BlUt&K&L
BUuim,
23
Motuhs mmxmietvt
TrüteUe
dinsdag 10 april 2012
Badende Beelden in Vlissingen. Een standbeeld van Jacob
Cats in Groede. Eb en Vloed bij de dikke toren van Zierikzee.
Het zijn voorbeelden van kunst in de openbare ruimte. In een
serie artikelen belichten we telkens een kunstwerk in één van
de dertien gemeenten in Zeeland. Vandaag het Moluks mo
nument op de zeedijk, ter hoogte van de Vroonwegeling in
Westkapelle. Trinette Ledelay realiseerde dit werk in 2011 in
opdracht van de provincie Zeeland en de gemeente Veere.
Als Trinette Ledelay
na een klimpartij het
gedenkteken op de zeedijk
van dichtbij ziet, zegt ze:
,,'t Gaat er steeds mooier
uitzien. Het brons kleurt
steeds groener en het Belgisch hardsteen wordt
lichter. Het monument gaat helemaal op in de
natuur."
Het gedenkteken is een herinnering aan het
verblijf van Molukse gezinnen in Westkapelle.
Het is vorig jaar onthuld, op 21 maart 2011. Pre
cies op de dag dat zestig jaar geleden de eerste
Molulckers vanuit Indonesië in Nederland
aankwamen. In het hele land werden woon
oorden voor ze ingericht. In Zeeland kwamen
er uiteindelijk achttien. Een daarvan was het
voormalig arbeiderskamp in Westkapelle. De
kamertjes waarin de gezinnen leefden, waren
vaak niet groter dan twee bij vier meter. In
eerste instantie zorgde de overheid voor gas,
water, elektriciteit en zakgeld. Ook voedsel
was gratis, dit werd in een centrale keuken
bereid. Toen duidelijk werd dat een terugkeer
van de exKNIL-militairen naar de Moluk-
ken uitgesloten was, besloot de Nederlandse
regering in 1956 dat de Molulckers voor zichzelf
moesten gaan zorgen. Dat riep veel protest op.
In Westkapelle besloot een groep Molukkers
proletarisch te gaan winkelen. Na het inkopen
doen lieten ze de winkeliers achter met de
opmerking: 'Stuur de rekening maar naar de
minister'. Kort daarna omsingelde de politie
het kamp. De sfeer was gespannen en na een
schermutseling tussen een politieman en een
kampbewoner, schoot de politie met scherp.
Er vielen negen gewonden. Alle mannelijke
kampbewoners werden gearresteerd. Die
gingen voor maanden de gevangenis in. De
vrouwen bleven met de kinderen achter. Een
halfjaar lang leek het woonoord op een inter
neringskamp dat met politiebewaking en prik
keldraad van de buitenwereld was afgesloten.
Inmiddels zijn de barakken gesloopt. Daarmee
verdween de fysieke herinnering aan dezê
periode in de geschiedenis die bij veel mensen
in het geheugen staat gegrift. „Met de komst
van het monument is er een plek ontstaan
waar de betrokkenen kunnen herdenken",
zegt Trinette. „Waar de herinneringen verteld
en doorgegeven kunnen worden. Een plek van
verzoening."
Een voorwaarde die de provincie Zeeland en
de gemeente Veere bij het verstrekken van
de kunstopdracht stelde, was het gebruik van
materiaal van de barakken. „Daar heb ik een
tijd mee gepuzzeld. De stenen waaruit de
barakken waren opgetrokken, kwamen uit de
puinhopen van de Tweede Wereldoorlog. De
natuur heeft ze aangetast, ze zijn poreus en
broos en hebben een hoog zoutgehalte. Speci
alisten raadden me sterk af uit deze stenen een
monument te bouwen. Uiteindelijk heb ik een
deel verpulverd en dat als pigment gebruikt
voor de tekst op de sokkel: Perdjalan kami
membuat kerinduan ke Asal kami - Onze reis
doet ons verlangen naar thuis."
De sculptuur is een organische vorm. Krom
mingen zoals die in de natuur zichtbaar zijn.
Het nodigt uit om van alle kanten bekeken
te worden. Soms lijkt de vorm gedrongen en
laat verdrukking aflezen. Dan weer staat een
danser met de armen omhoog en toont het
beeld blijdschap. „Het is een vorm waar niet
KUNSTeSJ
OPENBARE RUIMTE
alleen de mannen en vrouwen uit het voor
malige kamp zich mee kunnen identificeren",
volgens Trinette. „De menselijke emoties en
het groeien tegen de verdrukking in zijn voor
iedereen herkenbaar."
Voordat Trinette het beeld maakte, verdiepte
ze zich in de geschiedenis van het kamp. Ze
had gesprekken met de voormalige bewoners.
„Heftig en emotioneel. Verdriet maar ook
hoop, trots en verwachting kwam ik tegen.
Ook mooie herinneringen zoals blijdschap
en plezier. Die emoties heb ik in het beeld
verwerkt."
De maakster loopt om het beeld heen en legt
haar hand in een welving van het sculptuur.
Hier maakte Trinette een reliëftekening die als
een denkbeeldige doek over het beeld is ge
drapeerd. „Deze motieven, schelpjes, planten
uit de zee en Oosterse figuren, heb ik getekend
voor de vrouwen. Sterke vrouwen die ondanks
de armoede en honger hun kinderen liefde en
geborgenheid konden geven."
Elian van 't Westeinde
Trinette Ledelay
Trinette Ledelay (1962) is geboren in Am
sterdam. Haar vader komt uit Indonesië
en trouwde met een Nederlandse vrouw.
Trinette studeerde aan de kunstacademie
in Groningen en woont in Middelburg.
Haar grootste inspiratiebron is de natuur.
De vormen, lijnen en de grilligheid zijn
vaak terug te vinden in haar werk.
Meer over de kunstenares is te vinden via
www.trinetteledelay.com.
Hans Sakkers onderzocht de gebeurtenis
sen in het woonoord in Westkapelle en
schreef er een boek over: Ambonezenkamp
Westkapelle.
