5 spectrum
Briefwisseling tussen Voltaire en Catharina de Grote
weghelft
RUDEN RIEMENS FOTOGRAFIE
Zaterdag 28 april 2012
Er is een boekwinkel, waar ik thuis ben,
waar ik af en toe een kopje thee of kof
fie drink en waar de dames en heren,
die meestal precies of ongeveer weten
waar mijn smaak naar uitgaat mij nieuwe
heerlijke literaire, poëtische, triviale en schan
delijke. boeken onder de gretige, lezersneus
duwen. Ze kennen mij. Mijn benen zijn heel
sterk, maar mijn kopers vlees is buitenge
woon zwak.
In deze roerige tijden, waarin de politiek van
ons land in modderig water lijkt te zwem
men, trekken wij ons terug in een hoek met
een boek. En ondanks mijn eigen favoriete
boekwinkel, voel ik soms de onbedwingbare
dwang vreemd te gaan. Om mijn neus in een
andere heerlijke boekwinkel te steken en te
zien, of er misschien nog van alles te koop is
waar ik óók begerig van wordt.
Ja, dit onbetrouwbaar en ontrouw gedrag le
vert soms de mooiste boeken op. Zoals maan
dag,. Daar lagen ze, de afgeprijsde brieven
van Voltaire met de Russische keizerin Catha
rina de Grote, in de periode van 1763 tot en
met 1778, in de vertaling van Hannie Vermeer
- Pardoen. Van Voltaire is mij eigenlijk alleen
maar bekend, dat hij ooit naar ons land reis
de, waar hij het niet zo fijn vond. Maar alleen
al de titel: Briefwisseling met Catharina de
Grote, en dat over een periode van vijftien
jaar, maakt wilde koopdrift in mij los. Ook de
vertaling van de correspondentie van Fre-
derik de Grote met Voltaire ligt ernaast en
daar al die vertalingen voor tien euro per
exemplaar te koop zijn, maakt dat ik met de
brieven van de grote Russische keizerin en
de beroemde Franse schrijver, toneelschrijver
en filosoof in een zak haastig naar huis ver
trek en mij opsluit in mijn bed.
Buiten is het 't meest onaangename April
weer ooit, wind en regen wisselen elkaar af
of spannen samen, ik maak een grote pot
thee en sluit de wereld buiten, belust op nieu
we inzichten en spannende openbaringen. Ik
herinner mij ook de grote tentoonstelling in
de Amsterdamse Nieuwe Kerk, waarin heel
veel persoonlijk herinneringen aan 'the
tough cookie' die Catharina was, te zien wa
ren. Ze had nogal wat minnaars, het was een
echte 'femme savante' en na een wankel be
gin van haar regering, werd zij steeds meer
gezien als de moeder des vaderlands. Zij
zoekt zelf contact met de schrijver, die al eer
der contacten met Rusland had onderhou
den.
In het begin heeft hij er niet veel zin in, maar
Catharina houdt vol en dan gaat de correspon
dentie lopen. Hij roept nogal eens haar bemid
deling in voor zijn beschermelingen, wat ze
braaf behartigt. Dat loopt soms faliekant ver
keerd en dan vertelt Catharina hem hoe één
beschermeling een oplichter bleek, de twee
de naar de Turken is overgelopen en de derde
zich ontpopte als een notoire dronkenlap!
Maar dat weerhoudt Voltaire er niet van om
maar weer eens een poging te doen een
vriendje van hem aan haar te slijten: 'Ik ken
een officier, een jonge, dappere, verstandige
man, die liever voor u zou vechten dan voor
de Grote Turk en zijn vrienden!'
Een blik op Europa, waarin het in de achttien
de eeuw ook aan alle kanten rommelde.
