'kind onder
kinderen'
spectrum 8
Zaterdag 3 maart 2012
Robert M. is het lugubere symbool van seksueel misbruik
van kinderen. De wetenschap probeert te begrijpen wat
pedoseksuelen beweegt. Recent hersenonderzoek toont aan
dat hun afwijkende gedrag al bij de geboorte vastligt in het
brein. Maar wat is het verschil tussen een pedoseksueel en
een pedofiel en waarom komen ze tot hun daden?
door Mayke Calis foto Roos Koole
Van de meeste pedofielen
hoor je nooit wat. Ze zijn
al dan niet getrouwd, heb
ben hun impulsen onder
controle of bekijken kinder
porno zonder daarvoor ge
pakt te worden. Ze brengen hun gevoelens
niet in praktijk. Pedoseksuelen doen dat
wel. „Toch zijn pedoseksuelen doorgaans
geen beesten die in de bosjes bij de speel
tuin liggen te loeren tot ze het eerste het
beste kind kunnen grijpen. Die zijn er wel,
maar het is een minderheid", zegt hoogle
raar forensische psychiatrie en psycholo
gie, Jan Hendriks. Hij is werkzaam bij De
Waag, een forensisch psychiatrische kli
niek, waar pedoseksuelen worden behan
deld. Pedoseksuelen krijgen veel aandacht
in de media. Onlangs nog werd een 5-jarig
meisje uit Oudenbosch ontvoerd en mis
bruikt
„De meeste pedoseksuelen gaan subtieler
te werk", zegt Hendriks. Vaak komen ze
uit de onmiddellijke omgeving van het
slachtoffer. Het zijn directe familieleden,
stiefouders, buren, kennissen en vrienden
van de familie. Ze zijn soms jaren bezig
om contact te leggen en hun daden voor
te bereiden. Het kan ook de eigen vader
zijn, de pleegvader, oom of stiefvader. Of
het is de vader van een vriendinnetje.
Ouders denken dat hun kind dat wel zou
vertellen. Niet dus, zegt psycholoog en cri
minoloog Ilse van Leiden, schrijfster van
een boek over partners van pedoseksuelen.
Kinderen worden door leugens en fantasie
langzaam onderdeel gemaakt van het mis
bruik. Ze zwijgen, want ze denken dat ze
het zelf hebben uitgelokt. Of ze voelen
zich schuldig, zelfs ten opzichte van hun
eigen moeder. Van Leiden: „Zoals het meis
je dat steeds als haar moeder in de buurt
was bij haar stiefvader, die haar misbruik
te, op schoot kroop om te laten zien dat al
les in orde was." Het is moeilijk voor te
stellen dat moeders dat niet door hebben,
zegt Van Leiden. Maar in sommige gezin
nen leven stellen al jaren langs elkaar
heen, maken ruzie en hebben geen seks
meer. Soms willen de vrouwen het ook
niet weten en maken ze zichzelf iets wijs.
Maar achteraf valt het kwartje bijna altijd.
Veel echtgenotes zeggen dat hun man zo
goed met kinderen kan omgaan. Hij heeft
oprechte aandacht voor de kinderen en ze
voelen zich bij hem op hun gemak. Van
Leiden: „Hij is kind onder de kinderen."
Een deel van de pedofielen heeft niet voor
niets een baan in een omgeving met kinde
ren. Ze zijn badmeester, voetbaltrainer of
ze werken op een school. Soms hebben ze
een solistische functie in de iet of zijn
vrachtwagenchauffeur. Volgens hoogleraar
Hendriks zijn ze vaak minder goed in staat
een hele dag met volwassenen om te gaan.
„Ze zijn zelf soms ook een beetje kinder
lijk gebleven. Los van de seksuele contac
ten zoeken ze ook echt geborgenheid en
contact met die kinderen."
Dat de gevoelens op een bepaalde manier
oprecht zijn, beaamt forensisch psycho
loog Ernst Ameling. Hij werkte tot 2008 in
het Pieter Baan Centrum en heeft talloze
zedendelinquenten geobserveerd. Hem
viel op dat ze vaak extreem schoon op zich
zelf waren. Altijd fris gewassen, geurtje op,
schone beddenlakens. „Het lijkt wel of ze
zich vies voelen, dacht ik dan." Ook zijn ze
vaak vrouwelijk en snel in tranen.
Veel pedoseksuelen hebben een antenne
voor kinderen die aandacht willen, maar
die thuis om wat voor reden niet krijgen.
Draad voor draad weven ze via cadeautjes
en aandacht een web rondom zo'n kind.
Tegelijk mystificeren ze de relatie en bedin
gen ze een geheimhoudingsplicht: 'Ons
Grote Geheim'. Kinderen zijn vaak ver
eerd, dat zij zo'n vriendschap hebben ter
wijl hun klasgenootjes nog belletje trek
ken. Na een tijdje wordt een keer een ero
tisch filmpje opgezet of gaan ze samen
douchen. Een penetratie wordt heel zorg
vuldig opgebouwd, eerst een vinger, dan
nog een vinger. De kinderen blijven de
man opzoeken, omdat er voor hen ook
iets te halen valt, zegt Ameling. „Oké, de
seksuele handelingen zijn misschien niet
zo leuk, maar daar staat wel de aandacht
en het luisterend oor tegenover."
Uiteindelijk gaat het altijd mis omdat de
man zijn belangstelling verliest omdat het
kind ouder wordt. Dan komen de trau
ma's. Ineens beseffen ze pas goed wat er
allemaal is gebeurd en hoe hun kinderlijke
vertrouwen is geschaad.
Kinderen vragen zich af waarom ze geen
nee hebben gezegd en waarom ze steeds
weer terug zijn gegaan. Dat laatste is vaak
nog traumatischer dan het seksueel mis
bruik, weet Ameling, die ook slachtoffers
van seksueel misbruik behandeld.
Volgens deskundigen vormen pedoseksue
len die heel jonge kinderen en zelfs baby's
misbruiken een minderheid. Die hebben
naast hun pedofiele geaardheid ook een
persoonlijkheidsstoornis met bijvoorbeeld