Jan
In het licht/light van
141 cultuur
Onderstroom weer op Bellamypark a-senda
Super 8-beelden Viissingen gezocht
vrijdag 27 april 2012
-(*♦», V
- #1
Jan van Munster werkt al
zo'n veertig jaar met neon
licht. Dat laat hij zien in een
uitgave, die vandaag wordt
gepresenteerd.
door Jan van Damme
Het onderwerp is licht, maar het
boek is zwaar en heeft een donker
grijze omslag met een zwarte rug.
Alleen de titel Licht licht op: de let
ters zijn in het karton van de cover
uitgesneden en worden lichtweer
kaatsend door de onderliggende
met aluminiumfolie beklede pagi
na.
Een kunstenaar die met licht
werkt, gaat helemaal in het zwart
gekleed. Dat geldt althans voor Jan
van Munster (1939). Sinds 1965,
schat hij. Zwart tot en met zijn
brilmontuur. Het valt niet altijd
mee, hij weet uit ervaring dat een
zwarte zakdoek moeilijk te krijgen
is. Ook zwarte pyjama's zijn
schaars. Wit heeft hij ook lang
mooi gevonden, maar niet gedra
gen omdat je je in het wit heel
gauw vuil voelt.
Van Munster is altijd bezig met
energie, liefst tegengestelde ener
gie. Zijn plus- en mintekens en
-) zijn wereldberoemd, onder an
dere in graniet en in neon. Op ge
bouwen, in operatiekamers, op de
vloer van een gerechtsgebouw.
Ook de letters 'ik' - individuele
energie - stralen je op de verras
sendste plekken tegemoet. Zoals
op een flatgebouw in Utrecht.
„Twee vrienden", vertelt de kun
stenaar, „bellen elkaar elke avond
rond 11 uur en kijken naar mijn
beeld terwijl ze met elkaar praten.
Als er iets mis is met het kunst
werk - een lamp kapot of zo - dan
mailen ze me. Dat soort reacties
krijg ik vaak."
In 2001 verscheen er een uitgave
met een vrijwel identieke omslag,
waarin het complete oeuvre van
Jan van Munster onderwerp was.
In het vandaag te presenteren
boek gaat het alleen om zijn licht-
objecten. Het idee voor zo'n uitga
ve ontstond in 2008, toen hij een
tentoonstelling had bij Galerie
Marc Quint in San Diego. Er bleek
behoefte aan meer afbeeldingen
en beschrijvingenover zijn lichtob-
jecten. Vandaar het nieuwe boek.
Hij werkt de laatste jaren minder
in graniet. Van Munster: Dat ge
steente is onhandig en kostbaar in
het transport, omdat het zo zwaar
is. Toch heb ik dat materiaal niet
afgezworen, zeker niet. Maar voor
lopig is het vooral licht."
Van Munster werkt het meest in
Duitsland. Ze noemen hem daar
Lichtkünstler. Zelf prefereert hij het
predikaat beeldhouwer, licht is im
mers slechts één van de vele mate
rialen waarmee hij kan werken.
Bij de Oosterburen zijn honder
den, werken van hem geplaatst.
Hoewel hij zelf meer van Frank
rijk houdt. Helaas zijn Fransen
conservatiever, bij hen moet kunst
in een lijst passen, ze hebben over
het algemeen meer moeite met in
stallaties en sculpturen. Parijs was
in de jaren 60 en 70 van de vorige
eeuw toonaangevend. Nu niet
meer. Berlijn, Antwerpen, Lon
den, die steden zijn veel belangrij
ker voor de eigentijdse beeldende
kunsten."
Jan van Munster is zoon van een
gereformeerde dominee in Gorin-
chem. Na in Amsterdam en Rotter
dam gewoond te hebben heeft hij
sinds 1978 Zeeland als thuisbasis.
Eerst Renesse, waar hij vergeefs
een vuist tegen de oprukkende re
creatiesector maakte. In 2005 ver
huisde hij naar Oost-Souburg, de
al voor exposities gebruikte water
toren werd een uitdagend nieuw
onderkomen. Vanuit zijn atelire,
de nieuwe glazen opbouw boven
op de toren, liggen Walcheren en
de Westerschelde in miniatuur in
de aanbieding.
Zijn oeuvre overziend, is 1970 het
jaar dat hij voor het eerst met licht
werkte. Cirkels, lijnen, plussen en
minnen, in kubussen gevangen
licht, en films, zoals Zelfportret
(1972) waarin hij met een hele se
rie fietslampjes in zijn mond op
lichtende wangen krijgt. In 1996
kwam in een medisch tv-program-
ma een dame voorbij, die een eeg,
een hersenonderzoek onderging.
Van Munster: „Opeens zag ik de lij
nen op het scherm, waar ik zelf
mee bezig was. Alleen veel beter.
Ik ben meteen naar mijn huisarts
gegaan mét de vraag of ik zo'n eeg
mocht laten maken. Dat ging niet.
Uiteindelijk kon ik via vrienden in
het ziekenhuis van Vlaardingen te
recht. Daar is een eeg van mijn her-
senactiviteit gemaakt en er zijn
wat proeven gedaan. Ik moest hy
perventileren, er werd met strobos-
copisch licht in mijn oog gesche
nen." Hij heeft de uitgeschreven lij
nen van zijn hersenaciviteit be
waard, een dik pak papier met alle
maal dansende lijntjes. Voor zijn
lichtwerken pakt hij af en toe een
klein deel van een lijn. „Zo kan ik
steeds nieuwe composities maken.
Brainwaves. Inderdaad, het is heel
erg iets van mezelf. In feite krijg je
als je een Rembrandt of een Karei
Appel Appel ophangt hetzelfde ef
fect. Dat schilderij is ook een stuk
je van de kunstenaar."
In zijn lichtwerken gebruikt hij
neon- of argongas. Neon kleurt
rood, argon blauw. De Brainwave
die hij voor de entree van de Neder
landse ambassade in Brussel maak
te, is zijn recentste grote lichtinstal
latie. Op een snelwegkruising bij
het Gelderse Ede staat sinds 2004
een 'Grasspriet met veel energie'.
Ook een Brainwave, een neongroe-
ne sidderlijn, maar dan van 22 me
ter hoog. De kunstenaar rijdt er
liefst langs als het donker is, als de
grasspriet mooi in het water weer
spiegelt.
Een lichtobject op de Oosterschel-
dekering, of de Zeelandbrug, hoort
dat tot de mogelijkheden? „Het is
erg om te zeggen. Maar ik denk het
niet. Zo'n vijftien jaar geleden zijn
overheden gestopt talentvolle beel
dend kunstenaars te ondersteunen,
bijvoorbeeld door aankopen en pro
motie. Meer en meer middelen gin
gen naar een steeds groeiend aantal
organisaties. Tegenwoordig hecht
men het meest aan publieksbereik
en de economische waarde van cul
turele activiteiten. Daarom krijgen
nu de evenementen het meeste ge
wicht en blijven ze in de bezuini
gingen ongemoeid. Ik vind het on
voorstelbaar te moeten zien dat de
Vleeshal, het icoon van Zeeland,
nog maar moet afwachten of het le
vensvatbaar zal blijven."
Jan van Munster: Licht/light - Uitgeverij
Jap Sam Books, taal Eng., D. en Ned., 172
pagina's., 49,50 euro. Presentatie vandaag
om 16 uur in boekhandel De Drvkkery
Middelburg.
Jan van Munster.
Meer agendanieuws
VLiSSINGEN - Het Vlissingse festival
Onderstroom keert terug naar het
Bellamypark. De afgelopen jaren
diende de omgeving van de Oran
jemolen als festivalhart. Dit jaar
krijgt het onlangs gerenoveerde
plein, tijdens Onderstroom omge
doopt tot ParkParade, die functie
terug.
Het festival is van donderdag 5 tot
en met zondag 8 juli. In die dagen
is op het Bellamypark een groot
aantal doorlopende voorstellingen
te zien. Op de kop van het plein
komt het tijdelijke Haventheater te
staan, waar elke avond grotere
voorstellingen worden gepresen
teerd.
Onderstroom richt zich meer dan
de voorgaande edities op theater
op straat. Daarnaast komt er een
uitgebreide muziekprogramme-
ring in het Dijktheater. Verder legt
de Cultuurwerf, de organisator
van het evenement, een zwaarder
accent op jeugdvoorstellingen.
Het festival begint donderdag
avond 5 juli met een spectaculaire
paradeoptocht door de stad, met
een slotoptreden op het Bel-
Muzikant-filmmaker Niels Duff-
huës maakt voor Onderstroom een
landschapsfilm met muziek over
Viissingen en omgeving. Op het fes
tival wordt die film vertoond in de
Kazematten waarbij Dufïhuës zelf
de muziek speelt. Voor de film is
lamypark. De vertrouwde onderde
len Straattheaterdag (op zaterdag)
en de populaire straattheaterrevue
The Perfect Pitch (op zondag)
staan ook dit jaar op het program
ma.
De verdere invulling van het pro
gramma van Onderstroom wordt
binnenkort bekend.
hij op zoek naar super 8-fïlmpjes.
Deze moeten beeldmateriaal bevat
ten over Viissingen en omgeving.
Inzenders van wie filmmateriaal
geselecteerd wordt, krijgen twee
vrijkaarten voor de vertoning.
Zie ook: www.festivalonderstroom.nl
en het
complete bioscoopprogramma
zijn te vinden op de
website van deze krant.
PODIUM
Goes
Muziekspektakel: Drums United.
De Mythe, 20.00 uur
Feestje drie jaar 3voor12 Zeeland met
Jimmy Dumbbell, Gork A27, Zaniac, A
Generation After en Bloodshift.
La Strada en De Vrijbuiter, 21.00 uur
Kapelle
Henk G. van Putten opent concertserie
op historische orgel.
Hervormde kerk, 20.00 uur
Middelburg
Scapino Ballet Rotterdam met
'Kathleen+'.
Stadsschouwburg, 20.00 uur
Zeeuws Eenakterfestival,
't Spiegeltheater, 20.00 uur
Nieuw- en Sint Joosland
Het concert van Dick van der Harst Sc
Els van Laethem in Theater De Wegwijzer'
is geannuleerd.
Schore
Ierse muziek van Tyrconnell.
Schoorse kerk, 20.00 uur
Temeuzen
Alpe d'Hu Zeeuws voor Alpe d'Huzes -
met Maikel Harte, Whatever, Ambras,
Popkoor Eigenwijs en Thessa Kersbulck.
Scheldetheater, 20.00 uur
Zierikzee
Voorronde Regioruis, met Main4, War
head, Zzeepp, The Venues en DJ Jarah
Damiel.
Brogum, 20.00 uur.
