spectrum 4
H E
S
Si
De burgemeester van Waarde
Eeuwenoude grenslinde brengt mensen bij elkaar
if!
ra
Zaterdag 10 maart 2012
13
0 i 3
ócn 4==?
TO
:cy)2:
Een burgemeester op een akker in 't Poldertje bij Waarde. foto's Chiel Jacobusse
De kleine burgemeester
Er zijn mensen die naar Groningen rijden om een
vogel te zien die ze nog niet eerder in Neder
land gezien hebben. Ik heb eerder last van het
tegenovergestelde. Ik voel me altijd een beetje
gegeneerd om op andermans ontdekking af te gaan om
zo een vogel toe te voegen aan mijn lijstje van waarge
nomen soorten. Ik heb zo'n lijstje niet eens, maar soms
wordt de verleiding om een door anderen ontdekte
zeldzaamheid te gaan bekijken gewoon te groot. Je zal
maar een ringsnavelmeeuw op nog geen vijf kilometer
van je huis kunnen bewonderen! Nou ja, in de praktijk
is er een limiet ontstaan van zo'n 25 kilometer reisaf
stand die ik wil afleggen om een vogel te zien die ik
nog nooit eerder heb waargenomen.
Zodoende had ik - het is bijna gênant om het te beken
nen - nog nooit een kleine burgemeester gezien. Dat is
een in het hoge noorden levende meeuw die af en toe
deze kant op komt en dan de vogelaars in een opperste
staat van paraatheid brengt Tot voor kort dan toch,
want deze winter zijn er zoveel dat er zelfs in de omge
ving van mijn woonplaats 's-Gravenpolder al één ge
zien was, Een dorpsgenoot was zo vriendelijk om mij
onmiddellijk te verwittigen. Maar ik had het druk en
was daardoor niet happig genoeg. Toen ik eindelijk
ging kijken was de vogel allang en breed verdwenen.
Nou ja, volgende keer beter... Die volgende keer kwam
vorige week. Op de site Waameming.nl werd een waarne
ming van de kleine burgemeester vermeld van de bin
nenhaven in Vlissingen. Ik moest de volgende dag de
hele dag vergaderen in Middelburg bij de provincie Zee
land, maar tussen de vergadering van de werkgroep
Soortenbehoud en die van de werkgroep Natuurbeheer
zat een uurtje pauze en ik besloot om dat te besteden
om een 'burrie' te 'scoren'. Ik had een prima excuus om
de pauze wat op te rekken, door te vertellen dat ik tus
sen de middag even naar de burgemeester van Vlissin
gen moest. Maar toen collega werkgroepleden belang
stellend informeerden of ik soms in de politiek ging,
viel ik al snel door de mand. Het ging slechts om een
zeldzame meeuw, en niet om de eerste burger van onze
roemruchte havenstad. Maar hoe ik - geholpen door col
lega Wouter van Steenis van Natuurmonumenten - ook
speurde, van de kleine burgemeester was geen spoor te
bekennen. Eventjes was ik van plan om 's middags na
afloop van de vergadering opnieuw een poging te wa
gen, maar uiteindelijk zag ik daar toch van af. Hier deed
zich het gebrek aan het echte soortenjagersbloed gel
den. Ik dacht al niet meer aan de kleine burgemeester
toen we de zaterdag daarop in de buurt van Waarde
door de polder tuften om op bezoek te gaan bij mijn
schoonvader. De reis ging naar Krabbendijke, maar uit
nostalgische overwegingen maakten we een ommetje
langs het geboortedorp van mijn vrouw. Een toen ge
beurde het... Een grote witte vogel streek neer op een
akker in 't Poldertje. Bij nader inzien was dat precies op
de plek waar een witgatje lag dat de strenge vorst van
de eerste helft van februari niet overleefd had. De vogel
was er duidelijk op uit om een portie witgatje te nutti
gen en ik wist in een flits: dit is een burgemeester! Nou
zijn er twee soorten burgemeesters, de kleine en de gro
te. Die laatste heb ik in een grijs verleden wel eens op
de Brouwersdam gezien en nog niet zo lang geleden
ook een keer op Neeltje Jans. Het verschil tussen de klei
ne en de grote burgemeester zit vooral in de grootte
van de snavel. Moeilijk dus. Ook heeft de kleine iets lan
gere vleugels, maar dat is ook niet echt een inkoppertje.
Mijn vogelgids meldt verder doodleuk dat de kleine bur
gemeester een veel vriendelijker uitstraling heeft maar
wat moet je je daar dan weer bij voorstellen? Na veel
wikken en wegen besloot ik toch dat het hier om een
kleine burgemeester moest gaan. Mijn eerste. De burge
meester van Waarde.
Een van de charmes van het landschap
in de Zak van Zuid-Beveland is de
aanwezigheid van monumentale
grenslinden. Ze staan overal op dij
ken en bij kruispunten van wegen. Er zijn
nog 115 van deze levende monumenten. De
bijna 82-jarige Jan Moerdijk woont al zijn he
le leven bij een van deze bomen, aan de Be-
rendijk te 's-Heerenhoek. Hij heeft ontzet
tend veel herinneringen aan de oude knoert.
„In mijn jeugd speelden alle kinderen van de
hele polder in en onder de boom. Soms klom
men we wel met 25 kinderen tegelijk erin.
Bovenin zat je zo hoog dat je tot over de
Westerschelde kon kijken. Dat was fantas
tisch. Als jonge jochies in de oorlog pikten
we wel eens sigaretten. Daar mochten we na
tuurlijk niet mee thuis komen en dus ver
stopten we ze in een holte bovenin de dikke
stam. Later krasten we de namen van onze
geliefden in de takken van de boom."
Nu, 70 jaar later staat de boom er nog steeds.
Hij heeft inmiddels een omtrek van meer
dan drie meter. Landschapsbeheer Zeeland
heeft zich het lot van de oude, soms wat afta
kelende grenslinden aangetrokken en een
onderhoudsabonnement opgezet. Bijna 60
bomen worden nu regelmatig gesnoeid en
de eigenaren betalen daarvoor een bijdrage.
De meeste daarvan zijn van het waterschap
en Natuurmonumenten, maar er zijn er ook
bij van particulieren. De eenvoudige snoei-
klussen worden door vrijwilligers uitge
voerd. Moet de hele kroon wat gesnoeid wor
den, dan worden professionele bedrijven in
gezet.
De 71-jarige Ko Outermans helpt als vrijwilli
ger inmiddels alweer een paar jaar regelma
tig mee met het onderhoud van de grenslin
den. „Het is leuk werk en inmiddels hebben
we al veel ervaring opgedaan."
De boom bij 's-Heerenhoek kent hij al veel
jaren. „Het is een van de dikste uit de hele
streek. We hebben in het archief teruggevon
den dat de boom in 1780 is geplant. Hij is nu
dus 232 jaar oud. Voor zo'n schitterende lin
de kan je niet anders dan heel veel respect
hebben."
Jan Moerdijk bij 'zijn' grenslinde. foto Lucien Calle
