'Natuur als verdienmodel'
II
'We worden geregeerd door zielige dieren-emoties. Nederland
wordt een park met alleen knuffeldieren'
vrijdag 6 april 2012
vossendeskundige Jaap Mulder
Vos is alleseter met
voorkeur voor konijn
vos of het ei?
door Monique Prins
Twee bloederige, afge
rukte vossenkoppen
lagen vorige maand
in het Leeuwarder-
bos. En afgelopen
week hing er een do
de vos hoog in een boom in de ui
terwaarden bij Deest. Het was ver
moedelijk het werk van stropers.
Maar de dader kan ook uit andere
hoek komen, zoals boeren, jagers
en fanatieke vogelbeschermers.
Want het dier heeft vele vijanden,
weet vossendeskundige Jaap Mul
der. Hij adviseert provincies bij
hun aanpak van vossenoverlast.
„Veel mensen zien de vos als een
lastpak", zegt Mulder. „De vos kan
kippen en eenden doden. Boeren
en jagers willen dat niet. Ook rooft
hij soms eieren van weidevogels,
en dat willen natuurbeschermers
weer niet. Zo hou je weinig vrien
den over."
De vos heeft de laatste jaren ook
de stad ontdekt. Het beest wordt
steeds regelmatig gespot in parken
en bij kinderboerderijen. Deze
week nog werden alle kippen in
een kippenhok gedood in Eindho
ven, mogelijk door een vos. „Een
vos tussen zoveel kippen die geen
kant op kunnen, is geen natuurlij
ke situatie. Instinctief bijt hij alles
dood wat fladdert. Een vos die in
de natuur fazanten tegenkomt,
bijt er eentje dood en de rest
vliegt weg. Dat kan een kip in een
hok niet doen." De oplossing vol
gens Mulder: een betere afraste
ring van het kippenhok.
Mulder hoort oudere mensen zeg
gen dat de vos hier niet hoort om
dat ze het dier vroeger ook niet za
gen. „Dat zij in hun jeugd nooit
vossen hebben gezien, komt om
dat we ze verjaagd hadden, met
ons landbouwgif en met de jacht."
Vanaf de jaren '60 werd gif verbo
den, en kwam de vos nagenoeg
overal in Nederland terug. Exacte
cijfers zijn er niet maar het zijn er
zeker tienduizenden. Het gaat nu
zelfs zo goed, dat de jacht op de
vos sinds 2006 is heropend. Als
een terreineigenaar toestemming
geeft, mogen jagers de vos dood-
ren-emoties. Laat die zieke zee
hondjes gewoon verrekken op het
Wad, als ze met te veel zijn. De na
tuur is niet altijd lief en mooi."
Mulder heeft genoeg van 'het ge
zeur over de achteruitgang van de
weidevogel'. „De vos krijgt ten on
rechte de schuld van de proble
men van de kievit en de grutto.
Natuurlijk rooft een vos soms nes
ten leeg maar dat doen de herme
lijn, buizerd en havik ook. Maar je
hoort niemand zeggen dat we de
hermelijn moeten afschieten. De
echte vijand van de weidevogel is
de landbouw. Economisch gezien
'Economisch gezien hebben we onze keuze gemaakt. Bij
intensieve landbouw is geen plaats voor weidevogels'
schieten. Zelfs als de vos jongen
heeft.
Volgens Mulder is het in de na
tuur zo dat 'als een dier ergens kan
leven, het er thuis hoort'. En hon
derden jaren geleden kwam de vos
hier ook volop voor, betoogt hij,
evenals de wolf die intussen ook
de grenzen van ons land weer na
dert. „De natuur regelt zelf hoe
veel dieren ergens kunnen leven.
Als er te veel dieren zijn, gaan ze
dood van de honger. Maar dat wil
len veel mensen liever niet zien.
Dus voeren we Schotse Hooglan
ders op de Veluwe bij in de winter
en bouwen we crèches voor zee
honden. Nederland wordt een
park voor knuffeldieren. We wor
den geregeerd door zielige die
hebben we onze keuze al lang ge
maakt: in een land met veel inten
sieve landbouw is geen plaats
meer voor de weidevogel. Maar ja,
boeren hebben veel inkomsten uit
het weidevogelbeheer. En met die
idiote pias van een Bleker zal het
boerenbelang altijd voorop staan
in het natuurbeleid."
David Kleijn, onderzoeker bij Al-
terra van de Wageningen Universi
teit erkent dat de vos als zondebok
wordt gebruikt. „De vos en de
kraai hebben een slecht imago.
Dat was al zo in het middeleeuwse
verhaal over de vos Reynaerde die
alle dieren bedreigde. De discussie
over natuur is cultureel en emotio
neel bepaald."
Uit onderzoek van Alterra,
Hoogleraar Erik de Jong
stoort zich aan de strikte
scheiding van natuur en
cultuur. „De natuur is een
spiegel van onze culturele
keuzes."
Erik de Jong, Artis-profes-
sor hoort het zo vaak:
mensen die klagen dat Ne
derland een park is, en dat
we geen echte natuur meer heb
ben. „Alsof een park geen natuur
zou zijn. Er wordt soms veronder
steld dat alleen pure wildernis
'goed' zou zijn. Nederland is inder
daad een van de meest ontworpen
landen, maar daar moeten we
trots op zijn. Als we geen polders
hadden gemaakt en dijken aange
legd, konden we hier niet bestaan.
Wij leven hier bij de gratie van
menselijke interventie."
Zodra natuurbeschermers spreken
over dieren die hier 'oorspronke
lijk' thuishoren, spitst hij zijn
oren. „Het oudste wordt dan ook
meteen als het beste gezien. En
van welke oorsprong wordt dan
uitgegaan? Van de oertijd? Als dat
de referentie is, waarom lopen wij
dan ook niet nog rond in berenvel
len? Tijden veranderen, natuur
ook. Wie terug naar de oorsprong
wil, denkt dat dit in het belang is
van de natuur. Dat is niet zeker."
Als we echt voor de natuur zou
den kiezen, zouden we een ecolo
gische hoofdstructuur aanleggen.
Daar zijn de dieren en planten
echt mee gediend. Maar daar is
geen geld voor. De natuur om ons
heen is een spiegel van onze cultu
rele keuzes. Deze regering ziet na
tuur en landschap vooral als een
verdienmodel. Maar natuur is veel
meer dan dat. Van groen om je
heen word je gelukkiger. En het is
ook goed voor het toerisme."
Volgens De Jong bestaat bij veel
mensen een romantisch idee dat
voordat wij hier gingen wonen er
een wildernis was die beter is dan
wat wij ervan hebben gemaakt.
„Dat is ook waarom een club als
Natuurmonumenten de laatste ja
ren zoveel leden heeft verloren.
Met de natuur kun je je niet zo
goed identificeren, zoals bij de Die
renbescherming kan."
Nederlanders zien graag koeien in
de wei, grutto's in het grasland.
„Als we dat graag in stand hou
den, heeft dat consequenties voor
bijvoorbeeld landbouw en woning
bouw. Maar we willen niet kiezen.
Daar hebben wij niet alleen last
van hoor. In Zweden wilden ze
graag wolven terug. Nu naderen ze
de stadsgrenzen en worden ze afge
schoten. Als het erop aankomt,
zien we de wolf toch liever in een
kinderboek, met een jasje aan."
SOVON en Landschapsbeheer Ne
derland in 2005 blijkt dat buizerd,
blauwe reiger, torenvalk en kat
niet onder doen voor vos of kraai.
„En weet je wat? Ook de ooievaar
eet kuikens van weidevogels. Maar
ja, de ooievaar vinden we leuk."
Toch vindt Kleijn het te makkelijk
om de strijd voor weidevogels op
te geven. „Als je zegt dat weidevo
gels hier niet meer horen, jaag je
vogels als de grutto over de kling.
Ze kunnen niet uitwijken naar an
dere landen. Wij hebben de na
tuurlijke dynamiek weggehaald en
hun natuurlijk leefgebied vernield.
We zijn verantwoordelijk voor het
behoud van diersoorten."
De weidevogels zijn nog te red
den, maar dan moeten we er wel
moeite voor willen doen, zegt
Kleijn. „Weidevogels overal in Ne
derland behouden, halen we niet.
Je moet kiezen voor natuurreserva
ten in gebieden waar ze nog een
goede kans maken, zoals de
Zaanstreek, de Eempolders en
Zuidwest-Friesland." In de rest
van het land kunnen de subsidies
dan worden gestaakt.
De keuze voor natuurreservaten
vindt veel bijval. Struikelblok zijn
nog de boeren die inkomstender
ving vrezen als zij in een deel van
het land wonen waar de subsidie
op weidevogelbeheer vervalt.
Ook Mulder pleit voor zo'n reser
vaat. „En als daar dan blijkt dat
vossen veel weidevogels doden,
kun je altijd nog over jacht naden
ken. Maar wel in die volgorde en
niet zomaar in de wilde weg vos
sen afschieten, zoals nu gebeurt."
zie onze website:binnenland
Volg de vossen in de Oostvaardersplas-
sen live via webcam
