Wat heb jij op je lever?
iia a lis 13
Uitgelicht
woensdag 18 april 2012
De lever is een wonder van vernuft en speelt bij ruim 600 lichamelijke processen een
sleutelrol. In Balans bracht een aantal interessante feiten in kaart.
tekst Paula Koster
beeld Fabiënne de Lange
Chemische fabriek
Alle gewervelde wezens hebben een lever en wij
mensen dus ook. De lever van een volwassene
weegt ongeveer 1,5 kilo en ligt rechts naast de
maag. De lever is betrokken bij zo'n 600 chemische
processen. Door de zogenoemde poortader komt
er elke minuut zo'n anderhalve liter bloed bij de
lever aan. Daarin zitten voedingsstoffen. De lever
kan deze stoffen opnemen, bewaren, omzetten en
afgeven aan het bloedvatsysteem. i
Zeifherstellendvermogen
De lever heeft een unieke eigen
schap: hij is zelfherstellend.
fieverweefsel dat bij een operatie is
s:: weggenomen, groeit na een paar
weken vanzelf weer aan.
Linkerkwab
Rechterkwab
De lever produceertook gal. Dat speelt
een belangrijke rol bij de vertering van
vet in de darmen. De galblaas dient als
voorraadkamer.
Kooihydraatstofwisseling
De lever zorgt ervoor dat onze bloedsuikerspie-
gel constant blijft. Dat doet hij door opgesla
gen suikers aan het bloed af te geven als het
lichaam daar behoefte aan heeft.
Vitamine-opslag
De lever slaat diverse vitamines
op, waaronder vitamine A. De
lever van ijsberen, husky's, zeehon
den en walrussen bevat zoveel
vitamine A dat hij giftig is voor
mensen. Poolreizigers Xavier Metz
en Douglas Mawson ondervonden
dat tijdens een expeditie in 1911.
Toen honderdood dreigde
,v aten ze de lever van hun
JU sledehonden. Omdat Metz
WÈ' het taaie hondenvlees niet
Jjijr goed weg kon krijgen, gunde
|r Mawson hem het grootste deel
van de malse levers. Na hevige
buikpijn en een delirium stierf
Metz de volgende dag.
Mawson overleefde
ternauwernood.
Vetstofwisseling I
- L f De dunne darm verteert I
/m' vetten en vormt ze om
Upr* tot vetzuren. De lever vangt
^wni| Jw deze vetzuren op en maakt ze
onverzadigd. Onverzadigd vet
verlaagt het cholesterolgehalte in
het bloed. Dit verkleint de kans op hart- en
vaatziekten.
Eiwitstofwisseling
Eiwitten komen in de vorm van aminozuren aan in
de lever. Die zet ze om in weer nieuwe eiwitten
die, bijvoorbeeld, een rol spelen bij de bloedstol-
ling en de afweer tegen ziekten. Een aantal
eiwitten wordt omgevormd tot enzymen. Die zijn
belangrijk voor weer andere processen in de lever.
Twaalfvingerige darm
Geelzucht
Ernstige leverfunctiestoornissen hebben gevolgen
voor de bloedstroom in de buik en de slokdarm.
Zo kunnen er inwendige spataderen ontstaan die
kunnen knappen. Leverpatiënten hebben vaak een
gelige huidskleur en/of oogwit.
Geelzucht noemen we dat. De
lever van een pasgeboren
baby is nog niet helemaal
'rijp' en kan alle bilirubine
(zie ook het kopje Zeven
II kleuren) nog niet verwer-
Jk ken. Bij zeker de helft van
lp alle pasgeborenen blijft er
veel bilirubine achter in
het lichaam. Dit komt
terecht in de
slijmvliezen en
onder de huid.
Een baby mag
n'et te 3ee'
Transplantatie
Bij levertransplantatie wordt een zieke lever
vervangen door een gezonde van een
orgaandonor. Jaarlijks vinden er in Nederland
tussen de 110 en 140 levertransplantaties
plaats. De vraag naar donorlevers is groter
dan het aanbod en daarom is er een lange
wachtlijst. Levertransplantaties worden
uitgevoerd in gespecialiseerde levercentra in
Groningen, Rotterdam en Leiden.
HSSi 1 Medicijngebruik
p Een pil die via de mond
If wordt ingenomen legt
P (anders dan een zetpil)
een ingewikkeld
parcours af. Zodra de pil in de maag is gearriveerd,
valt hij langzaam uit elkaar en lost de werkzame
stof op in de maagsappen. Via de wand van de
dunne darm wordt deze geheel of gedeeltelijk in
het bloed opgenomen. Nutteloze stoffen gaan via
de poortader naar de lever. De lever verwerkt ze
en scheidt de restproducten via de galblaas uit in
de dunne darm. Daarna komen ze bij de ontlas
ting. Het parcours van sommige medicijnen loopt
via de lever nog verder door. Uiteindelijk komen ze
in het hart terecht, waarvandaan ze vertrekken naar
alle weefsels.
Zevert kleuren ^Sji
Ontlasting bestaat uit verteerd eten, bacteriën,
water en bloedcellen. Alleen stoffen waar het
lichaam niets meer aan heeft komen erin
terecht. Bij de afbraak van oude bloedcellen
maakt het lichaam bilirubine aan. Via de lever
komt dat in de galblaas terecht en daarna in
de darm. Bilirubine kleurt ontlasting bruin.
Anders gekleurde ontlasting kan een aanwij
zing zijn voor bepaalde aandoeningen.
Reservecapaciteit
Leverziektes blijven vaak lang verborgen. Dat
komt doordat de lever een grote reservecapaciteit
heeft: ook als een belangrijk deel van het weefsel
aangetast is, blijft hij zijn werk doen.
Zwart: een bloeding in maag óf dunne darm
Wit: onvoldoende galproductie of een
verstopping van de galwegen
Groen: te veel gal en een te lange verblijf- J
duur in de darm
Geel: door Overmatig gebruik van alcohol
Rood: er zit bloed in de ontlasting door
bijvoorbeeld een kapotte aambei
Ontgiften
Tijdens de stofwisseling kunnen voor het
lichaam schadelijke bijproducten
ontstaan. De lever filtert ze uit het bloed
en neutraliseert ze. Via de gal of de
urine verlaten ze het lichaam. m
