261 zeeland
Radio's van Zeeuws fabrikaat
Aandeelhouders
Delta wegen
banen en winst
50% korting
Samsung Galaxy S Plus
t.w.v. 349,- gratis!
Bestel snel op www.vodafone.nl/pzc U
op een abonnement én een
Vodafone Voordeel Web
donderdag 10 mei 2012
Radioliefhebber Tom Rentmees
ter uit Ovezande pluist voor het
Radio Historisch Tijdschrift de
geschiedenis van de eerste
Zeeuwse fabriek van radiotoe
stellen uit. Tegenwoordig zijn ra
dio's van de firma H.J. van der
Meer uit Vlissingen uiterst zeld
zaam. Er zijn maar vier bestaan
de exemplaren bekend.
door Frank Balkenende
Tom Rentmeester kruis
te aanvankelijk onge
merkt een bijzonder
stuk Zeeuwse radiohis
torie toen hij in 1969
als 22-jarige elektrotechnicus be
drijfsleider werd van de firma
Boonman in Vlissingen.
Boonman had het familiebedrijf
H.J. van der Meer overgenomen,
nadat in 1969 de oprichter van de
radiotak en firmant Andries van
Westen was overleden. Van Wes
ten had geen opvolgers en de fami
lie besloot de ook niet meer zo
goed lopende firma H.J van der
Meer te verkopen.
Rentmeester: „De winkel met bo
venwoning was gelegen in het Vlis-
singse centrum aan de Walstraat
62 aan de Kleine Markt. Het win
kelinterieur was uitgeleefd en res
tanten zoals de werkplaatsinventa
ris sterk verouderd. Oude niet
meer bruikbare meetinstrumen
ten, radiochassis uit de jaren twin
tig met dito onderdelen en techni
sche lectuur, werden voor een deel
opgeruimd of apart gezet, om in
1973 bij een fatale brand voorgoed
te worden vernietigd. De verloren
historische waarde hiervan werd
me pas vele jaren later duidelijk
toen ik in 1994 lid werd van de
NVHR, de Nederlandse Vereni
ging voor de Historie van de Ra
dio. Toen ik tegen mijn pensioen
liep, besloot ik de historie maar
eens op te schrijven, want ik had
daar eindelijk tijd voor. Overigens
met hulp van Ineke van Westen,
de nu 91-jarige dochter van
Andries Hendrik van Westen. Ze
weet zich nog veel te herinneren."
Want nog voordat de Eindhoven-
se reus Philips vanaf 1927 de radio-
markt veroverde, produceerde de
firma H.J. van der Meer uit Vlissin
gen al jaren radiotoestellen. Zo'n
1500 radio's verlieten tussen 1920
en 1930 haar winkels in Vlissingen
en Middelburg.
De basis voor de handelsonderne
ming legde Hendrik Johannes van
der Meer (1834-1906), commies en
later zakenman die onder meer in
vastgoed (hij verstrekte ook hypo
theken) en oliehandel zat. Ook
was Van der Meer lid van Provin
ciale Staten en de Vlissingse ge
meenteraad. Zijn zoon Frans
bouwde de onderneming met suc
ces uit. Hij overleed echter in 1912,
net 34 jaar oud.
Dat was een klap voor de familie,
die besluit dat Andries en Hein
van Westen (zonen van Angeni-
tha van der Meer en Gillis van
Westen) de leiding op zich moe
ten nemen. Andries trouwt in 1917
met Suzanne Visser, de weduwe
van zijn overleden oom Frans,
waardoor het bedrijf volledig in de
familie blijft.
Het bedrijf leverde aanvan
kelijk olie en vetten aan
de scheepvaart en werd
daardoor geïnspireerd door de ont
wikkeling van de radiotelegrafie,
zoals apparatuur op basis van
morsecode. De geïnteresseerde
Andries van Westen bereidde tij
dens en kort na de Eerste Wereld
oorlog de productie van radio's
voor. Rentmeester: „Hij begon al
vroeg met de bouw van kristalont
vangers, vonkenzenders, seinsleu-
tels en antennes. Verder leverde
hij veel onderdelen aan amateurs,
die zich steeds meer verenigden,
onder meer in Vlissingsche Radio
Amateurs Vereeniging."
Van Westens ontwikkelingsdrift
leidde in 1920 tot de fabricage van
de legendarische Van der Meer-ra-
diotoestellen. Grote eikenhouten
kasten, met forse spoelen en lam-
Hendrik Johannes van
der Meer, grondlegger
van het bedrijf.
Andries Hendrik
van Westen begon
met de radrofabri-
cage.
pen. De gepassioneerde Rentmees
ter vindt ze een lust voor het oog,
zeker in vergelijking met de latere
Philips-producten.
Tien jaar lang introduceerde (in
middels VOF) H.J. van der Meer 8c
Zonen de radio in de Zeeuwse
huiskamers. Overigens konden al
leen welgestelden zich zo'n sieraad
op het dressoir veroorloven. De
prijs bedroeg aanvankelijk rond de
375 gulden voor een kast, een luid
spreker en een plaatspannings-
apparaat. In 1927 kwam er een 'Jan
met de Pet'-uitvoering. Het zoge
noemde 'broodje' kostte toch nog
175 gulden, zonder luidspreker en
plaatspanningsapparaat. De wissel
stroomuitvoering van Van der
Meer was het antwoord op hét
concurrerende 'roggebroodje' (de
2501) van Philips.
Van der Meer bouwde in kleine se
ries en kon het begin jaren dertig
niet meer bolwerken tegen Phi
lips, die met grote series en royale
marketingbudgetten kleinere fabri
kanten uit de markt drukte. Uitein
delijk schakelde Van der Meer
noodgedwongen over op verkoop
van radio's van, ja..., Philips en
dochteronderneming Erres.
Rentmeester schrijft vier afleverin
gen voor het Radio Historisch Tijd
schrift. De laatste zal in maart 2013
verschijnen. Zijn artikelen bevat
ten beeldmateriaal uit privébezit.
Daarnaast heeft hij oude schema's
opnieuw getekend ('er was niks
meer') en het logo van Van der
Meer gereconstrueerd. Hij serveert
tevens tal van technische gegevens
en informatie over de ontwikke
ling van radio en televisie in 20e
eeuw. Als kers op de cake bevatten
de stukken oude krantenartikelen
en -advertenties. Kortom smullen
voor fijnproevers en liefhebbers
van Zeeuwse (radio-)historie.
Er zijn nog maar vier Van der
Meer-toestellen bekend: ze staan
in Reusel (Radio Amateur Mu
seum), Hoenderloo (Radiotron),
Axel (Witte's Foto- en Radiomu
seum) en Vlissingen (privébezit).
Rentmeester is benieuwd of nog
meer toestellen de jaren hebben
overleefd.
Wie informatie heeft, kan mailen naar
T.Rentmeester@kpnplanet.nl
Voor vragen en meer informatie bel: 0900-0603 (to.45/gesPrek) vodafone
Kijk op de website ook voor aanbiedingen met toestellen en abonnementen. Abonnementen al vanaf 7.50 en altijd in combinatie met een gratis toestel.
Bovenstaande actie abonnementen hebben een contractduurvan 2 jaar. De aansluitkosten bedragen 30,-. Zolang de voorraad strekt. Aan Mobiel Internet
zijn geen aansluitkosten verbonden. Alleen online verkrijgbaar. Typ-, druk- of zetfouten voorbehouden.
MIDDELBURG - De provincie en de
Zeeuwse gemeenten moeten als
aandeelhouders van Delta meer
dan ooit kiezen tussen werkgele
genheid en winstuitkering. Als ze
procent (11 miljoen euro) meer
rendement uit het energiebedrijf
willen halen, dan kost dat globaal
150 arbeidsplaatsen.
Uit de analyse die adviesbureau Se-,
quoia heeft gemaakt voor de groot
ste aandeelhouder van Delta, de
provincie (met een belang van 50
procent), blijkt het dilemma waar
de overheidsaandeelhouders voor
staan. Het kan in een tijd van be
zuinigingen aantrekkelijk zijn aan
te sturen op een zo hoog mogelijk
dividend van het bedrijf, maar dat
gaat dan onherroepelijk ten koste
van de werkgelegenheid.
Sequoia - in de arm genomen om
een aanzet te geven voor een nieu
we aandeelhoudersstrategie - te
kent daarbij aan dat bij een ge
zond bedrijf een evenwicht be
staat tussen rendement en werkge
legenheid. In het geval van Delta
slaat de balans evenwel door naar
de werkgelegenheid en dat gaat
ten koste van het rendement.
Behalve met die afweging tussen
banen en winst zitten de aandeel
houders met de voortdurende
vraag hoeveel risico ze met hun be
lang in Delta willen lopen. Aan de
ene kant voert het bedrijf activitei
ten uit die een vast rendement op
leveren omdat er geen sprake is
van concurrentie (netwerkbeheer
en waterlevering) aan de andere
kant heeft het bedrijf bezigheden
in zijn pakket waarbij wel degelijk
met soms ongunstige omstandig
heden op de markt rekening moet
worden gehouden (elektriciteits
productie en afvalverwerking).
Het adviesbureau geeft aan dat die
risico's kunnen worden beperkt
door activiteiten te verkopen, zo
als veel andere provincies hebben
gedaan die aandeelhouder waren
in energiebedrijven. De tijd lijkt
echt niet zo gunstig voor verkoop
en bovendien leidt zo'n stap on
herroepelijk tot verlies van banen
op het hoofdkantoor van Delta.
Het dagelijks provinciebestuur
btfigt zich dinsdag over de aanbe
velingen van Sequoia. De Staten
van Zeeland hebben het er 22 juni
over.
24 maanden
Kijk op de website voor meer gratis
toestellen met identieke aanbiedingen!
Internet*
300 Mb
400 Mb
400 Mb
Normaal Actieprijs
€-40,- 20,-
€AÉ,- €22,50
€^55,- €27,50
Het gemiddelde verbruik in Nederland ligt op ongeveer 150 mb per maand.
