:<a
Armeense parel
Sn Turks meer
19 reizen
s
<g\
m
Ook toeristentrekker Turkije heeft
minder bekende regio's. Zoals het eiland
Akdamar in Oost-Anatolië waar
Jan Willem Veenhof een kerk ontdekte
die officieel geen kerk mag heten.
reizen@wegener.nl
024-3650360
Zaterdag 5 mei 2012
Al een uurtje hobbelt de
bus over de grote weg
die van de grens met
Iran naar de Oost-Turk
se stad Van loopt. De
route voert door een dor vulka
nisch landschap waar je alleen af
en toe schaapherders ziet met hun
kuddes. In de verte zien we eeuwi
ge sneeuw op de toppen van een
gebergte blinken.
Vanaf het fort (^avustepe, overblijf
sel uit een vroeger koninkrijk, zijn
we op weg naar de aanlegsteiger in
het Van-meer. Daar ligt de boot
naar het eilandje Akdamar. Als de
boot vanaf het grindstrand weg-
pruttelt, komt de stilte van het be
sneeuwde Artus-gebergte indrin
gender over dan toen we het, tus
sen het voortrazende verkeer, in
de verte zagen.
Na zo'n 20 minuten doemt het
massieve rotseiland op. De Turkse
vlag valt vanaf de boot nét iets eer
der op dan de punttoren van de
Akdamar-kerk. En de vlag is ook
net iets hóger dan de kerk, zodat
de symboliek duidelijk is: Akda
mar én deze Armeense kerk zijn
stevig in Turkse handen.
We stappen aan wal, betalen drie
Turkse lira (1,50 euro) en lopen
tussen de amandelbomen door via
een natuurstenen pad naar de
kerk. De Akdamar Kilisesi, slechts
12 bij 15 meter groot, zorgde voor
meer commotie dan je op basis
van de omvang zou verwachten.
De kerk is versierd met gebeeld
houwde reliëfs van Bijbelse tafere
len, in stroken aangebracht op de
buitenmuren. We zien onder
meer Adam en Eva, David (mét
slinger en steen) en Goliath, Abra
ham die Isaac wil offeren, Daniël
in de leeuwenkuil, Simson in ge
vecht met de leeuw en Jona die de
zee in wordt gegooid in afwach
ting van de walvis.
De fraaie Armeense kerk is een
attractie waar Turkije graag buiten
landse gasten mee naar toe neemt.
En dat heeft alles met geschiedenis
in deze regio te maken. De stad
Van is voor sommigen het sym
bool in de propagandastrijd rond
de Armeense 'kwestie' of Armeen
se 'genocide' (de terminologie is af
hankelijk van het perspectief van
de spreker). Dat komt, omdat ten
tijde van de gewelddadige gebeur
tenissen, gedurende de Eerste We
reldoorlog, de stad een bloedig
slagveld was.
De Turken verdachten de Arme
niërs van collaboratie met de Rus
sen. De Armeniërs verschansten
zich in de oude stad Van waar ze
door de zware Turkse aanvallen
Istanbul
Ankara*
TURKIJE
volledig werden 'vermorzeld'.
De Akdamar Church werd niet ge
spaard. De monniken in de kerk
werden gedood en de kerk geplun
derd. Maar enkele jaren geleden
werd de kerk voor 1,5 miljoen dol
lar grondig gerestaureerd, waarna
het tien eeuwen oude gebouw offi
cieel, en met veel ceremonie, als
museum geopend werd. Als mu
séum dus, en niet als kerk (hoewel
de kerk incidenteel open is gesteld
voor religieuze diensten). Maar
een kruis mocht er niet komen. In
de Armeense tijd stond de kerk be
kend als 'Church of the Holy
Cross'. De Akdamar Church was
van 1116 tot 1895 een belangrijk reli
gieus centrum.
De discussie spitst zich nu toe op
de vraag of Turkije dit restauratie
project heeft ondernomen om te
laten zien hoe zorgvuldig de Turk
se staat met het erfgoed van haar
minderheden omgaat óf dat de gi
gantische opknapbeurt gereali
seerd is als een rookgordijn om de
Armeense genocide te verhullen.
Dit punt zal nog wel even blijven
schuren, maar vanuit toeristisch
oogpunt is de restauratie pure
winst. Gasten kunnen genieten
van de opgeknapte, gebeeldhouw
de reliëfs buiten en fresco's binnen
in de kerk. En voor de toerist die
SYRIË
Er worden veel rondreizen
naar Turkije aangeboden,
maar de meeste gaan naar
West-Turkije. Oost-Anatolië
blijft een weinig toeristisch
gebied, waar je als indivi
duele reiziger authentieke
Turkse gastvrijheid kunt er
varen, maar soms ook met
een gebrek aan
hotels/pensions of eenvou
dige voorzieningen genoe
gen moet nemen.
Als je individueel reist, is
het handig om met Turkish
Airlines te vliegen, omdat
die je van Amsterdam, via
een tussenstop in Istanbul
of Ankara, tegen redelijke
prijzen direct naar de stad
Van in Oost-Turkije brengt.
Zie www.thy.com
Je koopt voor 15 euro een
visum bij aankomst op de
luchthaven. De Turkse lira
is ongeveer een halve euro
waard.
welkominturkije.nl
Grote foto: De Akdamar
Kleine foto boven: De Tui
wappert prominent op het
Uiornnrlni" UI -4- „IJVf
nieronaer. nex. rener van uavia
foto's Birasuegi/Michel Wal/GPD
GEORGIË
Van I
zijn geschiedenis kent, geven de
historische achtergronden het be
zoek een extra dimensie. Zelfs
mijn gids Emin Toktas erkent dit.
Want ondanks het feit dat de Tur
ken de Akdamar Church formeel
een museum noemen, laat hij zich
er niet van weerhouden de pracht
van de kerk te prijzen: „Het is offi
ciéél een museum, maar dat is een
politieke beslissing. Iedereen kan
zien dat het een kerk is."
De Armeniërs waren de prilste ver
tegenwoordigers van het eerste
christendom in deze regio. Ze ver
dienden de kost als edelsmeden
en sieraadbewerkers. In de ogen
van de afgebeelde Bijbelse figuren
op de zonzijde van de Akdamar
Church zouden, volgens Armeen
se historici," juwelen verstopt heb
ben gezeten, of in ieder geval gepo
lijste voorwerpen van kostbaar
glas, zodat de ogen de hele dag
glinsterden in de zon. Daarvan is
nu niets meer te zien. Maar toch,
als je goed kijkt, zie je donkere
zwarte gaten in de ogen van de
schippers die Jona overboord
gooien in de bek van een grote vis.
En ook Jona zelf staart je aan met
een wezenloze, holle blik.
Reageren?
redactie.reizen@wegener.nl
