Hilbrand Rozema
ging op bomenjacht.
reizen@wegener.nl J <C} reizen
024-3650360
Zaterdag 10 maart 2012
gelijken het met de aandacht voor de
boom van Anne Frank.
De speurtocht naar eeuwenoude
taxussen brengt ons op verstilde
plaatsen, prachtige oude kerkhoven,
op zichzelf al een bezoek waard. De
kerkdeur kraakt en piept, slaat achter
je dicht en dan ben je alleen, maar
niet eenzaam.
Een van de bomen staat in Maunt-
wrog. Het is een van de honderd
vindplaatsen die vermeld staan in
Andrew Mortons gids Trees of the Cel
tic Saints. Een klein dorp, je bent er
zo doorheen. Een typische berg
straat, uit de rotswand gehakt, een rij
tje stenen huizen. Zo'n dorp dat al
tijd herfstig overkomt, ook als het zo
mer is. Onder de luifel boven de kerk
deur broeden zwaluwen. De kosteres
heeft er een paraplu omgekeerd on
der gehangen tegen de poep.
Vlakbij het kustdorp Harlech, be
faamd om het grijze kasteel op een
rots, staat het kerkje van Llandwrog.
Luttele vierkante meters, ruwstenen
muren, kleine ramen, bijna verdwij
nend in het duinzand. Ais je op het
strand zit, zie je nog net het puntje
van het dak boven de zandbergen uit
steken. Na een lange tijd van verval
en gebruik als schapenschuur, keerde
het geheugen in de streek terug en be
sefte men weer dat dit het kerkje is
van Sint Patrick, de grondlegger van
het Britse christendom. De traditie
wil dat Patrick van Ierland, een be
vrijde en bekeerde ex-slaaf hier voet
aan land zette en schuin afstak naar
Chester, over de grens met het huidi
ge Engeland. Langs die route staan
opvallend veel oude taxussen, meest
al bij kerken die gesticht Werden
door zijn metgezellen en navolgers.
Middeleeuwse boogschutters waren
gek op de lange taxusbogen, het hout
was geliefd. Dat was duizenden jaren
voor Christus trouwens ook al zo. En
het schijnt dat het altijd groene van
de blaadjes mensen altijd al deed den
ken aan het eeuwige leven.
De taxus is sinds lang verbonden
met kerkhoven op de Britse eilan
den. Men geloofde in bijzondere
krachten van de boom, waardoor de
grond waarop hij stond als vrijplaats
diende, waarheen je kon vluchten.
Het Book ofLlandajf uit de twaalfde
eeuw, met verhalen uit de vijf eeu
wen daarvoor, vertelt van mannen
die een meisje weghalen dat bescher
ming had gezocht tussen de taxus
boom en de kerk. De mannen wor
den bestraft, niet voor molest van
het meisje, maar voor het betreden
van de heilige grond. Zelfs nu, na al
die eeuwen, zijn de mogelijkheden
van de taxus nog niet uitgeput. De ge
neeskrachtige werking van de bast
speelt een rol in onderzoek naar de
bestrijding van kanker.
JSI Alle informatie over reizen naar en
in Wales is te vinden op www.visit-
wales.nl (Nederlandstalig). Meer
over de taxussen van Wales staat
in de gids Trees of the Celtic Saints
van Andrew Morton (uitgeverij
Gwasg Carreg Cwalch, 12,99 euro).
fw Reageren?
kW)
redactie.reizen@wegener.nl
Wales heeft Europa's
oudste bomen. Ze staan
bij kerken en op
eeuwenoude begraaf
plaatsen. Het zijn
zonder uitzondering
taxusbomen.
ENGELAND
Sommige taxusbomen in
Wales zijn maar liefst
twaalf eeuwen oud. In min
stens één geval zelfs 1.400
jaar. Deze vader aller taxus
sen staat in Wales, in Llanerfyl
(spreek uit: Chlaanervoei). De boom
is een monument van de natuur, een
feest voor het oog. De oerstam is uit
gezakt naar drie kanten en eronder
zijn steunpijlers van baksteen gemet
seld, om verder verval te voorkomen.
En nog stééds groeit de boom. Sinds
laat-Romeinse tijden. We zouden er
gedachteloos langs rijden, als we niet
eerder op het bomenmysterie van
Wales waren gestuit.
Zo'n monumentale boom kun je na
tuurlijk niet plankgas passeren/On
der zijn machtige wortels, op het om
muurde kerkhof e langs de doorgaan
de drukke weg die Noord-Wales
scheidt van Zuid-Wales, is ook de
grafsteen gevonden van een meisje.
Ze heet Rosteece. Ze stierf in vrede,
13 jaar jong, aldus het Latijnse op
schrift. Ze moet ergens eind vijfde,
begin zesde eeuw hebben geleefd.
Volgens deskundigen is het waar
schijnlijk dat haar vader de taxus
plantte op haar graf Alleen al die we
tenschap zorgt ervoor dat je de boom
niet kunt passeren zonder de schors
even aan te raken met je hand. De
steen van Rosteece kun je voelen.
Daarvoor moeten we in de kerk zijn,
maar de deur is dicht. Dit is de eerste
dorpskerk die we in Wales tegenko
men die voor publiek gesloten is. De
sleutel is te verkrijgen bij een wat
droeve, belendende benzinepomp,
100 meter verderop.
Door heel Wales loopt een spoor van
oude bomen, de kerkhoftaxussen. Ze
markeren de route waarlangs de eer
ste zendelingen Wales en de An
gelsaksische wereld kerstenden. Ook
onze Willibrord, die drie eeuwen la
ter de Noordzee naar de lage landen
overstak, was een monnik uit de Kel
tische en Angelsaksische cultuur.
Wales heeft de grootste collectie
oude taxussen ter wereld. De teller
staat op veertig. De bomen kunnen
hun kernhout verliezen en daardoor
uithollen, zodat een soort huisje ont
staat in de stam. Je vindt hier zelfs
exemplaren met een preekstoel erin.
De buitenschors verzelfstandigt,
waardoor de boom springlevend
blijft. De soort kan zwarè brandscha
de overleven. Van sommige exempla
ren houden mensen al eeuwen de
groei bij. Uitgaand van groeitempo,
historische locatie en vondsten in de
omgeving, is te schatten hoe oud
zo'n kolos is.
Allemaal goed en wel, maar wat is er
léuk aan een oude boom? Moeilijk te
zeggen. Het heeft te maken met ont
zag voor wat groter is en ouder dan
jezelf. Oude gebouwen zijn al
boeiend, maar dit is geen dode steen,
dit lééft en groeit nog steeds. We ver
De taxusbomen vol
gen het spoor van de
vroegste zendelingen.
Ze vormen een stukje
levende kerkgeschie
denis, zoals de oerou
de boom in Llanerfyl
met steunpijlers van
baksteen.
foto's Hilbrand Rozema
FRANKRIJK
Londen
