9 spectrum
- -?.y.*r*t£
Zaterdag 28 april 2012
f P X '7
\y B
tend werden ervaren, hebben de eind
streep niet gehaald.
Het kabinet-Rutte wilde met die maatrege
len een brug slaan naar de ontevreden bur
gers, die zich massaal van de gevestigde po
litiek hadden afgekeerd en hun toevlucht
bij de PW hadden gezocht. Te vrezen valt
dat door de val hun afkeer van de politiek
alleen maar groter is geworden.
De afgelopen maanden groeide de kritiek
dat de coalitie het niet zou nauw nam met
de grondrechten. In een aantal opzichten
heeft het kabinet de grenzen van wat juri
disch kan, opgezocht en proberen op te
rekken.
Vooral de eerste maanden van dit jaar - en
de laatste van de coalitie - kwamen wets
voorstellen naar buiten die volgens voor
aanstaande juristen en de Raad van State
strijdig zijn met verdragen op het gebied
van de mensenrechten, zoals het boerka-
yerbod, de wet op minimumstraffen en de
verhoging van griffierechten.
Of dat ook zo was, zullen we nooit weten,
omdat de voorstellen na de breuk van tafel
zijn en niet meer door de rechter kunnen
worden getoetst. Ook de pogingen de Eu
ropese regels op het gebied van gezinsvor
ming en gezinshereniging op te rekken,
zullen hoogstwaarschijnlijk worden ge
staakt.
Dat van het veiligheids- en immigratiebe
leid weinig overblijft, is niet alleen een de
ceptie voor Wilders, maar ook voor Rutte.
Des te teleurstellender voor Rutte moet
het zijn dat ook van dat andere speerpunt
waarvoor hij de steun van Wilders nodig
had, ordentelijke overheidsfinanciën, niets
is terechtgekomen.
Het kabinet trad aan met een begrotingste
kort van 5,8 procent en vertrekt met een
verwacht tekort van 4,6 procent. Volgens
planning had dat 2,5 procent moeten zijn,
een verschil van minimaal 12 miljard euro.
illustratie Ruud Willems
De Nederlandse economie bevindt zich bo
vendien in een krimp en de werkloosheid
loopt snel op. Politiek-inhoudelijk kun je
het kabinet-Rutte dus geen succes noe
men.
Ook als politiek experiment slaat de balans
negatief door. Aanvankelijk leek het nog
goed te gaan. De WD en zelfs het CDA
waren erg te spreken over de samenwer
king met de gedoogpartner. Dat was puur
op rationele gronden, want van vriend
schap was geen sprake, zeker niet tussen
CDA en PW.
'Geert levert', was steeds de zuinige conclu
sie als naar de onderlinge verstandhouding
werd gevraagd. De PW kwam haar afspra
ken na. Voor het CDA, dat aan de samen
werking met de PvdA in het vorige kabi
net een klein trauma had overgehouden,
was dat al heel wat.
Fractievoorzitters Stef Blok (WD), Sy-
brand van Haersma Buma (CDA) en pre
mier Rutte en vicepremier Verhagen had
den bovendien een goed gevoel bij het we
kelijkse overleg met Wilders. Hij gaf keu
rig vooraf aan als hij het kabinet zou aan
vallen. Dat deed hij vervolgens zonder eni
ge terughoudendheid, bijvoorbeeld als
het over Europa en de eurocrisis
ging-
De WD, en in iets mindere
mate het CDA, lieten
hem begaan. Het versterk
te het beeld dat de coali
tie aan de leiband van de
PW liep en niet omge
keerd.
Premier Rutte bleef stoïcijns.
„We hebben een minderheids
kabinet van WD en CDA, dat op
een aantal punten afspraken heeft
gemaakt met de PW", was zijn man
tra. De oppositie beet zich de tanden
stuk op deze verdeeldheid. Het leverde te
nenkrommende debatten op over de stek
ker er uittrekken en bedrijfspoedels. Zon
der enig resultaat. Want bij de kabinetsfor
matie had Wilders zijn coalitiepartners be
loofd geen motie van wantrouwen tegen
het kabinet te steunen.
Door die afspraak vervloog ook een groot
deel van de potentiële winst van het expe
riment voor de parlementaire democratie.
Op papier zou de macht van het parle
ment bij een minderheidskabinet groeien.
Het kabinet zou op zoek moeten naar wis
selende meerderheden. Dat zou het debat
ten goede komen. Niet een dictaat van een
regeerakkoord, maar argumenten zouden
de doorslag geven.
Maar het gedoogakkoord bleek al snel
evenzeer in beton gegoten als een normaal
regeerakkoord. Als het kabinet wel de
steun van oppositiepartijen nodig had, zo
als bij de aanpak van de eurocrisis, hielden
die er een naar gevoel aan over. Ze voel
den zich meer en meer gebruikt om een
coalitie die ze verfoeiden overeind te hou
den. Omdat het landsbelang nu eenmaal
groter was dan het partijbelang. Dat de
PvdA.nu weigert het demissionaire kabi
net aan een solide begroting te helpen, is
hierop terug te voeren.
Pas de laatste maanden begon de coalitie
duidelijke scheuren te vertonen. Deels
kwam dat door de dreiging van aanvullen
de bezuinigingen, die vooral de PW pijn
zouden doen. De PW kreeg bovendien te
maken met interne scheuringen. Het CDA
wilde laten zien dat het Wilders de baas
kon. De stille hoop dat die partij electoraal
zou worden opgegeten als ze medeverant
woordelijk zou worden voor het regerings
beleid, was niet uitgekomen. Het tegen
deel leek te gebeuren: het CDA dreigde vol
ledig te marginaliseren.
De onderlinge stekeligheden namen toe.
Uiteindelijk bleek de gedoogcoalitie niet
sterk genoeg om de enorme problemen
waarvoor Nederland staat, aan te pakken.
Maar ondanks de magere resultaten zal de
gedoogcoalitie als experiment een plaats
krijgen in de politieke geschiedenis. Ook al
is dat experiment mislukt en ligt herhaling
niet voor de hand.
reageren?
spectrum@wegener.nl
