Gelukkig
hebben we de
foto's nog
181 zeeland
Middelburg
is één
zondag
boekenstad
De Veerse portrettenquestie ging het land rond
Martijn van der
Walle verdedigt
titel amuse-strijd
Buitenhuis Borndal
dinsdag 1 mei 2012
1 W
door Annemarie Zevenbergen
MIDDELBURG - Het boek staat cen
traal tijdens de Kunst- Cultuurrou
te zondag in Middelburg. Naast de
route is er de jaarlijkse boeken
markt op de Markt. De route zelf
voert langs 37 locaties in de bin
nenstad. Die zijn van 13.00 tot
17.00 uur geopend.
Onder het motto 'Op bezoek bij'
wordt dit jaar ook op een aantal
zondagen een extra dimensie toe
gevoegd aan de route. Een ieder
kan dan kennismaken met gods
diensten en levensbeschouwingen
door een kijkje te nemen in een
kerk, synagoge, moskee of ander
bijzonder gebouw en daar uitleg
krijgen over achtergronden, ge
bouw en eventueel aanwezige
kunst. Zondag staan om 14.00 uur
de deuren open van de Oostkerk
aan Oostkerkplein en om 15.00
uur die van -de moskee, Oostkerk
straat-Ganzengang.
Boeken zijn er verder te kust en te
keur tijdens de jaarlijkse boeken
beurs Middelburg Boekenstad op
de Markt in Middelburg. Die ging
in 1999 op bescheiden schaal van
start met nog geen dertig kraam
pjes. De beurs is inmiddels uitge
groeid tot zo'n 140 kramen.
De liefhebber van antiquariaten
kan zijn hart ophalen bij diverse
standhouders met boeken op het
gebied van scheepvaart, esoterie,
kinderboeken, Zeeuwse boeken en
kaarten. Daarnaast staan er ook
particulieren met van alles en nog
wat, variërend van detectives, ro
mans tot kookboeken en stripboe
ken. In Nederland behoort Middel
burg Boekenstad op de eerste zon
dag in mei inmiddels tot de grote
boekenmarkten. De kraampjes
staan tussen 10.00 en 15.00 uur op
de Markt.
ZIERIKZEE - Drie Zeeuwse koks, on
der wie titelverdediger Martijn
van der Walle uit Vlissingen, zijn
geselecteerd voor de strijd om de
beste amuse met asperges, maan
dag 7 mei in Zierikzee. Vanuit het
hele land schreven 22 koks in. Zij
moeten een een klein voorgerecht
je maken waarin asperges zijn ver
werkt. De jury bestaat uit Jos van
Grunsven (Eurotoques Neder
land), culinair journalist Ton de
Zeeuw, wijnkoper Joost van Hurk,
Wil van Bruchem van de bedrijfs
organisatie en meesterkok Sjaak
Jobse. Vorig jaar ging de wisseltro
fee naar Martijn van der Walle
van restaurant Martijn..
door Annraeimiarse Zevenbergen
Er is altijd een 'kwestie' die
de gemoederen bezighoudt.
Is het niet een polder dan is
het wel een kabinetscrisis. Ook in
het verleden waren er kwesties.
Soms op kleinere schaal, maar ze
ker niet minder boeiend.
Een voorbeeld van een Zeeuwse
kwestie uit het verleden is de
'Veerse portrettenquestie'. Die
speelde in de ambtsperiode van
burgemeester Jacobus Snijders.
Hij was Veers burgervader van
1866 tot 1880. Snijders woonde des
tijds in het buitenplaats Borndal
bij Veere. Dat werd rond 1875 gefo
tografeerd door Carl Wilhelm Bau
er. Die afbeelding is, evenals een
portret van de burgemeester, te
zien op de expositie 'Gelukkig heb
ben we de foto's nog' in De Vier
schaar in Veere.
Maar nu de 'Veerse Questie': Jaco
bus Snijders had tijdens zijn zit
tingsperiode het plan opgevat om
alle 500 mannelijke Veerenaren te
laten fotograferen. Die foto's zou
den dan in een album worden aan
geboden aan de koning. Volgens
een plaatselijke notaris was dit ech
ter alleen ter meerdere glorie van
de burgemeester. En zo ontstond
er een hoogoplopend conflict tus
sen beide heren. De pers kreeg
lucht van de ruzie tussen burge
meester en notaris en een rel was
geboren. De 'questie' deed al snel
landelijk de ronde. Snijders kon
niet anders dan afzien van zijn
plan, maar de foto's waren inmid
dels wel gemaakt. Koning Wilhel-
lm III heeft ze nooit ontvangen. In-
het Rijksarchief zijn ze dan ook
niet te vinden.
Archivaris Peter Blom: „Een prach
tige zaak. Helaas heb ik de foto's
niet kunnen achterhalen. Mis
schien heeft de burgemeester ze er
gens in een kelder gedumpt. Ik
had ze heel graag willen hebben."
Buitenhuis Bomdal bij Veere was de residentie
van burgemeester Jacobus Snijder. Hij was van
1866 tot 1880 burgemeester van Veere. De bui
tenplaats is omstreeks '1-875 gefotografeerd door
Carl Wilhelmus Bauer. (Zeeuws Archief)
Hoe was vroeger de positie van
fotografen? Wat legden zij vast
op de gevoelige plaat en wie is
de eerste gefotografeerde Veren
aar? Vragen die beantwoord wor
den op de expositie 'Gelukkig
hebben we de foto's nog' in mu
seum De Vierschaar in Veere.
door Annemarie Zevenbergen
Dominee Leendert
Schouten (1828-1905)
blikt ernstig in de came
ra van fotograaf F.
Böger. We schrijven Veere anno
1855. Hij is waarschijnlijk een van
de eerste Veerenaren die zich liet
fotograferen.
Het portret van de deftige domi
nee is één van de oude foto's die
deel uitmaken van de tentoonstel
ling 'Gelukkig hebben we de foto's
nog', dinsdag geopend, in het Veer
se museum De Vierschaar. De
oude platen komen waarschijnlijk
ook nergens beter tot hun recht
dan in het oude stadhuis. Vergane
glorie in een door de tand des
tijds aangetast gebouw.
Een porseleinkast uit 1780 is voor
de gelegenheid omgetoverd tot
portrettenkabinet. Ook de oudst
bekende 'Veerse' foto is te zien,
buitenhuis Rijnsburg bij Oostka-
pelle uit i860. Het is zes jaar nadat
de foto is gemaakt, afgebroken.
Een rieten strandstoel, een camera
uit de oude doos en een nage
bootst fotoatelier van weleer ge
ven de tentoonstelling extra ca
chet.
Archivaris Peter Blom wil met 'Ge
lukkig hebben we de foto's nog'
niet alleen het verhaal achter de fo
to vertellen, maar ook het verhaal
van de fotograaf Wat was zijn po
sitie in het Veere van 1839 tot
1900? Daarna kwam Kodak met
zijn 'klikklak'-camera op de markt
en kon iedereen plaatjes schieten.
„We laten hier de geschiedenis
van de fotografie in Veere zien van
af 1839, toen Daguerre zijn
Daguerréotypieën ontwikkelde.
Een foto-opname op een lichtge
voelige, verzilverde koperplaat. De
Franse staat omarmde hem en
schonk de fotografie vervolgens
aan de rest van de wereld", glim
lacht Blom. „Ik speel al jaren met
het idee om iets met fotografie te
doen. Uiteindelijk heb ik het nu
beperkt tot Veere. En dat was al
een hele kluif. Het dateren van
een foto is niet zo simpel als het
lijkt."
„Ik was ook geïnteresseerd in de
positie van de fotografen in Veere
destijds. Wat was hun rol in de sa
menleving. Genoten ze enig aan
zien. Eén van de eerste echte be
roepsfotografen die ik tegenkwam,
was Hendrik Hermanus Roelse.
Hij had een atelier in Middelburg,
maar'was geboren in Vrouwenpol
der. Een aantal portretten van
hem is hier te zien." Hij toont het
portret van Jansje van Boven. Een
dame in een fraaie japon, om
streeks 1870 gefotografeerd door
Roelse. Ook 'huisdoctor in Veere'
Joseph Strehler stond voor de ca
mera van Roelse, eveneens rond
1870.
Welke chemicaliën Roelse gebruik
te, valt af te lezen uit een bladzijde
uit het gifregister van apotheek
Van der Harst uit Middelburg
(1866). Op die lijst onder meer
broom en goudchloride.
„We hebben de bezoekersregisters
uit 1857 van het stadhuis bekeken.
Kunstschilders kwamen daar vaak
in voor, fotografen ondertekenden
alleen met naam en niet met hun
beroep. Zij zagen zichzelf niet di
rect als kunstenaar."
Een opvallende naam is ook die
van Carl Wilhelm Bauer, een fre
quent bezoeker aan Domburg, ze
ker als daar koninklijk bezoek was.
Blom: „Hij was een soort societyfo-
tograaf. Fotografeerde graag ko
ninklijke families en bood hen
dan met veel egards zijn werk aan.
Hij heeft Carmen Silva, de konin
gin van Roemenië, vaak gefotogra
feerd." Bauer nam in 1974 het Mid
delburgse atelier van Roelse over.
De familie Von Wied en Koningin Elisabeth van Roemenië, in Domburg be
ter bekend ais Carmen Silva, geportretteerd door de destijds bekende foto
graaf Carl Wilhelm Bauer (1844-1911). Hij was de voorloper van de huidige
societyfotografen. reproductie van Zeeuws Archief Middelburg
De vroegst bekende kleurenfoto van het Domburgse strandleven. Rond
1933 gemaakt door Wilhelm Tobien. (Zeeuws Archief)
