Eerbetoon aan dappere vrouwen
141 boeken
Stap voor stap naar de kern van het onbehagen
woensdag 18 april 2012
De Spaanse Maria Duenas
slaagt erin een miljoenenpu
bliek aan zich te binden met
haar veelkleurige roman Het
geluid van de nacht.
Een gesprek in Madrid.
door Henriëtte Aronds
Een paar jaar geleden wist
niemand in Spanje wie
Maria Duenas was. Daar
bracht haar vuistdikke ro
man Het geluid van de nacht in
2009 in één klap verandering in.
Het is het verhaal van de arme,
aantrekkelijke, ietwat naïeve Sira
Quiroga. Smoorverliefd ruilt ze, sa
men met haar nieuwbakken ver
loofde, het rumoerige Madrid van
de jaren dertig in voor Tanger.
Wanneer ze een paar maanden la
ter berooid en met gebroken hart
weer op zichzelf is aangewezen,
valt ze terug op wat ze als geen an
der kan: kleren ontwerpen en
naaien. Ze werkt zich op tot eige
naresse van een modeatelier voor
de elite. Door haar contacten met
de hogere kringen raakt ze betrok
ken bij spionageactiviteiten.
Het boek werd op eigen kracht
een ongekend succes in Spanje.
Het is nu goed voor meer dan een
miljoen exemplaren; een op het
boek gebaseerde televisieserie is zo
goed als af. Over de filmrechten
wordt onderhandeld. De roman
heeft intussen zijn weg naar het
buitenland gevonden. Vooral Italië
en de Verenigde Staten zijn en
thousiast Deze maand is de Neder
landse vertaling verschenen.
Duenas, lang, slank, gekleed in
een eenvoudig maar chique wit
wollen jurkje en knielange, leren
laarzen, is even in Madrid voor ze
verder reist naar Lissabon, waar de
Portugese vertaling van haar boek
wordt gepresenteerd. Daarna volgt
China. De inmiddels twee jaar du
rende promotieactiviteiten heb
ben geen wissel op haar getrok
ken. Wel heeft: ze onbetaald verlof
opgenomen van haar werk als uni
versitair docent Engelse taalkunde.
Ze moest te vaak verstek laten
gaan vanwege optredens, signeer
sessies en presentaties. Met ge
meend enthousiasme vertelt ze
hoe ze geniet van haar succes en
Maria Duenas: „Ik wilde een vrouw scheppen met een eigen beroep."
foto Paul Alan Putnam
niet had verwacht zo'n
groot lezerspubliek aan te
spreken.
U debuteerde vrij laat, op
uw 46e. Heeft u altijd
schrijversambities gehad?
„Nee, absoluut niet. Voor
dat het boek naar de druk
ker ging, had ik nooit se
rieus met de gedachte ge
speeld schrijver te wor
den. Ik zocht naar iets
nieuws, maar wat toch raakvlak
ken had met mijn wereld. Aan de
universiteit had ik alles zo'n beetje
gedaan: colleges geven, onderzoek
doen, promoveren, gastcolleges
Het
geluid
van de
nacht
aan een buitenlandse
universiteit. En niet
onbelangrijk, mijn
twee kinderen waren
zo goed als opgevoed.
Ik had mijn handen
vrij. Omdat ik systema
tisch en gediscipli
neerd ben, viel het
werken aan het boek
goed te combineren
met mijn baan. De eer
ste uren van de och
tend reserveerde ik voor het schrij
ven, daarna ging ik naar de univer
siteit. En verder waren de weeken
den, de vakanties en elk gestolen
uurtje voor het boek. Ik miste wel
eens een afslag op de snelweg en
heb ook wel eens in de super
markt gestaan, me afvragend wat
ik ook al weer wilde kopen."
Een deel van uw boek speelt zich af
in het Protectoraat in Noord-Marok-
ko, destijds Spaans koloniaal gebied.
Een opvallende keuze.
„Dat Spanje van 1912 tot en met
1956 daar de koloniale scepter
zwaaide, lijkt totaal naar de achter
grond te zijn verdwenen. Mis
schien omdat er in Spanje in die
periode veel gebeurde: de repu
bliek, de burgeroorlog, Franco die
de absolute macht grijpt. Mijn
boek, dat rond de jaren dertig be
gint, heeft een deel van die ingrij
pende historische gebeurtenissen
als decor, maar dus ook het Protec
toraat.
„Dat ik er speciaal in geïnteres
seerd ben, komt omdat mijn moe
der daar is geboren en deels is op
gegroeid. Hoe de mensen leefden,
hoe het er rook, het straatbeeld,
hoe modern en kosmopolitisch
het was in vergelijking met het
grauwe en benauwde Spanje tij
dens de eerste jaren van de dicta
tuur, die 'kleine alledaagse geschie
denis', heb ik van haar. Tijdens
mijn gegraaf in historische archie
ven stuitte ik op twee interessante
historische personages: Luis Beig-
beder, commissaris in het Protecto
raat en daarna minister van Fran
co, en zijn Engelse minnares Ro
salinda Fox. Zij prikkelden meteen
mijn verbeelding. Omdat ik geen
puur historische roman wilde ma
ken, heb ik er een fictief personage
bij bedacht: Sira. Zij drieën dragen
het boek."
Sira roept de personages van Isabel
Allende in herinnering. Een sterke
vrouw, die zich ondanks de tegensla
gen in haar leven niet uit het veld
laat slaan.
„De vrouwen in de jaren dertig en
veertig in Spanje waren totaal on
zichtbaar. Ze leefden in de scha
duw van hun man en hun gezin,
hadden geen bezittingen. Ik wilde
een vrouw scheppen met een ei
gen beroep. Een autonome vrouw
die goed voor zichzelf kon zorgen.
Misschien wel als eerbetoon aan al
die dappere vrouwen die er toen
ook waren, maar nooit publieke
lijk erkenning kregen."
Kunt u zelfde ongekende populari
teit van het boek verklaren
„Als ik afga op de reacties van
mijn lezers, dan zit de aantrek
kingskracht in de veelzijdigheid.
Het heeft van alles wat: avontuur,
spanning, spionage (de bemoeie
nissen van de Britse geheime
dienst met de politiek), romantiek
en geschiedenis. Dat vinden de le
zers prettig. En dat snap ik volko
men. Zelfben ik een veelvraat. Ik
lees net zo lief Dickens of de zus
jes Brönte als chicklits of Stieg
Larsson."
Maria Duenas - Het geluid van de
nacht.
Wereldbibliotheek 19,90 euro
Q Sander Kollaard - On
middellijke terugkeer
van uw geliefde, Van
Oorschot 17,50 euro
o Gilles van der Loo -
Hier sneeuwt het nooit
Van Oorschot
17,50 euro
door Arle Storm
Bij uitgeverij Van Oorschot zijn
twee debutanten tegelijkertijd
verschenen met korte verha
len. Het is inderdaad wel slim om
het op deze wijze aan te pakken.
Worden die verhalen goed ontvan
gen, dan kun je dat rustig uit gaan
bouwen en proberen een roman te
schrijven. Het is de klassieke manier.
In het debuut van Gilles van der Loo
(1973), Hier sneeuwt het nooit, zit in
elk verhaal een trucje. Dat schuurt,
maar op een enigszins gekunstelde
manier. In een van de verhalen is
een zoon met zijn vader op vakantie
in Palermo. Aanvankelijk houdt Van
der Loo achter dat het hier om een
vader en een zoon gaat. De ik-per-
soon heeft het de hele tijd over Ka
rei. Het is duidelijk dat er iets mis is
met Karei. En dan staat er opeens:
'Karei staat te dromen in het midden
van de stoep, een tienermoeder pro
beert haar kinderwagen om hem
heen te duwen. Met een hand aan
zijn elleboog stuur ik mijn vader het
plein over in de richting van de ka
thedraal'. Het is de bedoeling dat je
dan denkt: o, zit het zo. Ontroerend.
Dat doet Van der Loo vaker. Ook
snijdt hij soms twee verhalen, die zo
op het oog niets met elkaar te maken
hebben, door elkaar. Op het eind
valt dan alles op zijn plaats. Dat
heeft iets kinderachtigs. Toch zijn
het over het algemeen aardige verha
len. Ze zijn vakkundig gemaakt,
maar iets te getruukt.
Heel anders zitten de verhalen van
Sander Kollaard (1961) in elkaar. Zijn
bundel Onmiddellijke terugkeer van
uw geliefde bevat veertien verhalen
over hetzelfde personage, Erik van
Duijn.
Erik is een origineel en obsessief
type. Bovendien betrekt hij, de vertel
lende Erik, de lezer bij zijn obsessies.
Stap voor stap bouwt hij (en via
hem natuurlijk Kollaard) zijn verha
len op, hij houdt niets achter, en op
eens zitten we samen met Erik mid
den in de totale gekte.
Een van de sterkste verhalen in de
bundel gaat over het doelpunt dat
Marco van Basten tegen de Sovjet-
Unie maakte in de EK-fmale van
1988. Het is zelfs een van de beste
verhalen die er in de Nederlandse li
teratuur over voetbal te vinden zijn.
Het begint ermee dat wordt beschre
ven hoe voetbalminnaars over de he
le wereld meteen in extase raken
over dit doelpunt. En dan komt het:
'Ik niet. Natuurlijk zag ik hoe mooi
het doelpunt was, hoe scherp het
oog van Van Basten, hoe verbluffend
zijn beheersing, en weliswaar voelde
ik een juichtoon in de borst; ik
sprong zelfs op uit mijn stoel en
bleef met gebalde vuisten staan, de
armen geheven, licht voorovergebo
gen, maar tegelijk was er een ahdere
gewaarwording, vaag, troebel, duis
ter, maar onmiskenbaar, en voldoen
de bewust om een huivering langs
mijn ruggengraat te doen gaan: er
klopt iets niet'. Stap voor stap wordt
de lezer meegenomen naar de kern
van dit gevoel van onbehagen. Op
een concrete manier: Erik praat zelfs
over de kwestie met Van Basten en
met keeper Dassajev. De verhalen
van Kollaard zijn levendig, sfeervol
en intiem. Je gaat ontzettend meele
ven met Eriks opvattingen en proble
men. Dat is meesterlijk gedaan.
