io|75 jaar A12
Betonblokken en
keien vormden de
eerste snelweg van
Nederland: de A12.
Dit weekend is het
75 jaar geleden dat
auto's daarop voor
het eerst negen kilo
meter aan één stuk
konden rijden. Te
genwoordig staat de
A12 synoniem voor
files.
zaterdag 14 april 2012
is eigen
door Dick Hofland
De automobilisten
die deze week
weer eens ruim
een uur stil ston
den hadden er
geen oog voor,
maar ze bevonden zich op histori
sche grond. De A12 is namelijk,
ook al doet de naam anders ver
moeden, de eerste snelweg van Ne
derland. Van de wereld zelfs.
Hoewel. Niet iedereen is het daar
mee eens. „We waren er vroeg bij,
maar het heeft er alle schijn van
dat onder andere Berlijn toch iets
eerder was", zegt Jan Anne Anne-
ma. De transportdeskundige van
de Technische Universiteit Delft
kan er echter goed mee leven als
de eer gaat naar de negen kilome
ter betonblokken en keien tussen
Zoetermeer en Voorburg.
En van hem mag je dat ook best
een snelweg noemen. Al verdient
de 'Rijksweg 12' die naam goed be
schouwd pas echt sinds hij in 1940
tot Utrecht werd doorgetrokken.
In de volksmond heette de weg
daarna het Hazenpad, omdat men
dit de ideale route vond voor de
bezetter om snel naar Duitsland te
rug te keren.
De twaalf gelukkigen die op 15
april 1937 met hun auto als eersten
de weg oprijden, weten in elk ge
val niet wat ze meemaken. Rijba
nen van 6,25 meter breed met heu
se vluchtstroken waar je gewoon
stil mag staan, gescheiden door
een middenberm en zonder kruis
punten. Een regelrechte sensatie.
Ook al horen ze de hele rit niets
anders dan 'kaboem, kaboem, lca-
boem'. Want van mooi geëgali
seerd asfalt heeft dan nog nie-
de opening te zijn. In schril con
trast met de huidige tijd, waarin
kabinetten al de trom roeren als er
een rijstrook bijkomt of een weg
na jaren een paar kilometer wordt
doorgetrokken. Die ontwikkeling
is min of meer begonnen op een
mooie pinksterdag in 1955. Er gin
gen ineens zoveel mensen tegelijk
de weg op, dat bij Oudenrijn de
eerste file in Nederland ontstond.
„De jaren daarna is het met de ont
wikkeling van snelwegen hard ge
gaan, met als uitschieter de jaren
zeventig", vertelt Annema. „Er
zijn toen snelwegen rond de ste
den gekomen, waardoor de reistijd
van A naar B werd gehalveerd. Dat
heeft weer geleid tot enorme
nieuwbouwsteden aan de rand
van bestaande steden. Daardoor
heeft het systeem zichzelf min of
meer opgeblazen. Er zijn inmid
dels zoveel auto's, dat zelfs vijf- en
zesbaanswegen niet meer voor goe
de doorstroming kunnen zorgen."
Zo staat er dagelijks een file van ge
middeld vijf kilometer op de A12,
die inmiddels met zijn 137 kilome
ter de belangrijkste verbinding is
tussen west- en oost-Nederland
en tevens tussen de Randstad en
het Duitse Ruhrgebied.
Kün je er rijden, dan is dat tegen
woordig wel aanzienlijk aangena
mer dankzij het asfalt en vooral als
dat een dubbele laag zeer open as
falt (Zoab) is. Annema: „Als je
kijkt met de ogen van die mensen
uit 1937, dan is het ongelooflijk dat
er nu echt overal moderne snelwe
gen liggen, met een wegdek dat
geen probleem vormt bij regen,
sneeuw en zelfs ijzel."
mand gehoord. „Het was een na
tuurlijke ontwikkeling, want de en-
kelbaanswegen begonnen een beet
je vol te raken", zegt Annema.
„In onze ogen is het een lachertje,
maar er waren toen 'al' zo'n hon
derdduizend auto's en het was een
stuk waar snelheid belangrijk was.
Er was, voor die tijd, al veel ver
keer." Het toenmalige kabinet acht
te uitbreiding noodzakelijk en van
enig verzet bij de bevolking was
geen sprake.
De aanleg van de snelweg kwam
ook de verkeersveiligheid ten goe
de, vertelt Atze Dijkstra, verkeers-
onderzoeker bij Stichting Weten
schappelijk Onderzoek Verkeers
veiligheid (SWOV). „Op rijwegen
was ook veel ander verkeer. Voet
gangers, trams, paarden. Mensen
waren in de begintijd absoluut
niet aan auto's gewend, wat vaak
tot ongelukken leidde. Al mocht je
op een snelweg veel harder - er
was nog geen limiet - was het toch
veiliger, want alleen auto's moch
ten er gebruik van maken."
Het aanleggen van vluchtstroken
in die tijd was heel bijzonder. Dijk
stra: „De beslissing valt wel goed
te begrijpen, de eerste auto's wa
ren nog erg gevoelig voor storin
gen. Er was een plek nodig om uit
te kunnen wijken."
De minister voor Verkeer en Wa
terstaat achtte het niet nodig bij
infographicCRW>|^.
