Wat betekent het
2 in balans
Het Grote Ronde Tafelgesprek:
e
Wie doet wat?
woensdag 18 april 2012
SDW zet zich ervoor m om mensen met een verstande
lijke handicap zelfstandig te laten wonen. De zorgverle
ner kent veel voorzieningen om hen een volwaardige
plaats in de samenleving te geven. Gerard Bennaars is
er teamleider ambulante zorg en brengt zijn kennis en
ervaring in.
Aan de basis van dit artikel ligt een inspirerend ge
sprek tussen verschillende aanbieders in de zorgverle
ning. Een kennismaking met de gesprekspartners.
U kent de GGD misschien van gezondheidsonderzoe
ken, vaccinaties of informatiefolders. De organisatie
adviseert gemeenten over gezondheidsbeleid en
werkt veel samen met huisartsen en ziekenhuizen.
Communicatieadviseur Linda Vlamings schuift namens
de GGD bij het gesprek aan.
Thebe is een zorgaanb:eder voor mensen van 0-100
jaar en kent zowel kraamzorg, jeugdzorg als woonzorg
centra. Locatiemanager Peter Sterken (links) en com
municatieadviseur Wiima Schutten vertellen over de
ontwikkelingen bij Thebe. Centraal daarbij staat de
omwenteling van de klassieke verpleeg- en verzorging
stehuizen naar nieuwe, open woonzorgcentra.
Veranderingen in de zorg gaan op het moment snel. Dat geeft een ware
cultuurschok voor een sector die jarenlang bouwde op vaste patronen.
Grootste omslag in het denken is dat instellingen en organisaties zich
meer en meer afvragen hoe ze kunnen inspelen op wat een zorgbehoeven
de vraégt. Dat blijkt tijdens een door In Balans belegde sessie over het the
ma 'Zorgbehoefte versus zelfstandigheid'.
door Lisette Heijdel en Herbert Kats
Als Peter Sterken van zorgaanbieder Thebe deze stelling
op tafel legt, oogst hij brede instemming van zijn ge
sprekpartners. Sterken: „Het ergste wat mensen in de
zorg kan overkomen, is dat zij niet meer als volwaardig
gezien worden. We maken mensen blind en dom door
hun keuzes weg te nemen."
Ouderen bijvoorbeeld, hebben vaak een schat aan le
venservaring en wijsheid, die niet meer gebruikt wordt
als ze achter de geraniums gezet worden.
Goede zorg laat mensen deel uit (blijven) maken van de
samenleving. Dat is ook precies wat MEE zich ten doel
stelt. De organisatie, die zich richt op het versterken van
de zelfstandigheid bij mensen met een beperking, ge
bruikt daarbij een zogeheten Sociale Netwerk Strategie.
Dat betekent dat een consulent samen met de cliënt een
levenslijn uitwerkt, waaruit de persoonlijke situatie duide
lijk wordt.
Zo maakt de vraag 'Wie nodig je uit op je verjaardag?'
duidelijk wie in jouw netwerk zit. „Het is prachtig om te
zien hoe mensen dan opeens zelf opstaan en de
flap-over verder aanvullen", zegt consulente Corry van
Dorst.
Gerard Bennaars van SDW kent niet anders dan de mon
dige, gemotiveerde cliënt. Mensen met een verstandelij
ke handicap zijn volgens hem bewust op zoek naar een
maximale zelfstandigheid. Succesvolle zorg rust in zijn vi
sie op drie pijlers: de cliënt moet een sterke persoonlijke
motivatie hebben, de omgeving moet hem/haar steunen
én er is professionele ondersteuning nodig. Huisvesting
is daarbij essentieel, omdat je mensen van daaruit zelf
standig kan maken.
Wennen
Niet iedereen is direct enthousiast over de vraaggestuur
de aanpak. Het wegvallen van jarenlang gehanteerde re
gels wordt soms als bedreigend ervaren in een sector
die jarenlang bouwde op vaste patronen. Medewerkers
bekijken de veranderingen vaak met scepsis en denken
aan een bezuiniging.
Ook de zorgvrager moet soms wennen. Ouderen ken
nen de bejaardentehuizen van vroeger nog, waar je ka
mer en rollator al gereserveerd waren op je 65e verjaar
dag. „Als je dan vraagt 'Wat kunt u zelf?', zie je een
schrikreactie", aldus Peter Sterken (Thebe). Mensen den
ken: Zelf? Maar ik wordt hier toch verzorgd?"
Toch ervaren de mensen aan tafel dat zowel zorgvragers
als hulpverleners gaandeweg enthousiast worden, om
dat ze de resultaten zien.
Persoonlijke maat
Zelfstandigheid heeft echter grenzen. Mensen met een
verstandelijke beperking of beperkte vaardigheden heb
ben hulp nodig bij hun hulpvraag. Als je moeite hebt
met lezen en schrijven, is een nummertje trekken en op
het scherm zien bij welke balie je moet zijn al moeilijk. In
de discussie die op deze kanttekening volgt, blijkt dat
de menselijke maat een kader vormt voor zelfstandig
heid. Het gaat dus om de zelfredzaamheid binnen de
mogelijkheden van een persoon zelf.
De GGD wil mensen daarom helpen op eigen kracht er
gens te komen. Linda Vlamings: „Mensen moeten verant
woordelijkheid voelen en weerbaar zijn, dankzij bepaal
de basisvaardigheden. Samenwerking tussen hulpverle
ners is belangrijk om mensen daarin te kunnen onder
steunen."
Die samenwerking heeft verschillende oorzaken. Aan ta
fel bestaat brede overeenstemming dat ook de zorgsec
tor niet ontkomt aan bezuinigingen, al zijn er verschillen
de meningen over hoe dat het beste kan gebeuren. Keer
zijde van de soms harde ingrepen is dat instanties wel be
ter zijn gaan samenwerken. „De beste samenwerking is
toch wel degene die niet zozeer ontstaat uit budgettech-
nische redenen, als wel uit voortschrijdend inzicht", al
dus Linda Vlamings.
Geheel in lijn met het gesprek is het persoonsgebonden
budget (PGB) een mooi ijkpunt. Hoewel het PGB een de
ideale vertaling lijkt van een eigentijdse aanpak staan de
gesprekspartners - met uitzondering van MEE - in grote
lijnen achter de maatregelen die het kabinet nu neemt.
Voorbeelden van misbruik zijn schrijnend; zoals cliënten
die hun PGB in beheer hebben gegeven aan mensen
met schulden. Ook laat het PGB volgens de gespreks
partners te veel ruimte voor creatief boekhouden. Toch
is niemand blij met een algehele afschaffing; het PGB
kent ook veel goede toepassingen. Mensen die daarvan
gebruik maakten, kunnen nu in een verpleeghuis terecht
komen, terwijl dit niet per definitie goedkoper of beter
is. MEE wil daarom graag iets van een PGB behouden.
Toekomstvisie
Hoe denken de gesprekspartners de komende jaren aan
de vraag van de zorgbehoevende te voldoen? Gerard
MEE zet zich in voor mensen met een beperking en
werkt samen met onder meer zorginstellingen, scho
len/gemeenten, UWV, sportverenigingen en woning
corporaties. Aan tafel zitten consulent Corry van
Dorst (links) en communicatieadviseur Lizzy van der
Gracht.