je een muur kunnen strelen
OverNieuw is een tweewekelijkse serie over nieuwe architectuur in
Zeeland. Op meerdere fronten, 's Ochtends vindt u een themaverhaal in
deze krant, 's avonds kunt u op Omroep Zeeland een filmversie zien.
Programmamaker Rebecca van Wittene en architect Johan de Koning
zijn in samenwerking met het Centrum voor Beeldende Kunst in
Middelburg de drijvende krachten achter OverNieuw. Vandaag
aflevering 9: Bouwen in de zorg.
door Jan van Damme
Bouwen in de zorg is een vak
apart. Vaak heb je er geen erg in.
Maar licht, geluid, geur, alles
speelt een rol bij hoe je je ergens
voelt. Er zijn - ook in Zeeland -
geweest waar ze jarenlang worstel-
met altijd stoffige vloerbedekking en hin-
ierlijke lichtinval. Misschien niet meteen
iekmakend, alhoewel, de allergische klach-
sn waren wel opvallend. En werkers in de ge-
ondheidszorg houden er over het algemeen
lun mond over, maar ook zij stuiten vaak op
waarvan je je zelfs als leek
illustratie Jeamroe Dekkers Architectuur
afvraagt: hoe heeft de architect (m/v) dat ooit
kunnen bedenken zonder rekening te hou
den met mensen die juist extra gevoelig zijn
voor impulsen van buitenaf? Een zitkuil voor
een rolstoeler - je moet er maar opkomen.
Het bureau Jeanne Dekkers Architectuur in
Delft bestaat nu zo'n dertien jaar. En heeft in
die tijd een naam opgebouwd waar het gaat
om invoelend bouwen. „Empathisch vermo
gen", zegt Helga Snel (1966). Ze studeerde in
1992 af aan de TU Delft, afdeling Architec
tuur met de differentiatie interieurarchitec
tuur. Na ervaring opgedaan te hebben in
New York, begon ze in 1998 als projectarchi
tect in het toen opgerichte bureau van Jeanne
Dekkers. Sinds 2007 zit ze in de directie van
het bureau, samen met naamgever Jeanne
Dekkers. Twee vrouwen aan de top van een
architectenbureau? Inderdaad, een redelijk
unieke situatie in Nederland. Helga: „We zijn
allebei ingenieur, dus weten waar het in ons
vak om draait. Ik denk dat we als vrouwelijke
directie goed in staat zijn de emotionele kant
te verbinden met de technische."
Toeval of niet, het Delftse bureau met zo'n
twintig medewerkers' heeft vooralsnog niet te
kampen met een te mager gevulde orderpor
tefeuille. Echte specialisaties zijn er niet, het
spectrum is breed. Van een museum in Ven-
lo tot een stadhuis in Beverwijk en een
brandweerkazerne in Zandvoort. In Zeeland
is het bureau Jeanne Dekkers verantwoorde
lijk voor het ontwerp van de Westerschans,
onderdeel van het stedenbouwkundig plan
voor de Goese Schans. Het gaat om een com
plex met tachtig appartementen, gecombi
neerd met een zogenaamde 'zorgplint'. Mid
den in het plan is een vorm van begeleid wo
nen voorzien. Helga Snel: „We hebben er
met een mix aan functies te maken. De vorm
m begeleid wonen, die vaak in een bos
wordt weggestopt, plaatsen we hier tegen het
centrum van Goes aan. In het complex zit
ook een supermarkt, waar de mensen van be
geleid wonen klusjes kunnen doen. Zo bren
gen we functies bij elkaar. In de appartemen
ten kan ook verzorging aan huis worden ge
boden, zodat mensen minder snel naar een
verzorgings- of verpleegtehuis moeten over
stappen. De zorgplint moet je zien als een
soort gezondheidscentrum, waarin een apo
theek, fysiotherapie en een huisarts zijn on
dergebracht. We maken ons hard voor dat
soort combinaties. Dat kost vaak extra moei
te. Je moet als architect de randvoorwaarden
begrijpen, aanvoelen; Natuurlijk is een super
markt iets heel anders dan een complex voor
begeleid wonen. Maar als je erover nadenkt,
kan het heel goed bij elkaar."
Wie ontwerpt, zegt Helga, moet steeds vra
gen hoe iemand zich in een gebouw voelt.
Dat gaat verder dan zien. Ze noemt de akoes
tiek als een vaak verwaarloosd onderdeel.
Wat hoor je als je door een ruimte loopt?
Wanden kunnen hard of zacht zijn, dat
maakt alles uit. En, als je het over een zorg
voorziening voor gehandicapten of kinderen
hebt, ze kunnen uitnodigen om erover te stre
len.
„Bouwen in de zorg vraagt om extra aan
dacht voor de details. Bij de bouw van een te
huis voor demente bejaarden moet je ook re
kening houden met de familie die op bezoek
komt. Geur is belangrijk. Het mag er niet
naar een ziekenhuis ruiken. Je moet ook niet
het idee hebben datje een gaarkeuken bin
nenstapt. Maar je mag weer wel ruiken dat de
bewoners spruitjes hebben gegeten. Zorg dat
demente mensen hun eigen spulletjes om
zich heen hebben. Ook hun vertrouwde meu
bilair. En projecteer de receptie niet bij de in
gang, want dat kom je echt een instituut bin
nen. Het zijn allemaal details, waar je aan
moet denken. Als ik aan zo'n project werk,
probeer ik telkens met een frisse blik te kij
ken. Alsof ik na weken vakantie in Nederland
terugkom en opeens zie dat de treinen hier
geel zijn."
De bouw van de Westerschans in Goes staat
gepland voor begin volgend jaar.