io goudwinning
'Fout goud' wordt dut
Het winnen van
goud gaat ten koste
van mens en mi
lieu. Vanaf deze
week kunnen con
sumenten bij tien
juweliers iets meer
voor hun sieraad be
talen om het lot
van de goudwin
ners te verbeteren.
Het 'goede goud' is
te herkennen aan
het keurmerk dat
mede is ontwikkeld
door Solidaridad.
woensdag 9 mei 2012
Op het eiland Luzon, de Filipijnen,
duikt deze gouddelver in een met
grondwater gevulde schacht. De dia
meter is één en de diepte maximaal
(om ziekteverschijnselen te voorko-
men) dertien meter. De jongen
krijgt zuurstof door een plastic buis
je dat verbonden is met een com
pressor. In de schacht, waarin ze tot
twee uur verblijven, verzamelen de
goudwinners klei waarin gouddeel
tjes zitten, foto Larry C. Price/Redux
door Joost Sijtsma
einig meta
len spreken
zo tot de ver
beelding als
goud. AI dui
zenden ja
ren wordt het als waardevol ge
zien. Uit Egyptische hiëroglyfen
van de 26e eeuw voor Christus
wordt duidelijk dat goud in die
tijd als betaalmiddel werd ge
bruikt. De Spanjaarden waren in
de 16e eeuw wanhopig op zoek
naar het mythische goudland in
Zuid-Amerika; El Dorado. Ook nu
heeft goud niets van zijn mythi
sche kracht verloren. We versieren
ons er graag mee, geven het als
kostbaar cadeau of zien het als een
veilige belegging in deze onzekere
financiële tijden.
Niets mis met goud, dus.
Toch wel. Want het winnen van
goud is vaak een ramp voor mens
en milieu. „Zo'n 20 miljoen men
sen verdienen hun boterham in de
goudwinning", zegt Nico Roozen,
directeur van de ontwikkelingsor
ganisatie Solidaridad. „90 procent
van hen werkt in de kleinschalige
mijnbouw die ongeveer 20 pro
cent van de goudproductie levert.
Dat geeft wel aan dat dit een on
productieve sector is."
En een onveilige sector. Roozen:
„In de kleinschalige mijnbouw
wordt bijvoorbeeld gewerkt met
schachten die zo'n drie meter diep
zijn. En die zijn vaak erg onveilig,
ze worden slecht gestut. Het ge
beurt regelmatig dat de schachten
instorten en de goudwinners be
dolven worden. Dit eist duizenden
slachtoffers per jaar."
Een ander probleem betreft de ge
zondheid omdat er met het giftige
kwik wordt gewerkt. „De
kwikthermometer is hier al lang
verboden, maar in de kleinschalige
goudwinning wordt nog volop
kwik gebruikt", zegt Roozen. „Je
'Voor een gouden ring
krijg je 20 ton mijnafval
in de vorm van puin'
moet je voorstellen, het goud zit
verstopt in rotsen. Die moeten
worden kapotgeslagen. Dat ge
beurt door kinderen of jong vol
wassenen. Dat is ontzettend zwaar
werk, de arbeidsomstandigheden
zijn dramatisch. Voor een gouden
ring krijg je 20 ton mijnafval in de
vorm van puin. De resten waar
goud in zit worden in een kwik-
bad gelegd. De mijnbouwers ge
bruiken vaak geen beschermende
kleding waardoor hun huid in aan
raking kan komen met het kwik."
Het kwik komt vaak ook in de na
tuur terecht. De bodem raakt ver
ontreinigd en vissen worden ver
giftigd met als gevolg een afname
van de visstand. Als die vissen
door mensen worden gegeten
leidt dat tot gezondheidsklachten.
De problemen zijn dan echter nog"
niet voorbij, na een paar dagen in
het kwikbad waarbij het kwik zich
aan de goudkorrels heeft gehecht,
wordt door verhitting het goud
van het kwik gescheiden. Hier
door ontstaan kwikdampen, die
tot gezondheidsklachten leiden.
Ontbossing, uitsterven van vissoor
ten, afname van de biodiversiteit,
dodelijke ongevallen, schade aan
de gezondheid, en dat voor een -
gouden ringetje. Kan het keur
merk Fairtrade 8c Fairmined de
kleinschalige, arme goudwinner
helpen en het milieu redden?
Roozen: „We willen de productivi
teit van kleinschalige gouddelvers
verhogen met nieuwe technieken
en ervoor zorgen dat ze 10 tot 15
procent meer krijgen dan de loka
le goudprijs. Dat extra geld kan
worden geïnvesteerd in veilige
mijnbouw en beschermende kle
ding. Ook willen we dat de vaak il
legale mijnbouwers worden gelega
liseerd zodat ze in aanmerking ko
men voor kredieten."
Het keurmerk moet ervoor garant
staan dat het goud op een duurza
me manier is gewonnen en dat de
hogere prijs van de sieraden (zo'n
5 procent) terugvloeit naar de
mijnbouwer. Mijnbouwers in Co
lombia, Peru en Bolivia worden
door Solidaridad gecertificeerd en
getraind. Dit wordt uitgebreid
naar goudproducenten in Uganda,
Tanzania en Ghana. Veel hangt af
van de betrouwbaarheid van het
keurmerk, daar is ook Roozen zich
van bewust: „Goud is een ano
niem product, met tussenhandela
ren, goudsmeden en juweliers.
Wij maken met het keurmerk die
hele keten traceerbaar en transpa
rant, waarbij het goud vanaf de
winning wordt gevolgd."
Na de Max Havelaar-koffie en Fair
Trade-bananen, kunnen consu
menten nu dus ook kiezen voor
'eerlijk goud'. Het past in de visie
van Solidaridad, zegt Roozen:
„Ontwikkelingsgeld kan iets op
gang brengen zoals veiliger en ge
zonder goudwinning. Nu is het
zaak dat consumenten het oppak
ken. Oro Verde ('Groen Goud',
een collectiefin Colombia dat
sinds 2001 werkt aan het duur
zaam maken van goudwinning,
red.) bleef een lokaal initiatief
Met het keurmerk willen wij de
koppeling naar de markt en het
consumentenbewustzijn maken."
