zee hier tekeer...'
'Het is gek dat een natuurorganisatie die voor lopende projecten
geld tekortkomt door bezuinigingen, een 'nieuw front' opent'
II
N atuurmonumen-
ten wil met hulp
van de Postcode
loterij een kleine
archipel kunstmati
ge 'waddeneilan
den' aanleggen in
het Markermeer.
Met slib dat nu nog
de bodem van het
meer vertroebelt.
Een briljant plan?
Of schuilt er een ad
der onder het gras?
journalist en onderzoeker Frank Petersen
dinsdag 13 maart 2012
door Joep Trommelen
Zo moeten de Marker Wadden er
uit gaan zien.
illustratie Natuurmonumenten
Marker wadden
Vereniging Natuurmonumenten wil in
het Markermeer stapsgewijs een
natuurgebied tot ontwikkeling
brengen, bestaande uit zand
platen, wilgenbossen, moeras
en stukken open water.
ca. 2018
4de compartiment
ca. 2015
1 ste compartiment
ca. 2016
2de compartiment
Tienduizenden vogels moeten er straks te
bewonderen zijn, waaronder de zee
arend. Planten, vissen en mosselen moe
ten terugkeren in het nu nog troebele
water van het Markermeer. Natuurmonu
menten heeft 15 miljoen euro gekregen
uit het Droomfonds van de Postcodeloterij. Als Rijk
en provincies nu over de brug komen met 30 miljoen,
kan de aanleg van de eerste 1000 hectare Marker Wad
den aan de zuidzijde van de dijk Lelystad-Enkhuizen
in 2015 beginnen.
Dat is de droom van Roel Posthoorn, projectleider
van Natuurmonumenten. „De kans dat het doorgaat
is fifty-fifty. Maar we gaan de betrokken partijen over
tuigen met een goed verhaal", zegt Posthoorn.
Op de bodem van het 4 meter diepe Markermeer
drijft nu nog een laag 'yoghurt'; slib dat door de golf
slag losweekt uit de klei van de Noord-Hollandse
kust. Planten en vissen voelen zich daar slecht in
thuis; als gevolg daarvan blijven ook vogels weg. Dat
moet anders, vinden natuurorganisaties en overheden
al decennia lang. Er gebeurde alleen niets.
„En dat willen wij nu eindelijk doorbreken", stelt Post
hoorn. „Want wat wij gaan doen, is een stuk goedko
per. Samen met de Nederlandse waterbouwsector
gaan we de eilanden aanleggen met het slib uit het
meer. Het project is een proeftuin waar de hele water-
bouwsector van kan profiteren. Met dit soort innova
tie kan Nederland zijn positie in de wereld op dit ge
bied verbeteren. Slib is nu nog een probleemstol wij
kunnen er geld mee gaan verdienen."
Daarnaast leveren de Marker Wadden bij de aanleg
veel banen op. Posthoorn: „Maar het belangrijkste is
dat wij de impasse doorbreken: schouders er onder,
aan de slag!"
De Friese freelancejoumalist en waddenonderzoeker
Frank Petersen vertrouwt het niet. „Mijn angst is dat
allerlei woningbouwplannen voor de noordelijke
Randstad nu door kunnen gaan dankzij een een-twee
tje van Natuurmonumenten en de Postcodeloterij,
zonder dat de Tweede Kamer daar iets over te zeggen
krijgt. Maar wat er met het Marker- en het IJsselmeer
moet gebeuren, is toch een nationale kwestie?"
Eerder sprak hij in een opiniestuk in dagblad Trouw
van 'een goed geregisseerd groen toneelstukje ter voor
bereiding van bestaande bouwplannen van het Rijk,
Amsterdam en Almere'. Zo moeten er bij Almere
60.000 huizen gebouwd worden, deels buitendijks.
„Aanleg van natuur is een nobel doel, maar als je de
plannen van de regering goed leest, staat daar in dat
de aanleg van zo'n moerasgebied voorwaarde is om te
kunnen bouwen", zegt Petersen.
En wie is in zijn ogen dan de regisseur van dat toneel
stukje? „Dat blijft een mysterie. Maar er lijkt hier wel
degelijk sprake van een opzetje. Bij het plan is behalve
Natuurmonumenten bijvoorbeeld ook een grote aan
nemer betrokken. Er spelen allerlei belangen. Dit plan
lijkt een perfect voorbeeld van de drie p's: people, pla
net, profit. Woningen voor de mensen, natuur voor
de planeet en winst voor de aannemers. Er lijkt een
voldongen feit te worden gecreëerd waar je niet op te
gen kunt zijn, terwijl je wel degelijk allerlei kritische
vragen kunt stellen."
„Echt onzin", noemt Posthoorn Petersens verdenking.
„Een complottheorie die iedere grond mist. Wij zijn
in dit geval de regisseur. Maar puur en alleen met het
doel dat er nu eindelijk iets gaat gebeuren dat goed is
voor de natuur in Nederland. Er is lange tijd niets ge
beurd, omdat bij de discussies over het Markermeer al
les aan elkaar gekoppeld werd, er is eindeloos gepol-
derd en dat werkt verlammend. Daar moet nu een ein
de aan komen."
Petersen zit nog vol vragen. Wat voegt een 'kunstwad'
nu precies toe aan de natuur? En zijn al die woningen
voor Amsterdam en Almere anno 2012 nog wel nodig?
En: is met de 15 miljoen euro die Natuurmonumen
ten voor de Marker Wadden van de Postcodeloterij
krijgt, niet veel meer 'natuurrendement' te behalen?
Staatssecretaris Henk Bleker houdt immers de hand
'Als we niks doen, gaat de natuur alleen
maar verder achteruit'
op de knip bij het 'afmaken' van de ecologische hoofd
structuur, het stelsel van onderling verbonden natuur
waar Nederland nog lang niet mee klaar is.
Frank Petersen: „Het is gek dat een natuurorganisatie
die voor lopende projecten geld tekort komt door be
zuinigingen, nu een 'nieuw front' opent Als je heel cy
nisch redeneert, kun je dat ook opvatten als een com
pliment voor Natuurmonumenten. Dan zie je dat ze
daar ook in een tijd van grote bezuinigingen andere
geldbronnen aan weten te boren. Dan bewijst Bleker
zijn gelijk, dat de natuur ook zonder overheidssteun
kan."
Volgens Roel Posthoorn maakt ook Natuurmonumen
ten zich grote zorgen over de ecologische hoofdstruc
tuur en is het debat over de financiering zeker nog
niet beslecht.
„Maar de Marker Wadden zijn óók ecologische hoofd
structuur, het gebied is Europees beschermd nota be
ne. Dat kan zelfs Europese subsidie op gaan leveren.
Het is wat ons betreft niet of/of maar en/en. Als we
niks doen, gaat de natuur in en rond het Markermeer
alleen maar verder achteruit. En het plan leeft. Niet al
leen bij onze leden, maar bijvoorbeeld ook bij de visse
rijsector, die eveneens baat heeft bij een 'gezond' Mar
kermeer."
ca. 2017
3de compartiment
infographic CRW bron Natuurmonumenten
10.000 hectare
vogelparadijs
t Het Markermeer is 70.000 hec
tare groot; rond 2030 moet
10.000 hectare in Marker
Wadden zijn veranderd.
Het gaat daarbij om een groep
'eilanden' met zandplaten,
wilgenbossen, open water en
moeras.
9 Natuurmonumenten wil hier
slib voor gebruiken dat nu nog
de bodem van het meer be
dekt, bij harde wind het water
vertroebelt en het Marker
meer biologisch 'dood'
maakt.
Voor de eerste fase (1000 hec
tare) is al 15 miljoen euro van
de Postcodeloterij beschik
baar; provincies en Rijk moe
ten dit jaar nog 30 miljoen bij
passen zodat het werk begin
2015 kan starten. Dit eerste ei
land moet in 2018 klaar zijn.
Samen met zandwinnings- en
waterbouwkundige bedrijven
heeft Natuurmonumenten een
manier bedacht om het bo-
demslib te gebruiken. Er wor
den op de plaats van de eilan
den eerst sleuven gegraven
waar het slib door de zwaarte
kracht 'inzinkt'. Daarna wordt
het opgezogen en binnen dij
ken opgespoten. Volgens Na
tuurmonumenten is deze tech
niek veel goedkoper dan alle
natuurplannen die tot dusver
zijn ontwikkeld voor het Mar
kermeer.
De aanleg van het hele gebied
gaat circa 15 jaar duren. Wat
het project uiteindelijk gaat
kosten, is nog onduidelijk. Dat
hangt onder andere af van het
succes van de slibtechniek.
Natuurmonumenten ziet de
Marker Wadden als een waar
devolle aanvulling op de be
staande natuur. Als biotoop
voor allerlei bijzondere eenden
soorten, de zee-arend en ande
re grote roofvogels, reigers, de
bever en op termijn zelfs de ot
ter.
