betaald
Kleinschalig is niet alleen
de man met een goudpan
'De kwikthermometer is hier al lang verboden, maar in de
kleinschalige goudwinning wordt nog volop met kwik gewerkt'
Cyanide direct
dodelijk
270 ton J
Nico Roozen, directeur Solidaridad
woensdag 9 mei 2012
Het keurmerk voor
goed goud is waarde
vol en kan zeker een
bijdrage leveren aan
het oplossen van de problemen,
vindt Marjo de Theije. Zij is an
tropologe aan de Vrije Universi
teit en het Cedla, Centrum voor
Studie en Documentatie van La
tijns-Amerika, in Amsterdam.
De Theije doet onderzoek naar
kleinschalige goudwinning in
het Amazonegebied. „De proble
men rond kleinschalige
goudwinning zijn heel complex
en niet snel op te lossen. Ook
Fairtrade Fairmined-goud zal
dat niet doen. Maar het doel om
duurzamer te produceren komt
Moor het keurmerk zeker een
stapje dichterbij."
Kleinschalig is volgens De
Theije lastig te definiëren waar
het goudwinning betreft. „Het
betreft niet alleen de man met
een goudpan in de rivierbed
ding, maar ook het met graafma
chines afgraven van een groot
gebied, tot wel een meter of
acht diep. Vaalt is één man de ei
genaar van de pompen en ande
re machines en hij betaalt ook
de brandstof Een groepje van
een man of vijf werkt in de
mijn voor een percentage van
de opbrengst. Bij grootschalige
winning is er sprake van een
werknemer die voor een bedrijf
werkt in ruil voor salaris."
De meerjarige studie in het
Amazonegebied betreft de con
flictsituaties die door de
goudwinning ontstaan. Het gaat
dan om conflicten in de brede
zin, bijvoorbeeld tussen mens
en natuur, overheid en goud
winners, grootschalige- en klein
schalige goudwinning. De
Theije: „Je ziet dat de grote mijn
bedrijven de kleinschalige goud-
winners volgen. Die laatsten
ontdekken dan een gebied waar
goud zit, waarna de grote bedrij
ven er neerstrijken met alle ge
volgen van dien zoals ontbos
sing en het verplaatsen van dor
pen."
Goudwinning vervuilt het mi
lieu. „Maar", zegt De Theije,
„kwik is niet de enige waterver
vuiler. Door het graafwerk
wordt de rivier troebel waar
door de vissen doodgaan en de
mensen die aan de rivier wonen
het water niet meer kunnen ge
bruiken." Dé oplossing om de
nadelige gevolgen van de
goudwinning te te beperken is
er niet. De Theije ziet mogelijk
heden in verbeterde technieken
waardoor het gebruik van kwik
kan worden beperkt en de stof
wordt hergebruikt. Ze wijst ech
ter vooral op het belang van po
litieke, sociale en culturele ver
andering. „Veel kleinschalige
mijnbouwers werken illegaal.
Hun juridische positie is slecht,
ze kunnen ieder moment wor
den verdreven door anderen die
de grond claimen of door een
overheid die mijnrechten aan
een ander toekent. Door deze
onzekere positie zorgen ze niet
voor de omgeving, want ze bou
wen er geen binding mee op.
Als je hun verblijf legaliseert,
gaan ze investeren in betere
technieken en zorgen ze wel
voor de omgeving. Ze gaan dan
mogelijk ook gewassen verbou
wen of andere economische acti
viteiten ontwikkelen."
Theo Vermeulen, van de Federa
tie Goud en Zilver juicht het
keurmerk-initiatief toe. Hij wijst
er echter wel op dat het meeste
goud in Nederlandse sieraden
gerecycled goud is. „Dat wordt
alleen maar meer nu de prijs'
hoog is en de mensen goud inle
veren." Hij verwacht dat het aan
tal juweliers dat sieraden met
het keurmerk verkoopt gaat toe
nemen. „Het begint met idealis
me, maar je luistert ook naar de
marlet als steeds meer consu
menten ernaar vragen."
De kleinschalige goudmijnbouw be
staat uit ondiepe mijnbouw met
schachten tot zo'n acht meter on
der de grond, dagmijnbouw aan de
oppervlakte en winning van goud
dat na erosie van rotsen door rivie
ren is afgezet.
De grootschalige mijnbouw betreft
het op grote diepte aanboren van
gesteente met goudaders. In de
grootschalige mijnbouw wordt
vaak cyanide gebruikt om goud te
binden, in de kleinschalige winning
wordt hiervoor kwik gebruikt.
Het verschil is dat cyanide direct do
delijk is en daardoor alleen lean wor
den gebruikt in fabrieksmatige pro
cessen. Kwik is meer een sluipmoor
denaar, maar wel geschikt voor de
productie van goud op kleine
schaal. Het gebruik is gemakkelijk
en er wordt snel resultaat geboekt,
het hele extractieproces (het ont
trekken van goud aan de gewonnen
ertsen) kan door één persoon wor
den uitgevoerd. Daar komt bij dat
er een groot aanbod is van kwik,
ondanks het feit dat de handel erin
inmiddels in veel landen verboden
is.
Het is in theorie mogelijk goud te
scheiden zonder gebruik van kwik.
Dat kan door met schuddende ta
fels of grote trommels: goud is
zwaarder dan zand of steentjes en
blijft: eerder achter richels steken.
Maar om stofgoud te binden is
kwik wel handig en bij andere pro
ductiemethoden gebruikt de goud
delver nog wat kwik om het laatste
restantje goud te winnen.
Top 10 goudproducerende landen in 2011
De totale wereldproductie van goud is in 2011 opgelopen tot 2.700 ton, een stijging van 5,5 procent
ten opzichte van 2010'. China is de grootste goudproducent ter wereld, gevolgd door Australië.
Canada I
110 ton f
infographic Cl
Goudproductie - peru
in tonnen per jaar 150 ton
Hl meer dan 200
100-200
50-100
20-50
10-20
minder dan 10
Zuid Afrika I^ÉSf
q 190 ton f*
Indonesië L* - - k
100 t°n A
O
Australië I
SST
Ver. Staten f
237 ton
0
Ghana
100 ton J
China
355 ton
Oezbekistan i
o 90ton i
