io kunstveiling
Munch schilderde emotie
Miljardairs uit Azië, Rusland en het Midden-Oosten betalen
grif tientallen miljoenen voor kunstwerken. Die blijken een
betere belegging dan aandelen. Vannacht gaat De Schreeuw van
Munch onder de hamer. Richtprijs: 80 miljoen dollar.
woensdag 2 mei 2012
Schreeuwend
duur
door Rob Schoonen
De geschatte op
brengst ontbreekt
in de catalogus en
dat is veelzeg
gend. Wil je graag
weten wat Sothe
by's denkt dat er voor De Schreeuw
van Edvard Munch wordt betaald,
dan moet je even bellen. Dan
wordt duidelijk dat de pastelteke
ning van eigenaar zou moeten wis
selen voor 80 miljoen dollar. Gaat
dat lukken, dan wordt het kunst
werk het duurst geveilde item van
dit jaar. Komende nacht wordt in
New York het bijzondere werk
van de Noorse kunstenaar ter vei
ling aangeboden. Na doeken van
onder anderen Pablo Picasso, Joan
Miró en Paul Gauguin wordt lot
nummer 20 de zaal binnengedra
gen en het moet raar lopen wil het
relatief kleine werk (79 x 59 centi
meter) niet de beoogde 80 miljoen
dollar opbrengen. „En dat verdient
het ook wel", zegt Eveline van
Oirschot, senior director van So
theby's Amsterdam, gespeciali
seerd in de 19e- en 2oe-eeuwse
kunst. „Je hebt het hoe dan ook
over een icoon van de moderne
kunst, misschien zelfs wel over hét
icoon; iedereen kent dit werk.
Daar komt bij dat er maar vier
exemplaren van De Schreeuw be
kend zijn, waarvan er drie eigen
dom zijn van musea. Die komen
dus nooit op de markt. Als er dan
een exemplaar van een particulier
ter veiling wordt aangeboden,
maakt dat het werk alleen maar
specialer."
Haar collega's in New York heb
ben de Munch ingeschat op 80 mil
joen dollar en Van Oirschot denkt
dat de uiteindelijke prijs daar nog
wel eens overheen kan schieten:
„Het is heel lastig in te schatten en
eigenlijk is het werk natuurlijk on
betaalbaar, maar, er kunnen gekke
dingen gebeuren. Ik zou het niet
vreemd vinden als hij over de hon
derd miljoen schiet."
De enorme bedragen die worden
betaald voor kunstenaars als
Munch, geven volgens Van
Oirschot prima aan dat kunst
weer in de lift zit. Na het omvallen
van Lehman Brothers in 2008, en
de daarop volgende crisis en reces-
'Bepaalde kunstenaars zijn
heel waardevast gebleken;
daarvan is Munch er een'
sie, gaat het de veilinghuizen nu
weer behoorlijk voor de wind. So
theby's zette in 2009 wereldwijd
2,8 miljard dollar om. Dat werd
4,8 miljard in 2010 en vorig jaar
werd maar liefst 5,8 miljard dollar
omgezet. „De kunstmarkt is her
stellende, zoveel is duidelijk en dat
danken we onder meer aan de toe
name van de kopers in Rusland,
de Emiraten en Azië. En waar de
Aziaten tot voor kort uitsluitend
geïnteresseerd waren in moderne
kunst uit China, is er toenemende
belangstelling voor Westerse mo
derne kunst."
Die belangstelling geldt dan vooral
wat Van Oirschot 'de dode kunste
naars' noemt: Picasso, Cézanne of
Matisse. „Maar recentelijk begin
nen de Aziaten meer en meer be
langstelling te krijgen voor nog le
vende, vooral Britse kunstenaars
als Damien Hirst, Anish Kapoor
en Antony Gormley."
Het zijn volgens Van Oirschot 'de
nieuwe kopers', miljardairs die de
waarde onderkennen van kunst,
die de markt van nu een flinke
duw geven. „Aandelen bleken
toch niet zo waardevast als lang
werd gedacht en vergeet niet dat
verkopers worden aangetrokken
door de goede resultaten van vei
lingen. Daardoor wordt er meer
aangeboden."
Dat er zulke gigantische bedragen
worden betaald voor kunstwer
ken, vindt Van Oirschot niet gek:
„De markt bepaalt de waarde van
een werk, wij vragen niet een vas
te prijs. En er zijn nu eenmaal
mensen die het er voor over heb
ben. Ik kan me heel goed voorstel
len dat sommigen dat veel geld vin
den - het zijn natuurlijk ook grote
bedragen - maar miljardairs die
een collectie opbouwen, vinden
dat niet."
Eveline van Oirschot heeft geen
idee hoe de kunstmarkt zich in de
toekomst ontwikkelt: „Dat is echt
heel lastig aan te geven. Ook wij
worden weieens verrast door be
paalde ontwikkelingen en dan is
niet in te schatten wat de markt
dan doet. Ik bedoel, wat de crises
nu precies voor effect heeft...? Wat
ik wél weet, is dat bepaalde kunste
naars heel waardevast zijn geble
ken. Ja (lachend), dat zijn vooral
'de dode kunstenaars' en, inder
daad, daarvan is Munch er een."
De Noorse schilder Ed
vard Munch
(1863-1944) wordt be
schouwd als een belang
rijke vertegenwoordiger van het ex
pressionisme. Hij breekt - net als
Vincent van Gogh - met alle be
kende schilderwetten en ontwik
kelt een eigen stijl, vol kleur en
emotie. Inspiratie haalt hij onder
meer uit het werk van schrijvers
als Henrik Ibsen en August Strind-
berg.
Van De Schreeuw zijn vier versies
bekend. Een hangt in de National
Gallery in Oslo, de andere twee
hangen in het Munch Museum,
eveneens in de Noorse hoofdstad.
Het exemplaar dat wordt geveild,
komt uit de collectie van de fami
lie Olsen. Het werk is verworven
door Thomas Olsen (van de gelijk
namige scheepvaartmaatschappij).
Hij was de buurman van Munch
in Hvitsen, Noorwegen. Olsen
werd later vriend en mecenas van
de kunstenaar.
Munch schilderde De Schreeuw
kort na een pijnlijke verhouding
met een getrouwde vrouw. De
kunstenaar maakte de serie wer
ken na een wandeling met vrien
den in 1893. In zijn dagboek
schreef Munch dat het bloedrode
landschap - door een uitzonderlij
ke zonsondergang - hem inspireer
de tot De Schreeuw. Overigens
geeft niet zozeer de schreeuwende
persoon, maar voor alles de kolken
de omgeving, uitdrukking aan
Munchs pijn en de diep gevoelde
melancholie.
