1
Hoe verkoop je
Regeringspartijen WD en CDA
en gedoogpartner PW staan voor
de taak miljarden euro's extra te
bezuinigen. Ze weten dat ze dooi
de kiezer ongenadig kunnen
worden afgestraft. Hoe kan de
coalitie de schade beperken?
door Frits Bloemendaal
jnm»
m Mmm
'h
lL
zumigmg
Maak de geesten rijp
Als je onheil al lang van tevoren kunt zien
aankomen, heb je de kans de bevolking er
op voor te bereiden. Begin daarom zo
vroeg mogelijk met signalen afgeven dat
ingrijpen onontkoombaar is.
Kijk daarbij ernstig en gebruik vooral
oer-Nederlandse beeldspraak. Zoals: 'er is
storm op komst', en 'de economie verkeert
in zwaar weer'.
Of deze, van vicepremier Maxime Verha
gen: 'de seinen staan echt op oranje, op
donkeroranje.' Ook van Verhagen: 'de tijd
van makkelijke besluiten is voorbij'.
Benadruk dat er 'geen taboes' zijn en laat
af en toe een proefballon op over een dra
conische maatregel die er nooit komt, dan
valt het uiteindelijk mee.
Stel het probleem zo groot
mogelijk voor
Dit heeft twee voordelen. Het eerste is dat
het draagvlak voor ingrepen groter wordt.
Dreig dat de houdbaarheid van een voor
ziening, of desnoods die van de totale over
heidsfinanciën, ernstig in gevaar komt. En
dat je ingrijpt om die te redden. Zoals pre
mier Rutte: 'Het overeind houden van de
sociale zekerheid voor de mensen die het
echt nodig hebben, vereist dat je ingrijpt
als de overheidsfinanciën ontsporen'.
Het helpt als je daarbij de nadruk legt op
het misbruik van een regeling, ook al is dat
in werkelijkheid nog zo beperkt. De bood
schap is: je doet het voor een nobel doel.
Het tweede voordeel van overdrijven is
dat het resultaat van je aanpak imposanter
lijkt. Door de immigratiecijfers van spook-
migranten te overdrijven, kan het kabinet
straks makkelijk de doelstelling halen om
de instroom te 'halveren'. Hetzelfde kan
het doen met de financiën; door nu van
een te zwart scenario uit te gaan, lijkt het
kabinet straks daadkrachtiger.
Gebruik verzachtende woorden
Noem ingrepen geen bezuiniging, maar
hervorming, afslanking, versobering of om
buiging. 'Heroverweging' is ook goed, dat
lijkt allemaal veel minder erg. Deze kunst
beheerste toenmalig premier Ruud Lub
bers in de jaren tachtig van de vorige
eeuw.
In zijn geest spreekt vicepremier Maxime
Verhagen van 'budgettaire ingrepen', een
heerlijk neutrale term. Net als uitfasering,
een vriendelijk woord voor opdoeken.
Ook een populair eufemisme: modernise
ring.
Modernisering van de arbeidsmarkt klinkt
heel anders dan 'u krijgt nog maar maxi
maal een jaar WW', of'u kunt voortaan
per direct en zonder vergoeding op de
keien worden gezet'.
Als je het woord 'bezuinigen' niet meer
kunt vermijden, spreek dan, zoals Rutte en
Verhagen, van 'slim' bezuinigen. Dat
klinkt bijna prettig. Net als Ruttes eerdere
vondst 'snoeien om te groeien'. Of: 'het
verdienvermogen versterken'.
Herdefïnieer het probleem of de
Als je niet meer weet hoe je een probleem
moet oplossen, los het dan op. Ofwel: ver
zin een nieuwe definitie, waardoor het
(bijna) verdwijnt. Zo kwam het kabinet-
Lubbers in de jaren tachtig met de term
'langdurig echte minima', omdat het te
duur werd de koopkracht van alle minima
in stand te houden.
Je kunt dit ook doen als je een belofte niet
kunt of wilt nakomen. Toen bleek dat de
beloofde extra agenten niet kwamen, ver
anderde het kabinet simpelweg de defini
tie van 'extra': niet méér agenten, maar
minder minder.
De PW beloofde na de kabinetsformatie
dat het aantal niet-westerse immigranten
deze kabinetsperiode zou halveren. Inmid
dels is halveren vervangen door substanti
eel minder. Daar kun je veel kanten mee
uit.
Ontken een probleem dat je niet
wilt oplossen (ook een vluchtweg)
De hypotheekrenteaftrek een probleem?
Ja, zeggen gezaghebbende internationale
instanties, zoals het IMF en de OESO. Zij
vinden de totale hypotheekschuld in Ne
derland gevaarlijk hoog. Nee, beweren het
kabinet-Rutte en gedoogpartner PW. Er
staat genoeg onderpand tegenover, zeggen
zij. En er staat ook nog heel veel spaargeld
op de bank.
Het is wel de vraag of de coalitie deze ont
kenning kan volhouden. Het CDA, dat kor
te lijnen heeft met de grootste hypotheek
verstrekker Rabobank, krabbelt al terug.
En Geert Wilders is ook al aan het schui
ven.
Doe of de gévolgen meevallen
Benadruk niet hoeveel er afgaat, maar hoe
veel er overblijft Zoals een chirurg na een
operatie zegt 'u heeft nog negen vingers'.
Het kabinet heeft dit al met succes toege
past bij de bezuinigingen op het persoons
gebonden budget, natuur, cultuur en de
ggz. Benadruk: voor wie het echt nodig
heeft, blijft de voorziening bestaan. Behal
ve de hypotheekrenteaftrek dan. Die blijft
er ook voor rijke mensen.
Gebruik pakkende begrippen en
beelden voor de nieuwe situatie
Premier Rutte is hier een meester in. Hij
begon er al mee bij de presentatie van het
regeerakkoord: 'We geven het land terug
aan de hardwerkende Nederlanders'. Later
werd dat: 'Je moet ervoor zorgen dat Ne
derland als een fitte bokser in staat is maxi
maal in te spelen op wat er in die wereld
economie gebeurt'. Duizenden ambtena
ren weg? Dan houd je volgens Rutte een
'compacte' overheid over.
