141 boeken
Julius speelt de heldenrol
Strijd om evangelie van Simon Een verloren mensenleven
BOEKEN KORT
vrijdag 6 april 2012
Literatuur en leven
gaan een vruchtbaar
verbond aan in Open
Stad van Teju Cole.
Een zorgvuldig
gecomponeerde
roman die de lezer
een paar keer flink
verrast.
door Arie Storm
Julius is de naam van de vertel
ler in het romandebuut van Te-
ju Cole (1975). Cole groeide op
in Nigeria en verhuisde in 1992
naar de Verenigde Staten. Julius
woont in Amerika en is de zoon
van een Nigeriaanse vader en een
Duitse moeder. Hij is een jonge
psychiater, ergens begin 30. In de
roman vertelt hij over zijn liefde
voor wandelingen door de stad,
zijn warme gevoelens voor vogels,
over zijn belangstelling voor mu
ziek, literatuur, architectuur en
beeldende kunst. In feite vertelt
hij over zijn leven.
Open stad, want zo heet het boek,
laveert tussen een openlijke beken
tenis en een zekere mate van terug
houdendheid. De fraaie, rustige
openingszin van de roman luidt
als volgt: 'Dus toen ik vorig jaar
herfst aan mijn avondwandelingen
begon, ontdekte ik dat Morning-
side Heights een mooie plek was
om van daaruit de stad in te gaan'.
Daarna laat deze verteller je niet
meer los. Terwijl hij terugblikt op
zijn wandeltochten door New
York - een gedeelte van het boek
speelt daarnaast in Brussel - en
zich schijnbaar achteloos zijn ob
servaties herinnert, vertelt hij een
verhaal dat van een ongekende
subtiliteit, schoonheid en ver
schrikking is. Dit is het moderne
schrijven, dit is de weg die de mo
derne literatuur zal en moet in
T U J
0 C L
Brooklyn Bridge, New York.
slaan, wil ze overleven.
Fenomenaal is de wijze waarop
kunst in dit boek een rol speelt.
Voor Julius is kunst er gewoon,
kunst is niet iets om satirisch of
neerbuigend over te doen, iets
waar je raar over moet leuteren of
waar je cadeautjes bij krijgt. Kunst
vormt een serieus onderdeel van
zijn leven. Door literatuur is zijn
blik mede gevormd. Julius zet de
romans die hij heeft gelezen in bij
de beschrijving van de mensen die
hij tegenkomt. Hij typeert iemand
in een kroeg als volgt: 'Hij had een
donkere huid, was kaal, had een
breed, glad voorhoofd en een zorg
vuldig bijgehouden potloodsnor.
Zijn bovenlichaam was gespierd,
maar hij had spillebenen, zodat
het leek alsof Nabokovs Pnin tot le
ven was gekomen'.
foto iStockphoto
Zoals literatuur en leven een
vruchtbaar verbond aangaan, zo
weet Julius (Cole) ook verschillen
de tijden volkomen harmonieus
in elkaar over te laten lopen. De ro
man speelt grofweg van de herfst
van 2006 tot aan de late zomer
van 2007, maar we krijgen er zo
veel meer bij: herinneringen van
Julius aan zijn jeugd in Nigeria, ver
halen over de levens van kunste
naars uit heden en verleden én ver
halen over het verleden van de
stad New York, een geschiedenis
die zichtbaar en voelbaar aanwezig
is in het hier en nu.
Hier is een buitengewoon vaardige
verteller aan het woord. Die, en
dat maakt de roman nog briljan
ter, er ook wel eens naast kan zit
ten. Julius vertelt goed en zelfverze
kerd. Je vertrouwt hem volkomen.
Deze roman wordt gekenmerkt
door een weldadig aandoende
rust. De verrassingen die de vertel
ler voor de lezer in petto heeft, ko
men daardoor des te harder aan.
En misschien zijn het niet eens zo
zeer deze verrassingen die door de
verteller zelf met ons worden ge
deeld, maar is het de vernuftigheid
die op een bijna onnavolgbare wij
ze in het vertellen zélf zit, de zorg
vuldige compositie van deze ro
man, die ervoor zorgt dat je soms
meer ziet dan de verteller zelf.
Open stad, dat klinkt als een zeer
optimistische titel. Maar uiteinde
lijk gaat dit boek over eenzaam
heid. Iedereen zit opgesloten in
zijn eigen hoofd en beschouwt
zijn eigen kijk op de wereld als de
ware. Bijna aan het einde van
Open stad legt Julius uit dat we
misschien wel wat eigenaardige
trekjes hebben, maar dat we in on
ze eigen verhalen niet de schurken
rol spelen: 'In zekere zin geldt zelfs
het tegenovergestelde: we spelen
de heldenrol, voor minder doen
we het niet, en te midden van die
stortvloed aan andermans verha
len, voor zover die ons zelfs maar
interesseren, zijn we nooit minder
dan heldhaftig'. Hoe het wérkelijk
zit, wordt getoond in goede ro
mans. En Open stad is een geweldi
ge roman.
Teju Cole - Open stad.
Vertaling door Paul van der
Lecq. De Bezige Bij, 19,90 euro
IJ i; Susan Smit komt na het
succes van 'Vloed' niet met een
nieuwe roman. 'Zoals jij be
mint' is een thematische verha
lenbundel. Over de dynamiek
van de liefde en de chemie die
hoort bij erotiek. Over aantrek
king en afstoting. Bijna ieder
een in de vijftien verhalen in
de bundel van Susan Smit raakt
op enig moment teleurgesteld
in de liefde, want het komt
maar zo zelden voor dat de ver
wachtingen en de wederzijdse
interesse overeenkomen. Maar
telkens vlamt de passie weer
op en krijgt de liefde een nieu
we kans.
Q Susan Smit - Zoals jij bemint.
Lebowski, 17,50 euro.
GELD De nieuwe roman van Ai-
fric Campbell, schrijfster van
'De logica van het moorden', is
het verhaal van een vrouw die
erin is geslaagd door het glazen
plafond van de Engelse bankwe
reld te breken. Ze is succesvol
en redelijk gelukkig, al komt
van enig liefdesleven weinig te
recht. Geri woont samen met
haar trouwe hond. De wereld
om haar heen wordt gedomi
neerd door mannen. Dan lopen
de spanningen rond een riskan
te belegging op, terwijl de
Irak-oorlog op uitbreken staat.
En er is ook drank in het spel.
Aifric Campbell - Stop.
Vertaling Robert Neugarten.
De Geus, 22,50 euro (geb.)
PAPMER Edgar is overleden, de ge
liefde van Ilse. Het laat haar ra
deloos achter. Ze moet zijn
dood zien te verwerken en daar
toe begint ze zelf papier te ma
ken. Ilse plukt brandnetels en
ze raapt blaadjes op bij een
meer, die ze in de brij verwerkt
waar ze papier van maakt. Uit
het afbrekende biologische ma
teriaal en uit het werk komen
de herinneringen aan Edgar
naar boven. Dit is het verhaal
van de nieuwe roman van Ma
rie Kessels, 'Het lichtatelier'. In
subtiele bewoordingen schetst
ze het gevoelige verhaal van Il
se en daarmee van Edgar.
O Marie Kessels - Het lichtatelier.
De Bezige Bij, 18,90 euro.
door Mieske van Eek
Jacob Slavenburg -
Het document.
Ankh Hermes,
19,95 euro
HET
DOCUMENT
Een thriller met voetno
ten en literatuurlijst.
Kom er maar eens om
in deze tijd van vervlakking.
Cultuurhistoricus Jacob Sla
venburg, die veel wetenschap
pelijke boeken op zijn naam
heeft staan over het vroege
christendom, maakt in Het do
cument een uitstapje naar het
rijk van de fantasie.
Een spannend, maar vooral
boeiend en leerzaam boek,
waarmee Slavenburg een
nieuw publiek kan aanboren
vöor zijn theorieën over het
leven van Jezus en zijn volge
lingen. Volgens Slavenburg
staan dogma's als de maagde
lijkheid van Maria haaks op
het geloof van het Judese
christendom. „In dat vroege
christendom ging men ervan
uit dat Jezus op natuurlijke
wijze verwekt en geboren
was en dat hij overgestraald
werd met de Christusgeest bij
de doop in de Jordaan",
schrijft hij.
Het verhaal draait om een
echt bestaand oud document,
het evangelie. Deze Simon
was een broer van Jezus en
1 in tegenstelling tot de vier
door de kerk erkende evange
listen - ooggetuige van het le
ven en sterven van Jezus. Het
document onthult onder
meer dat Jezus gehuwd was
met Maria Magdalena.
Als het document uit een
klooster is verdwenen en op
duikt bij een Italiaanse theo
loog volgt een reeks moor
den. Hoge kerkdienaren ma
ken jacht op het evangelie.
Een groepje familieleden en
vrienden van de vermoorde
wetenschappers wil het docu
ment redden, maar ook voor
komen dat er nog meer do
den vallen. Dat leidt tot een
spannende wedloop met de
knechten van de kerk.
Inez van Dullemen -
Twee zusters.
De Bezige Bij,
18,90 euro
door Sonja de Jong
Dat ene bekroonde en la
ter verfilmde boek,
Vroeger is dood, uit
1976, wordt altijd genoemd
als de naam Inez van Dulle
men valt. Terecht, want het
was een uitzonderlijk teder
en invoelend verslag van de
neergang en dood van haar
ouders. Maar Van Dullemen
(1925) schreef veel meer
prachtige boeken. Onlangs
verscheen de novelle Twee
zusters, over de immense ge
volgen van incest.
Alle kenmerken van Van Dul-
lemens werk zijn ook hier
aanwezig: de schitterende,
poëtische kracht van haar
woorden, de melancholieke
toon die beschrijft maar niet
oordeelt, de liefde voor de
mens en wat hem drijft.
In Twee zusters keert de Ame
rikaanse Holly terug naar
haar leegstaand ouderlijk
huis vol herinneringen. Herin
neringen aan haar zus Heat
her met wie zij een intense
band had, maar die op 26-jari-
ge leeftijd zelfmoord pleegde.
Beurtelings laat de schrijfster
Holly, Heather en hun moe
der aan het woord. Heather
werd als puber geestesziek,
maar was dat aangeboren of
het gevolg van gebeurtenis
sen in haar leven? Als een psy
chiater suggereert dat zij als
kind mogelijk seksueel mis
bruikt is, vluchten haar
ouders onmiddellijk naar een
andere psychiater. Zo wordt
Heather van de ene naar de
andere kliniek gesleept, tot zij
geheel verdwijnt in zichzelf.
Behoedzaam en teder cirkelt
Van Dullemen in haar woor
den om de beide meisjes
heen. Hier is een gelouterd
schrijfster aan het woord. In
amper 100 pagina's trekt een
compleet, verloren mensenle
ven aan je voorbij.
