden."
Ook volgend jaar verwacht hij een groei
van het aantal leerlingen dat de trainin
gen volgt. „Onze groei wordt vooral ge-
remd door het vinden van gekwalifi
ceerd personeel. Om de kwaliteit te kun
nen waarborgen, hebben we dit jaar al
enkele scholen nee moeten verkopen."
Masselink ziet zijn dienst als een aanvul
ling op het reguliere onderwijs. „Dat is
toegerust op het overbrengen van nieu
we kennis, maar een school heeft de tijd
noch de middelen om leerlingen in klei
ne groepjes op het examen voor te berei
den."
De meest gevolgde trainingen komen uit
het beta-pakket: scheikunde, wiskunde,
natuurkunde en economie.
Afgelopen week stond de telefoon niet
stil. Last-minute bellers. „Als je een gro
ve scheiding aan mag brengen, dan kun
je zeggen dat nu de havo-jongens bellen.
Die laten de dingen meer op hun beloop
en komen op het laatste moment tot de
conclusie dat ze wel wat begeleiding kun
nen gebruiken. In het begin van het jaar
zien we dat vwo-meisjes zich aanmel
den. Die zijn toch serieuzer bezig met
hun toekomst en met de planning."
Dit weekeinde vinden de laatste trainin
gen plaats. Er zijn niet veel plaatsen
meer open.
