Oplossing voor theaters
werd paard van Troje
spectrum 10
Zaterdag 11 februari 2012
Peter de Neef, die vier jaar lang
de theaters in Middelburg en
Goes leidde, koesterde een
ideaal: het verenigen van de
Zeeuwse podia. Op het moment
dat die droom werkelijkheid leek
te worden, bleek alles zich ineens
tegen hem te keren. Hij werd
uiteindelijk op straat gezet.
Zonder financiële regeling, maar
met een spreekverbod.
Nu, ruim een half jaar later, voelt
hij zich vrij om zijn verhaal te
doen.
door Theo Giele en Rolf Bosboom
foto Mechteld Jansen
Hij heeft er een hoge tol voor
moeten betalen. Nadat Peter
de Neef in de zomer van
2011 om 'financieel-economi-
sche redenen' werd ontsla
gen, kampte hij met verstrekkende inko-
mensschade en hoge advocaatkosten. Daar
naast merkte hij dat zijn reputatie een gro
te deuk had opgelopen. Dat kwam vooral
door een brief van de ondernemingsraad,
die in april 2011 uitlekte. Daarin werd De
Neef als hoofdschuldige aangewezen voor
alle problemen binnen de theaterorganisa
tie. „Het bestuur en het personeel veroor
deelden weliswaar die ongefundeerde ac
tie, maar het leed op internet was al ge
schied, met als gevolg een enorme carrière-
schade voor mij."
Vol ambitie ging hij in april 2007 aan de
slag in Zeeland, als opvolger van de in
2006 overleden Gerard Peijs. De Neef ken
de het klappen van de zweep. Al 25 jaar be
stierde hij theaters in het land. Zijn eerste
opdracht in Zeeland: de renovatie van de
Middelburgse schouwburg, zodat die weer
een jaar of tien vooruit kon. Dat zou, na
het afblazen van een nieuwe schouwburg
aan de Zuidsingel (de 'bouwput-affaire')
wat rust brengen in het inmiddels vuistdik
ke hoofdpijndossier dat Nieuwbouw Thea
ter heet.
Hij had verder zijn handen vol, met onder
meer de programmering, het intensiveren
van de contacten met de gemeenten, de fu
sie in Goes van theater De Mythe met po
dium 't Beest, een onderzoek naar verzelf
standiging van de horeca en het wegwer
ken van achterstallig onderhoud op perso-
neelgebied. „Daarnaast was ik natuurlijk
gastheer. Het gebeurde regelmatig dat ik
op één avond bij vier accommodaties - in
Middelburg, de twee in Goes en Renesse -
publiek en artiesten ontving. In mijn auto
had ik ook steevast drie outfits: voor pop
concerten, voor cabaret en voor opera of
toneelvoorstellingen."
Direct na zijn aantreden legde De Neefin-
formeel contact met Frans Lievens, de on
dernemer die sinds 2001 het Scheldethea-
ter in Terneuzen (het grootste theater in
de provincie) op commerciële basis exploi
teert. „Ik vond dat je een zaal van 800 stoe
len in Zeeland niet kunt negeren, maar dat
je daarmee moet samenwerken. Frans
vond dat ook geweldig. Hij is geen cultuur
man maar een zakelijk ondernemer. Cul
tuur is - zoals hij ook zelf zegt - een mid
del, geen doel. Binnen een jaar adviseerde
en programmeerde ik ook steeds vaker
voor hem."
Mede gezien de opkomende recessie, waar
onder alle theaters in Nederland zwaar te
lijden hadden, raakte De Neef ervan over
tuigd dat Zeeland geen nieuw A-theater
meer nodig heeft. „Ik vond dat je die ambi
tie moest verdelen over Zeeland, waarbij
de theaters in Middelburg, Goes en Terneu
zen aanvullend op elkaar zouden moeten
werken. Dat was mijn ideaalplaatje."
De besturen van de theaters in Middelburg
en Goes, verenigd in stichting TEZ (Thea
ter Exploitatie Zeeland), hadden er ge
mengde gevoelens bij, omdat ze weinig op
hadden met Lievens en diens commerciële
werkwijze. „Anderzijds zagen ze ook de
problemen die we hadden met de horeca
en de voordelen van gezamenlijke inkoop
van theaterproducties. Dat bracht mij regel
matig in een spagaat door de verschillende
belangen."
In het Middelburgse stadskantoor had
men ook andere zorgen. Behalve de
slepende plannen voor de nieuw
bouw van het theater was er het pro
bleem van het nieuwe vrijetijdspark Zep,
waar de Music Hall (bedoeld voor groot
schalige evenementen) nog leeg stond.
Een goede invulling zou de moeizame ont
wikkeling van het gebied een belangrijke
impuls geven.
De Neef deed het gemeentebestuur in
2009 een suggestie voor een oplossing. „Ik
zei: nodig Lievens uit om te praten over de
aankoop van de Music Hall. Laat hem de
commerciële exploitatie doen en TEZ de
culturele programmering. Daarmee haal je
mogelijke concurrentie van een theater in
de stad weg en versterk je de positie van
de Zeeuwse podia bij de landelijke inkoop
van producties. Het idee werd vrijwel met
een door het gemeentebestuur omarmd
en betekende voor Lievens meteen zijn
binnenkomst."
Ook introduceerde hij de ondernemer bij
de gemeente Goes. Alle partijen waren en
thousiast, aldus De Neef. „Mijn visie, mijn
droom leek uit te gaan komen: een sterke
culturele organisatie die de programme
ring, publiciteit en marketing van alle
Zeeuwse theaters verzorgt en daarnaast
een commerciële organisatie die de horeca
uitbaat."
Daarnaast had Lievens interesse in de
Stadsschouwburg Middelburg. Hij bood
aan die te exploiteren tegen een gegaran
deerd fors lager bedrag (250.000 euro min
der) dan de gemeente jaarlijks minimaal
kwijt was. Dat was meer dan welkom, ge
zien de noodzaak voor de gemeente om
flink te bezuinigen en de groeiende finan
ciële problemen van TEZ. Doordat Lievens
ook de Music Hall zou aankopen en exploi
teren, werd concurrentie met de schouw
burg vermeden en zag de toekomst van
het Zep er weer zonnig uit. Bovendien
committeerde de Zeeuws-Vlaamse onder
nemer zich aan de bouw van een nieuw
theater op het Molenwater-.
Wethouder Albert de Vries stuurde dan
ook voortvarend aan op een deal met Lie
vens. De toch al moegestreden theaterbe
stuurders voelden zich door De Vries voor
een voldongen feit gesteld en besloten
daarom alles zo snel mogelijk over te dra
gen. Hoewel De Vries erop aandrong dat
TEZ - of een andere stichting - de culturele
invulling zou blijven doen, was ook dat
voor het theaterbestuur niet meer be
spreekbaar.
De Neef belandde - met een spreekverbod
- plotseling op een zijspoor, nadat hij in ok
tober 2010 in de PZC positief kritisch op
de plannen van De Vries reageerde. Het be
stuur stelde interim-directeur Alwien Bo-
gaart aan en De Neef mocht zich alleen
nog met de programmering bezighouden.
„Doordat De Vries en Lievens hadden aan
gegeven door te willen met de nieuwe con
structie, accepteerde ik die plotselinge zet
van het bestuur."
De gemeenten kozen er echter uiteindelijk
voor, gezien de opstelling van het theater-
bestuur, ook de programmering in handen
te geven van Lievens. De brief van de on
dernemingsraad die later volgde, verzwak
te de positie van De Neef verder. „Uit stuk
ken blijkt dat Lievens de OR-brief zakelijk
goed vond uitkomen."
Op een roerige personeelsbijeenkomst in
mei, waarvoor het theaterbestuur niet was
uitgenodigd, keerde volgens De Neef een
groot deel van het personeel zich tegen de
overname en de OR. „De interim-direc
teur zei echter dat als het personeel niet
vóór de overname en het sociaal plan zou
stemmen, de TEZ technisch failliet zou
zijn en er vanaf de eerstvolgende maand
geen salarissen meer zouden worden uitbe
taald. Het personeel is toen schoorvoetend
akkoord gegaan."
De Neef ziet niet om in wrok.
„Het is wel jammer dat het
TEZ-bestuur in september
2010 feitelijk de handdoek in
de ring heeft gegooid. Tegen de zin van
wethouder De Vries hebben ze de benen
stilgehouden en de hele zaak aan de inte
rim-directeur overgedragen, met nog maar
één doel: zo snel mogelijke overname en
liquidatie van de stichting. Daarmee werd
niet alleen mijn lot bezegeld, maar ook dat
van het personeel van de TEZ en dat van
de cultuur in Zeeland. Ik betreur het dat
de gemeenten dit hebben laten gebeuren,
terwijl we met elkaar zo goed op weg wa
ren."
De gemeenten hebben op essentiële mo
menten te veel de andere kant op gekeken,
vindt hij. Daardoor zijn de belangen van
het personeel - nu ondergebracht in één
BV - tegen de afspraken in onvoldoende
veiliggesteld, vrezen nog steeds veel mede
werkers voor hun baan en is de kwaliteit
van de programmering niet gegarandeerd,
stelt De Neef „Het lijkt erop dat er is ver
zuimd afspraken met Lievens te maken
die honderd procent waterdicht zijn. Frans
is wel vriendelijk, maar hij blijft een onder
nemer die je niet de kans moet geven tus
sen de mazen door te kruipen. Wanneer je
dat wel doet, kan je hem dat eigenlijk nau
welijks kwalijk nemen."
Natuurlijk, hij is het zelf geweest die Lie
vens bij de gemeenten heeft geïntrodu
ceerd, die 'het paard van Troje' heeft bin
nengehaald, zoals hem wel eens is verwe
ten. „Ik heb dat gedaan, maar ze hadden
dat paard van Troje niet open hoeven te
maken. Ze hadden goede afspraken kun
nen maken."
Zeifis hij volop bezig de draad weer op te
pakken. „Ik ben door een aantal kleinere
Zeeuwse podia gevraagd mijn expertise te
leveren om een samenwerking te realise
ren op het terrein van kaartverkoop, publi
citeit, marketing en subsidieaanvragen."
Ook is hij via een nieuwe stichting van
plan programmeringen op te zetten op di
verse locaties, waaronder het Arsenaalthea
ter in Vlissingen.
De Neefis van mening dat het aanvankelij
ke plan nog steeds uitvoerbaar is, inclusief
een samenwerking met Lievens. „Het cul
tuurmodel dat ook hij, De Vries en landelij
ke prominenten zoals Freek de Jonge voor
ogen hadden, met een samenwerking tus
sen cultuur en commercie, is nog altijd mo
gelijk. Als de betrokken gemeentebesturen
en politieke partijen adequaat handelen,
komt het alsnog helemaal goed."
Peter de Neef
Geboren op 8 februari 1956, in Rot
terdam
Van 1974 tot 1981 beleidsmedewer
ker bij diverse gemeentelijke dien
sten.
Van 1981 tot 1991 coördinator van
Theater De Goote in Brielle.
Van 1991 tot 199idirecteur van
theater Bommersheuf in Zevenaar.
Van 1995 tot 2002 directeur van
Schouwburg Venray.
Had van 2002 tot 2004 een eigen
impresariaat: DNA Productions.
Van 2004 tot 2007 directeur van
Westlandtheater De Naald in Naald
wijk.
Van 2007 tot 2011 directeur van
Theaterexploitatie Zeeland en be
drijfsleider van Stadsschouwburg
Middelburg, theater De Mythe in
Goes en - vanaf 2010 - podium 't
Beest in Goes
Woont in Middelburg
Peter de Neef is ongehuwd en heeft
twee kinderen.
