Het leger wordt ingezet om het ijs op de alternatieve route voor de Elfste
dentocht over de Hegemer Mar sneeuwvrij te maken. De foto is gemaakt
met behulp van een OctoCopter, een op afstand bestuurde helikopter.
N foto Paul Raats/ANP
de media, zeker nu het ijs in dé sloten en
op de meren ligt. Vrijwel alle media willen
iets met hem.
„Ik probeer iedereen zo veel mogelijk van
mijn huid te houden, maar het is me niet
gelukt."
De redactrice van Pauw Witteman houdt
per telefoon een voorgesprek met hem
voor de uitzending van woensdagavond.
Plotseling schalt een bulderende lach door
zijn werkkamer in het verstilde Friese
dorpje Bozum. De redactrice heeft nog
nooit gehoord van Theo Koomen, de le
gendarische Tour- en schaatsverslaggever.
„Zo zie je dat de nieuwe generatie aan het
roer staat", zegt hij even later.
De gekte rondom het ongewisse schaats-
evenement lijkt de spuigaten uit te lopen,
met live-uitzendingen uit Balk, maar
Kroes zegt niet beter te weten. „Die media-
hype is er altijd geweest, alleen zijn er nu
meer media. Mijn vrouw Zwaantje hield
vroeger hele lijsten bij van mensen die te
ruggebeld moesten worden. Er is echt niks
nieuws onder de zon." Stilletjes had hij ge
hoopt dit jaar op eigen kracht eindelijk
ook eens zijn eerste elfstedenkruisje te ha
len. In 1963 werd de jonge Kroes samen
met tienduizend andere deelnemers van
het ijs gehaald: slechts 69 bereikten de fi
nish.
Daarna stonden zijn verplichtingen als ijs
meester (1970-1994) en voorzitter
(1994-2007) deelname in de weg. Het eni
ge elfstedenkruisje dat hij in zijn bezit
heeft, is het gouden kruisje dat hij kreeg
bij zijn afscheid als voorzitter. „Ik wilde 'm
dit jaar ook wel rijden en was goed in trai
ning, maar op een gegeven moment dacht
ik: Herik, niet doen. Vorig jaar ben ik
zwaar op mijn heup gevallen en sindsdien
draag ik een beschermingsbroek voor
ouderen. Bovendien heb ik een hernia ach
ter de rug en die heeft de coördinatie in
mijn rechterbeen wat aangetast. Ik schaats
nog rustig 60 kilometer heen en terug
naar Leeuwarden, maar 200 is wel even
wat anders. Als je vermoeid raakt, dan zijn
alle scheuren ineens voor jou."
Bij het vertrek wijst hij op de handgemaak
te kwikbarometer in de hal van zijn wo
ning. Daarop de tekst 'It is goed, dat in
minske it waar seis net yn'e hannen hat',
'het is goed dat de mens het weer zelf niet
in handen heeft'. De spreuk kan vertroos
ting bieden aan alle Elfstedenliefhebbers.
door Gerard den Elt
gén door als beginnend voorzitter al te
veel vooruit te lopen op een mogelijke
tocht. In een live tv-uitzending, waarin de
tocht werd afgeblazen, vroeg toenmalig
verslaggever Harmen Roeland van het
NOS Journaal hem of hij niet zou moeten
aftreden. „Ik antwoordde natuurlijk ont
kennend. Ik had geen fout gemaakt, alleen
was ik wat te enthousiast geweest."
Een jaar later kreeg Kroes zijn revanche,
ook al door een verkorte organisatietraject
- tot 36 uur voor aanvang - en een uitste
kend weerbericht. De tocht moest en zou
op zaterdag 4 januari 1997 gereden moeten
worden, want daarna zou de dooi toe
slaan.
Kroes prijst de stijl van zijn opvolger Wie
be Wieling, die hij zelfheeft gescout.
„We hebben in het verleden misschien
wel iets te veel vanuit de verdediging ge
werkt. Wiebe heeft deze winterperiode
van het begin af aan de rayonhoofden bij- -
eengeroepen en iedereen aan het werk ge
zet. Meer kan hij redelijkerwijs niet doen.
En iedereen heeft dankzij de massale me
dia-aandacht alles kunnen volgen."
Henk Kroes (73) is voorzitter in ruste. Dat
'in ruste' is sinds 2007 een relatief begrip.
Hij wordt nog regelmatig benaderd door
Met 38 jaar Elfstedenerva-
ring is Henk Kroes
door alle wateren ge
wassen. Hij was de ge
vierde ijsmeester in
1985-1986. Hij glorieer
de als voorzitter in 1997. En Kroes kreeg de
hoon van sommigen over zich heen toen
het bestuur van de Vereniging De Friesche
Elf Steden het in 1982 en in 1996 niet aan
durfde.
„Mijn opvolger Wiebe Wieling kan in alle
rust en naar eer en geweten zeggen of het
nu wel of niet kan", zegt Kroes. „Hij heeft
het goed gedaan en vanaf het begin ieder
een op scherp gezet door te zeggen dat hij
ervoor gaat. Dan is het verder aan de na
tuur."
De positie van een Elfstedenvoorzitter is
in de huidige samenleving geen eenvoudi
ge, beaamt Kroes. Iedereen vormt zijn ei
gen mening over de kwaliteit van het ijs
en over de vraag of het vertrouwd is
16.000 schaatsers over de waterwegen tus
sen de elf Friese steden te sturen, bij nacht
en ontij.
In 1982 werd het Kroes verweten dat hij
het als ijsmeester niet aandurfde de der
tiende Elfstedentocht van start te laten
gaan, terwijl het land al sinds 1963 hunker
de naar een nieuwe editie; de Vereniging
De Friesche Elf Steden werd van lafheid
beticht.
Gelukkig kwam het met de edities van
1985 en 1986 uiteindelijk goed.
En in 1996 wekte Kroes zelf verwachtin-
