Geen genade
op de werkvloer
io| ontslag
De economische crisis krijgt steeds scherpere randjes. Ook aan het
ontslagfront verhardt de strijd. Werkgevers willen zo makkelijk en
goedkoop mogelijk van mensen af
Kabinet wil ingrijpen
woensdag 28 maart 2012
reageren?
nieuwsredactie@wegener.nl
door Maurice Wilbrink
illustratie studiobliq
Een paar jaar geleden
kwam het bedrijf
waar ze werkte in bui
tenlandse handen.
Toen begon de verza
kelijking. „Reorganisa
tie op reorganisatie. Ook bij de laat
ste voldeed ik aan de eisen: tests
goed afgelegd, mijn opleiding was
halverwege - ik had het eerste jaar
scholing goed afgerond, mijn direc
te chef was tevreden. Maar toch
kreeg ik afgelopen najaar ontslag.
Ik wacht nog steeds op de echte re
den."
De vakbond ook. Die kreeg, on
danks herhaald aandringen, alleen
te horen dat mevrouw niet meer
in het plaatje past. Net als alle an
dere oudere werknemers die moes
ten verdwijnen: 40-plus, en uitge
rangeerd. Zelfs de opleiding - het
enige dat haar nieuwe perspectie
ven kan bieden op de arbeids
markt - werd door haar werkgever
gewoon stopgezet.
Intussen stromen jonge mensen
het bedrijf binnen. „Die had ik
moeten inwerken, zuur hè. Ik kon
het niet, ik heb me ziek gemeld."
De vakbond adviseert haar geen
ontslagpapieren te tekenen zolang
ze in de Ziektewet zit.
De ontslagpraktijk verhardt. Slech
tere economische omstandighe
den dwingen steeds meer bedrij
ven en organisaties naar hun per
soneelsformatie te kijken, en het
regent ontslagen. Inmiddels is 6
procent van de Nederlandse be
roepsbevolking werkloos, en het
percentage stijgt. De druk op be
drijven is groot, stellen arbeids
rechtadvocaten. Sociale plannen,
die het bittere nieuws van ontslag
moeten verzachten, worden sober
der.
Een advocate in Den Haag zegt:
„Steeds meer bedrijven gebruiken
trucjes om van mensen af te ko
men. Mensen worden weggepest,
of ze horen dat ze toch geen vast
contract krijgen. Opleidingen wor
den stopgezet, werkuren ge
schrapt, functies komen zomaar te
vervallen. Werknemers wordt in
eens disfunctioneren verweten."
Vakbonden signaleren dat er veel
gerotzooid wordt met payroll-con-
structies, waarbij verborgen blijft
voor werknemers wie hun feitelij
ke werkgever is. Een payrollbedrijf
neemt in feite het werkgeverschap
over, doorgaans tegen aanzienlijk
slechtere arbeidsvoorwaarden dan
de eerdere werkgever.
„Werknemers die gepayrolled wor
den, weten dat vaak niet. Ze blij
ken zomaar ontslagen te kunnen
worden, omdat het payrollbedrijf
geen werk meer voor ze heeft. De
échte reden is dan dat de opdracht
gever van het payrollbedrijf de per
soneelskosten wil verlagen. Het
payrollbedrijf voert dan gewoon
bedrijfseconomische redenen aan
voor het ontbinden van de arbeids
overeenkomst", zegt Maurice Lim-
men, vicevoorzitter van vakvereni
ging CNV.
Verdwenen zijn ook veel goudge
rande regelingen. „Je zag ze wel in
de financiële sector, maar ik kom
ze steeds minder, tegen", zegt Joan-
neke Noordenbos, arbeidsrechtju
rist bij Juridisch Centrum.
Waar de crisis toeslaat en bedrij
ven verlies draaien, kunnen ze van
wege bedrijfseconomische rede
nen ontslagvergunningen krijgen
van het UWV Werkbedrijf Dat
kost nauwelijks geld: als het UWV
een ontslagvergunning verleent, is
er doorgaans geen afvloeiingsrege
ling, alleen maar WW.
Godelijn Boonman, die als arbeids
rechtadvocaat bij GMW Advoca
ten veel werkgevers bijstaat, ziet
dat momenteel vaker ontslag via
het UWV wordt aangevraagd.
„Werkgevers hopen dat ze zo kos
ten kunnen uitsparen."
Veel werknemers gaan er ten on
rechte van uit dat ontslag via het
UWV met een financiële hand
druk gepaard gaat. Een via het
UWV ontslagen werknemer kan
alsnog naar de rechter, als hij zijn
ontslag 'kennelijk onredelijk'
vindt. Maar de lengte van zo'n
procedure en de geringe slagings-
kans weerhoudt velen dat té doen.
„Zulke procedures leveren heel
weinig op, het is een echte tombo
la", constateert Ans Looijenga, ar-
beidsjurist bij FNV Bondgenoten.
Steeds vaker vinden werkgevers
ook deze UWV-route nog te inge
wikkeld, en vooral te lang. Ze zoe
ken argumenten om van hun per
soneel af te komen, het liefst met
wederzijdse instemming. Daarbij
gooien ze het meer dan vroeger op
disfunctioneren.
Advocaat Boonman: „Werkgevers
worden kritisch. Er komen nieuwe
managers die personeel dat altijd
goede beoordelingen kreeg, ineens
slecht functioneren verwijten. Dat
De gedoogcoalitie buigt zich in het Catshuis over een hervor
ming van het ontslagrecht en het versoberen van de WW. Die
kan op twee manieren worden aangepakt: de uitkering kan om
laag, maar waarschijnlijker is dat de duur wordt bekort.
Nu kan iemand maximaal 38 maanden WW krijgen als er mini
maal 38 jaar is gewerkt. Dit wordt wellicht bekort tot twaalf
maanden. Dat maakt deze sociale voorziening op den duur
goedkoper en prikkelt werklozen veel meer om naar nieuw
werk te zoeken.
De werkgevers voeren constante druk uit op het kabinet om
het ontslagrecht te versimpelen. Ze willen gemakkelijker van
personeel afkomen; de arbeidsmarkt moet nog flexibeler wor
den. De vakbeweging is zeer terughoudend, ze vreest dat met
name oudere werknemers er te weinig voor terugkrijgen. De
werkgeversverenigingen stellen voor de UWV-route af te slui
ten, waardoor alleen de rechter nog een ontslag kan blokkeren.
hoeft geen reden te zijn om ie
mand meteen de laan uit te stu
ren, maar het geeft conflicten die
samenwerken veel moeilijker
maakt."
Vakbonden stellen dat mensen
dan niet alles moeten slikken. „Te
ken niet meteen", zegt Looijenga
van Bondgenoten. „Zorg dat je
eerst advies inwint, en laat je niet
onder druk zetten."
Een andere advocaat zegt: „Er
blijkt vrijwel altijd ruimte voor on
derhandeling als ik een briefje
stuur naar de werkgever. Veel
werknemers, vooral de laagge
schoolden, zijn zich onvoldoende
bewust van hun rechten. Ze zijn
emotioneel over hun ontslag, over
spannen soms en weerloos."
Werkgevers daarentegen lijken
meer dan vroeger voorbereid op
de ontslagmogelijkheden. Een va
ker toegepaste methode is het op
heffen van alle functies en het for
muleren van nieuwe, waarop het
personeel moet solliciteren.
Nieuw is volgens Joanneke Noor
denbos van Juridisch Centrum de
methode waarbij alle personeelsle
den worden onderworpen aan
een beoordeling. „Ik ken nu twee
recente voorbeelden in de kleding-
branche en de elektronicasector,
waarbij mensen na jarenlange goe
de beoordelingen nu laag scoren.
Ze moeten meteen weg, of een
jaar later 'uitstekend' scoren bij
een nieuwe beoordeling. Lukt ze
dat niet, dan worden ze gedegra
deerd. Dat vooruitzicht leidt ertoe
dat mensen toch maar het ontslag
accepteren tegen een bescheiden
vergoeding."
Ook duikt nu een echt Angelsaksi
sche variant op, waarbij mensen
eruit moeten als ze er niet in sla
gen door te groeien naar een hoge
re functie. Noordenbos: „Werkge
vers vinden ontslagprocedures die
via het UWV lopen vaak procedu
reel te beknellend, ze zoeken naar
andere methoden die niet te veel
kosten."
Het is niet toevallig dat werkgevers
voorzitter Bernard Wientjes re
cent weer pleitte voor het afschaf
fen van die UWV-route.
