proeftuin voor
EU en Rusland
spectrum 10
Timosjenko
Zaterdag 28 april 2012
Sinds een paar dagen circuleert
een filmpje op het internet Een
vrouw maakt haar bed op. Ze
trekt de lakens strak en schudt de
kussens op. Daarna bukt ze om haar slof
fen onder een kast vandaan te vissen. Ze
gaat aan een tafel zitten en schrijft
Enkele minuten later spurt ze terug naar
het bed. De tijdcode in de video ver
springt. Bijna een half uur later. Een man
in pak begeleidt haar uit het bed. Ze
staat. Voorzichtig zet ze een paar stapjes.
Daarna zoent de vrouw de man in pak in
nig. Een omhelzing. Zwart beeld. De titel
van het filmpje: 'Timosjenko video'. Af
komstig van een bewakingscamera uit
de isoleercel van de Oekraïense
ex-premier.
De beelden van de video dateren
van 15 december vorig jaar. De
kwaliteit is niet heel hoog, de kleu
ren zijn vaal. Maar volgens de di
recteur van de gevangenis is dit
het onomstotelijk bewijs van iets
wat we niet verwachten: de
vrouw is Julia Timosjenko, de
man haar advocaat Sergej Vlasen-
ko.
Het duo ontkent uiteraard in alle
toonaarden. En met hen de politie
ke aanhang van de oppositieleid
ster. De zoveelste list van de rege
ring om het imago van de dame
met de blonde vlecht schade toe
te brengen.
Duitse artsen hebben in eerdere
stadia verklaard dat de 51-jarige Ti
mosjenko met een ernstige hernia
kampt. En dat ze al maanden niet
normaal zou kunnen bewegen.
Omdat zij de meest onafhankelij
ke personages zijn in de soap die
zich al tijden rond de opgesloten Timosj
enko afspeelt, zou er geen reden moeten
zijn aan hun woorden te twijfelen.
Toch illustreert deze video het welles-
nietesspel tussen de twee machtigste per
sonen van Oekraïne, Timosjenko en hui
dig president Viktor Janoekovitsj. Met
als inzet eikaars macht, politieke functio
neren en zelfs levens. En waarin waarhe
den, gemanipuleerde waarheden en leu
gentjes om eigen bestwil angstig dicht
bij elkaar liggen.
Zo slaat de vertwijfeling toe. Zou Timosj
enko echt in elkaar geslagen zijn door ge
vangenisbewakers? Is ze wel in honger
staking? Heeft ze een affaire met haar ad
vocaat? Is zij het wel op de video of is
het een dubbelganger? Kan de echte Ti
mosjenko wel opstaan?
Sinds Timosjenko in augustus 2011 werd
veroordeeld tot zeven jaar celstraf - we
gens machtsmisbruik bij het afsluiten
van een gasdeal met Rusland in 2009
waardoor Oekraïne bijna failliet ging - is
het voor Oekraïense burgers niet meer te
bevatten wat waar is en wat niet Met als
gevolg dat ze massaal, 60 procent, het ge
loof in de politiek zijn verloren.
En het buitenland? De Europese Unie en
de Verenigde Staten zijn fel in hun reac
ties op de lotgevallen van Timosjenko.
Voorop in de strijd gaat Duitsland. Presi
dent Joachim Gauck heeft uit protest
zelfs een gepland staatsbezoek aan
Oekraïne afgezegd.
Maar let op hun bewoordingen en de sla
gen om de arm die ze houden, wanneer
de westerse politici zich over de zaak uit
laten. 'Als het waar is', of'als de bericht
geving daadwerkelijk klopt' zijn veelvul
dig ingelaste bijzinnen. Want niemand
weet precies wat zich rondom Timosjen
ko afspeelt. Zelfs beelden kunnen bedrie
gen.
STANDPLAATS
door Geert Jan Hahn
Kaliningrad
De inwoners van de Russische enclave Kaliningrad, ingeklemd
tussen Polen en Litouwen, voelen zich opgesloten sinds beide
buurlanden in 2004 lid werden van de Europese Unie. Visumvrij
reizen is nog steeds een droom, zeker omdat Brussel en Moskou
daarover blijven steggelen. „Zo blijven we geïsoleerd van Europa."
tekst en foto's Floris Akkerman
Tram 1 rijdt piepend en krakend
door de wijk Maraunenhof
Van oorsprong Duitse villa's
met torentjes en kenmerkende
bruine balken en latten trek
ken aan het oog voorbij. Een minuut later
gaat het richting het centrum van Kalinin
grad langs grijze, betonnen Sovjetflats. De
tram stopt bij de markt, opgetrokken uit
Pruisisch rode baksteen. Op de zijkant van
het voertuig staat in het geel de Russische
enclave Kaliningrad afgebeeld. Rechts, los
daarvan, 'het grote Rusland', zoals de inwo
ners van Kaliningrad zeggen. De twee ge
bieden zijn verbonden door de leuze: 'Wij
zijn Russen'. De band van Kaliningrad, ge
legen tussen Polen en Litouwen en zonder
grens met Rusland, met het moederland
mag niet worden vergeten.
„Welkom in Königsberg", zegt Roestam
Vasilijev (38), leider van de Baltische Repu
blikeinse Partij, als hij zijn telefoon op
neemt. Hij moet niets hebben van de
naam Kaliningrad. Königsberg is in zijn
ogen de enige ware naam, stammend uit
de tijd dat de stad tot Pruisen behoorde.
Een stad van kooplieden, schrijvers, dich
ters, filosofen. Een stad van elegante pan
den met glas-in-loodramen en balkons.
Kerken als kastelen met hun tinnen daken,
torens en vaandels. Maar in de Tweede
Wereldoorlog, in april 1944, verwoestte
een Brits bombardement het centrum van
Königsberg. De Sovjet-Unie op haar beurt
verbrandde Duitse wijken bij de inname
van Königsberg. De communisten hebben
zich nooit om de Pruisische historie be
kommerd. Het veroverde gebied moest ei
gen gemaakt worden.JTet Duitse volk
werd afgevoerd en Russische inwoners
trokken binnen. In het centrum kwamen
brede straten met aan weerszijden eentoni
ge Sovjetflats. Michail Kalinin, één van Sta-
lins handlangers, kreeg de eer dat de stad
en de regio naar hem werden vernoemd.
Deze benaming is een schande, stelt Vasi
lijev. „Kalinin zette zijn handtekening on
der het decreet van Katyn, waardoor
22.000 Polen in 1940 door de Sovjet-Unie
werden geëxecuteerd. Andere Russische
steden veranderden na de val van de Sov
jet-Unie in 1991 wel van naam. Leningrad
werd Sint-Petersburg, Stalingrad werd
Volgograd."
Vasilijevs inzet is een onafhankelijk
Königsberg. „We zitten 1.000 kilometer
van Moskou vandaan. We hebben onze ei
gen geschiedenis, onze eigen achtergrond.
Die kennen ze daar niet. Maar Moskou be
paalt wel wat hier gebeurt. We hebben on
ze eigen regering nodig."
Voor Vasilijevs gedroomde vrijheid ligt de
afschaffing van het visum. Hij voelt zich
hierin geremd door Moskou. Toen Polen
en Litouwen in 2004 lid werden van de Eu
ropese Unie konden de inwoners van Kali
ningrad vrij reizen wel vergeten. Een mil
joen Russen raakten opgesloten. „Waarom
kunnen we visumvrij reizen niet zelf rege
len", vraagt Vasilijev zich af „Zo blijven
we geïsoleerd van Europa."
Al jaren steggelen Brussel en Moskou over
visumvrij reizen. De EU vreest een nieuwe
stroom immigranten. Rusland vreest Euro
pese concurrentie op de eigen markt. Maar
Kaliningrad kan wel eens een proeftuin
Bij de automarkt in Kaliningrad hangt aan het hek een reclamebord voor het lenen van geld om een auto te kopen.
