Op Walcheren spoelden aan 3 spectrum Zaterdag 3 maart 2012 Op 6 maart 1987 kapseisde voor de kust van Zeebrugge de Herald of Free Enterprise. Bij de ramp met de ferry kwamen 193 mensen om. De redders van toen kijken 25 jaar later terug. door Wout Bareman K apitein Harry de Lobel van reddingboot Javazee in Bres- kens wil er niet meer over praten. „Het boek is geslo ten" zegt hij beslist. En als de schipper dat zegt, volgen de bemanningsleden hem blindelings, nog steeds, ook na hun pensioen. De ramp met het passagiersschip Heral d of Free Enterpri se op 6 maart 1987 op de Noordzee, pal voor de haven van Zeebrugge, heeft de mensenredder kennelijk zó getroffen dat hij er nu, precies 25 jaar later, over wil zwij gen. „Alles is gezegd." Een kwart eeuw geleden heeft De Lobel ge zegd wat gezegd moest worden. Direct na terugkeer van de reddingsoperatie werd uit zijn mond opgetekend: „Een ware cata strofe, riiet alleen voor de passagiers van de veerboot, maar ook voor de hulpverle ners. Wij zijn niet opgeleid om lijken ie bergen, wel om mensen te redden. Dat is een heel groot verschil. Meer dan 20 uur zijn we met onze reddingboot en mis schien wel 34 andere schepen in touw ge weest om al het mogelijke te doen wat er gedaan kon worden. Helaas, voor velen, zo wel jong als oud, was er geen hulp moge lijk. Ik heb grote bewondering voor mijn bemanningsleden, die aan boord van de Herald de doden hebben geborgen en de om hulp roependen hebben gered. Toch heb ik de indruk dat alle hulpverlening nog nooit zo vruchteloos is geweest. Die veerboten zijn varende doodskisten. Een groot gedeelte boven water en erg weinig onder water. Volkomen instabiel." Dat bleek. Bij de ramp met de Herald kwa men die avond 193 van de ruim 600 passa giers om het leven. Open boegdeuren, te hoge snelheid. De ferry schepte zichzelf vol water en ging óm. Er lagen precies 45 seconden tussen het ge zellige geroezemoes aan boord en de af schuwelijke ramp. Een mijl buiten de ha ven van Zeebrugge vochten daarna hon derden mensen in het duister een ijzig ge vecht met de dood. Als alles achter de rug is, stellen de hulpdiensten vast dat de hulp verlening een chaos was. En dat ze niet be schikten over deugdelijk materieel. Ja, er waren wat ladders. En de bemanning van de sleepboot Fighter van de Unie van Red- dings- en Sleepdienst sloeg met hamers de ramen in om de drenkelingen te kunnen bereiken. Maar verder... Stuurman Jack Vader van de reddingboot Javazee uit Breskens introduceerde niet lang na de ramp een speciaal hulpmiddel, een soort halve maan waarmee mensen weggetakeld konden worden van een zin kend schip. Hij haalde er de wereldpers mee, maar het apparaat zou nooit in de praktijk worden gebruikt. Van passagiersschip tot scheermesjes De Herald of Free Enterpri se was ruim 900 meter lang, 23 meter breed en had een diepgang van 5,7 meter. Het schip werd in 1980 gebouwd in op dracht van Townsend Brother Ferries, die later werd overgenomen door het P&O en bood ruimte aan 1.300 passagiers. De Herald verlaat op 6 maart 1987 de haven van Zeebrugge met aan boord 80 man personeel en 600 passagiers. Kort na vertrek ontdekt de assistent-bootsman dat de boegdeuren openstaan. Hij sluit ze niet omdat dat zijn taak niet is. Als op zee het water binnenstroomt, slaat een steward alarm. Het schip begint snel te kapseizen en slaat op zijn zij, 91 meter voor de Vlaamse kust. Er verdrin ken 193 mensen. Grote foto: In Westkapelle spoelden slacht offers van de veerboot aan. foto Ruben Oreel Kleine foto: De berging van de Herald of Free Enterprise, foto Carnile Schelstraete Het schip wordt gesloopt op een Taiwanese werf. An ker en roer worden ge spaard, de rest wordt om gesmolten tot rails, kra- nen, nieuwe scheepswand en scheermesjes. In oktober 1990 worden de verantwoordelijke be manningsleden vrijgespro- - ken. Kapitein Lewry was al eer der met een gouden hand druk vertrokken bij P&O. Kapitein Piet Oppeneer van de Fighter is 25 jaar na dato overleden. Zijn collega-kapi tein Maarten van der Eijk uit Terneuzen loste hem na een paar dagen af. Hij trof een murw geslagen bemanning aan op de sleepboot, die ook werd ingezet bij de late re berging van de Herald. Van der Eijk: „De Fighter lag in Vlissingen en Piet zat in de stuurhut de marifoon uit te luisteren, toen hij de verwarde berichten vanaf een baggermolen voor de haven van Zeebrug ge opving. Er was iets met een veerboot. Piet heeft losgegooid en is direct gaan va ren. De Fighter was één van de eerste hulp verleners op de plek van de ramp. Ze heb ben ladders uitgezet en ramen kapotgesla gen. Dat was de redding van zeker 100 mensen. Maar ze hebben ook 34 doden ge borgen. Die werden onder lakens op het voorschip van de sleepboot gelegd. Piet had een jong meisje in zijn armen, meer dood dan levend. Hij wist niet of ze het zou redden. Een halfjaar later kregen we een kaartje van haar uit Engeland. Dat heeft jarenlang in de stuurhut gehangen." Er kwam ook een bedankbriefje van Mar garet Thatcher. 'May I thank you most warmly for the part played in the rescue ope rations'. En de bemanningsleden van de Fighter kregen een onderscheiding. Kapitein Van der Eijk was net van dienst en stond een potje te biljarten in café 't Keldertje in Terneuzen. „Toen we het hoorden van die ramp heb ik direct gebeld of ik iets kon betekenen. Op dat moment niet. Toen ik later aan boord kwam, heb ik al die verhalen gehoord. Dan word je heel klein. Slachtofferhulp voor de mannen die erbij waren? Kom op, we hebben een krat je bier onder de tafel gezet en ik heb die mannen laten praten. Praten, praten... Dat is toch de beste remedie." Toen later op de Fighter een herdenkingsdienst werd ge houden en de nabestaanden bloemen in het water gooiden, huilden ze allemaal, die stoere bergers. Adrie Koppejan uit Middelburg is tegen woordig stuurman op een passagiersferry tussen Zeebrugge en Huil. Dat was hij ten tijde van de ramp met de Herald ook. Hij voer destijds op de Norwind van rederij Northsea Ferries en passeerde de gekapseis de Herald verscheidene malen. „Zoiets heeft een enorme impact natuurlijk. Ik vaar met 700, 800 passagiers. Stel je voor dat daar iets mee gebeurt." Op dit moment vaart hij op de Pride of Bruges van P&O. „Ik weet precies wat er is misgegaan op de Herald. Ik heb al die verslagen gelezen. Op het moment van de ramp zat ik bij pa en ma thuis op de bank. Het journaal had het die avond over een ramp bij Zeebrugge. Ik werd direct gebeld door familie en kennis sen, die wisten dat ik ook op zo'n ferry zat." Koppejan vertelt over procedures bij het openen of sluiten van de boegdeuren. Toen waren er nog geen alarmsystemen en camera's, nu weL „Destijds luisterde je naar de klikjes van de borgpennen van het hydraulisch systeem en wist je dat het in orde was. Nu is alles beveiligd. Ja, na de He rald is het allemaal wel veel beter gewor den. De stabiliteit van de schepen is ook verbeterd. Er zijn waterdichte deuren op het rijdek en compartimenten. Direct na de ramp zijn ontwerpers aan de slag ge gaan en zijn ook de oudere schepen aange past. Het is nu veel veiliger allemaal." Maritiem schrijver Cor Heijkoop uit Mid delburg heeft zich - voor een boek dat dit najaar verschijnt - ingegraven in de dos siers van de ramp met de Herald. Hij komt maar tot één conclusie: door de tijdsdruk werden fouten gemaakt en voer de Herald op volle snelheid met open boegdeuren de Noordzee op. Maar aan boord was ook sprake van miscommunicatie. De man, die moest toezien dat de boegdeuren gesloten werden, dacht dat een collega dat zou doen en was in z'n kooi gekropen. Heijkoop verdiepte zich in de achtergron den van de rederij Townsend Thoresen. De Herald voer voornamelijk tussen Dover en Calais, maar werd zo nu en dan ook ingezet tussen Zeebrugge en Huil. Dat was ook op 6 maart 1987 het geval. Town send Brothers (later Townsend Thoresen en uiteindelijk P&O) was eigenlijk ner gens welkom en werd door de Franse, En gelse en Belgische Staatsspoorwegen ge dwarsboomd. De 'vrijbuiters' werden gene geerd of tegengewerkt. In Oostende kon de rederij niet terecht. Uiteindelijk werd een uitwijkplaats gevonden in de haven van Zeebrugge, waar de faciliteiten niet best waren. „De reis van Zeebrugge was een tussendoortje, vooral voor winnaars van een prijs- van de Engelse krant The Sun." Heijkoop weet het zeker, de com mercie zorgde voor tijdsdruk en dat leidde tot slordigheden. „Die vrachtwagens aan boord werden alleen vastgesjord bij slecht weer. En als er tijd voor was." Toen de Herald was verongelukt, liep Heij koop met z'n zoontje langs het Walcherse strand. „Dat was macaber. Er spoelden alle maal schoenen aan, ook kinderschoentjes. En van die zakjes van een taxffeeshop. We hebben ze laten liggen. Ze waren van de Herald." reageren? spectrum@wegener.nl Herald of Free Enterprise kapseist na verlaten haven Zeebrugge Blankenberge Cadzand-Bad

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2012 | | pagina 35