io I raad van toezicht Het rommelt bij woningcorporaties, zorginstellingen en onderwijsorganisaties. Het aantal situaties waar in het uit de hand loopt, groeit. „Er is niets mis met dominante bestuurders, maar die vragen wel actieve toezichthouders." vrijdag 27 april 2012 Heeft iemand de toezichthouder gezien? door Niek Opten illustratie Mark Reijntjens Zie ze daar nu eens zitten, de heren toezichthouders. In de trein op weg naar de vergade ring lazen ze voor het eerst de stukken. Mooie cijfers, zeg. Dat vindt ook de direc teur, die net een toelichting heeft gegeven. Of er nog vragen zijn. Euh, nee hoor. Zo ging het er in het verleden nogal eens aan toe in ziekenhuizen, scholen en andere kantoren van organisaties in de semipublie- ke sector. Inmiddels is de situatie sterk ver beterd, maar er gaat nog steeds veel mis. Re cente voorbeelden zijn er legio: woningcor poratie Vestia, het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers, onderwijsgroep Amarantis. Het gaat om meer dan incidenten, stelt Rienk Goodijk, hoogleraar governance in de semipublieke sector aan de Universiteit van Tilburg en zelf toezichthouder bij twee orga nisaties. Binnenkort verschijnt zijn boek over de achterliggende oorzaken van falend toezicht. Het lijkt me een leuk baantje, toezicht houden. Als de pleuris is uitgebroken ga je er gewoon vandoor. „Als er problemen zijn dan gaat de zwar tepiet meestal naar de bestuurder, terwijl de raad van toezicht als werkgever van het be stuur de hoogste instantie binnen de organi satie is. Die moet verantwoording afleggen, maar is vaak al afgetreden. Een raad van toe zicht zou bij arbeidsvoorwaardelijke kwes ties de bestuurder rugdekking moeten ge ven, eventuele fouten moeten toegeven. Neem bijvoorbeeld het COA. Daar speelden met name twee zaken: het hoge salaris van directeur Albayrak en de heersende angst cultuur. De raad van toezicht mag het zich aantrekken dat die het salaris onvoldoende aan de orde heeft gesteld in functionerings gesprekken. Ook mag de raad het zich aanre kenen als er langere tijd een slechte werk sfeer bestaat binnen de organisatie. De raad had al veel eerder signalen daarover moeten opvangen en stappen moeten onderne men." De toezichthouders zijn opgestapt en daar ko men ze mee weg? „Die zijn alleen juridisch aansprakelijk bij verwijtbaar gedrag. Dat is meestal heel lastig te bewijzen. Maar de toezichthouders raken persoonlijk wel beschadigd; zo'n kwestie blijft aan je kleven." Vanuit de Tweede Kamer komen geluiden om die semipublieke organisaties maar weer onder te brengen bij de overheid. Een goed idee? „Nee. Met name in de jaren negentig, onder de paarse kabinetten, zijn veel overheidsor ganisaties verzelfstandigd. Bepaalde elemen ten van de marktwerking binnen deze sec tor hebben zich bewezen. Bovendien is te rug naar af financieel onhaalbaar. Zorginstel lingen bijvoorbeeld zullen naast overheids geld op zoek moeten naar private gelden. Ze moeten zich positioneren tussen overheid en markt, met alle complexiteit vandien. Daarbij veranderen de regels uit Den Haag nogal eens. Probleem is vaak dat het toe zicht niet goed is afgestemd op die toegeno men complexiteit. Daarnaast moeten de ra den van toezicht ook nog waken over de maatschappelijke waarde van de organisatie en toezien op de kwaliteit van de dienstver lening. Wat moet er dan veranderen? „De laatste jaren is het aantal incidenten al leen maar gegroeid. Niet omdat het toezicht slechter is geworden, maar omdat de eisen enorm zijn toegenomen. Er moet meer aan professionalisering worden gedaan. Bijna al le sectoren zijn wat dat betreft goed op weg, onder andere door codes en toegenomen maatschappelijke druk. Maar ook de stake holders, de aandeelhouders, kunnen een ac tievere rol spelen en de toezichthouders scherper bevragen. Ik zou tegen de overheid willen zeggen: leg de raden niet meer regels op van bovenaf, maar geef ze de kans om een slag te maken." Waarom niet echt professionaliseren: fulltime toezichthouders, die financieel onafhankelijk zijn. „Zou kunnen, maar er valt ook iets voor te zeggen om toezichthouders te hebben die het naast hun baan doen, bijvoorbeeld uit

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2012 | | pagina 10