Ook in gevecht tegen
water een geval apart
Binnenzee
241 zeeland
Mare de Vleesschauwer heeft vanuit historisch perspectief geen
Niet de opzet
regioagenda
Expo oude foto's
en kaarten van
gebied Bierkaai
woensdag 1 februari 2012
Het was nooit de opzet van Mare de Vleesschauwer te
promoveren op de waterschapsgeschiedenis van het
midden van Zeeuws-Vlaanderen. Dat het toch tot een
proefschrift is gekomen, is te danken aan professor
Guus Borger uit Amsterdam.
Taai, maar boeiend. Zo om
schrijft Mare de Vleesschauwer
uit Sas van Gent de waterschaps
geschiedenis van het midden
van Zeeuws-Vlaanderen, tussen
1600 en 1999. Hij schreef er
een proefschrift over. Overhe
den moesten vaak ingrijpen.
door Harmen van der Werf
Mare de Vleesschau
wer is een kind
van de streek. Hij
is in de internatio
nale Albertpolder
geboren, in het Nederlandse deel.
Wellicht is bij zijn geboorte al de
kiem gelegd voor zijn latere histori
sche speurwerk. De Vleesschau
wer: „Dat polders zich uitstrekken
over twee landen, Nederland en
België, is uniek."
Het bestaan van zulke polders is te
kenend voor de geschiedenis van
Zeeuws-Vlaanderen. In de tijd dat
ze ontstonden, in de eerste helft
van de zeventiende eeuw, lagen de
grenzen tussen de zuidelijke en de
noordelijke Nederlanden nog aller
minst vast. Ze golfden in de Tach
tigjarige Oorlog (1568-1648) steeds
heen en weer. En het onder water
zetten van land was een geducht
wapen om de vijanden tegen te
houden.
In het jaar waarin De Vleesschau
wer zijn geschiedschrijving begint,
1600, stond ongeveer negentig pro
cent van het midden van Zeeuws-
Vlaandeeren blank. Het was prak
tisch één grote watermassa tussen
Zaamslag en de Braakman. In 1609
kwam het tot een staakt-het-vuren
dat uiteindelijk slechts twaalf jaar
zou duren. Inpolderaars grepen di
rect hun kansen.
„Het mooie is dat in het zuidelijk
deel van het gebied rooms-katho-
liek kapitaal aan de gang ging. Dat
was nog in Spaanse handen. In
het noordelijke deel dat tot de op
standige Nederlanden hoorde, is
ingepolderd met protestants kapi
taal", schetst De Vleesschauwer.
De grens is na het einde van de
Tachtigjarige Oorlog in 164S ge
trokken. Opstandelingen hadden
een aantal 'rooms-katholieke' pol
ders veroverd, maar in geloof bleef
er verschil, tussen de protestantse,
noordelijke nederzettingen Zaam
slag en Axel en het zuidelijke, gro
tendeels rooms-katholieke Sas van
Gent. Nog altijd is dat onderscheid
voelbaar.
Door mensen getrokken landsgren
zen zijn altijd kunstmatig. Water
trekt zich daar helemaal niets van
aan. Het stroomt naar het laagste
Het is haast onvoorstelbaar, maar rond 1600 is het gebied tussen Zaam
slag en de Braakman praktisch één binnenzee. Veel polders zijn om militaire
redenen onder water gezet. Vanaf 1609 beginnen de inpolderingen weer.
punt, naar Zeeuws-Vlaanderen in
het geval van het Belgische achter
land. Om binnenlandse overstro
mingen te voorkomen moest de
rijksoverheid begin negentiende
eeuw ingrijpen. Het Kanaal Gent-
Terneuzen kwam tot stand, even
als de Westelijke en Oostelijke
Rijkswaterleiding.
De vele waterschappen die elk
een polder beheerden, kon
den de afwatering niet voor elkaar
krijgen. Zoals ze evenmin in staat
waren, de buitendijken gezamen
lijk te beheren. Verder in het land
liggende polders wilden niet bij
dragen aan de dure zeedijken. De
rijksoverheid sprong weer bij en
liet de waterschappen ongemoeid
tot de watersnoodramp van 1953.
Ten noorden van de Westerschel-
de waar de ramp harder toesloeg,
gingen waterschappen al snel na
1953 samen. De provincie moest er
aan te pas komen om een fusie in
de Kanaalzone te forceren, in 1965.
Ook wat betreft de poldergeschie
denis is Zeeuws-Vlaanderen lekker
eigenwijs.
De onlangs in Amsterdam gepromo
veerde Mare de Vleesschauwer bij
het Vlaamse aanduidingsbord voor
de internationale Albertpolder waar
hij is geboren, foto Mark Neelemans
Al van jongs af aan houdt
Mare de Vleesschauwer
(56) zich met streekge
schiedenis bezig. In 1979 zette hij
zijn eerste schreden op dit pad.
„In de Albertpolder waar mijn
ouders een boerderij hadden, heb
ik de fundamenten van de laatmid
deleeuwse Sint-]anskapel blootge
legd."
De Vleesschauwer, bibliothecaris
in Gent, zette door. Allereerst
ploos hij de geschiedenis van zijn
familie uit. Zijn tak van De Vlees-
schauwers woonde altijd in een
straal van tien, vijftien kilometer
rondom het Vlaamse Assenede.
„Wij zijn van oorsprong landbou
wers en dus grondgebonden. In
1861 zijn mijn overgrootouders
uit Boekhoute naar het Neder
landse deel van de Albertpolder
verhuisd. Mijn broer is daar nog
steeds boer."
Een aantal jaren woonde De Vlees
schauwer in Assenede. Hij was er
mede-oprichter van heemkring
De Twee Ambachten en regisseur
van historische optochten. Hij viel
op door zijn vele publicaties, on
der anderen bij de in Zaamslag wo
nende Adrie de Kraker die doceert
aan de Vrije Universiteit (VU) in
Meer agendanieuws op de webiste
van deze krant.
»- WOENSDAG 1 FEBRUARI
AXEL
Cregoriuscentrum, 13.30 uur: Kaarten, bil
jarten, koersbal, bridge;
De Halle, 13.30 uur: Kaarten, biljarten en
spelletjes, sjoelen;
De Boemerang, 19.00 uur: Line dansen;
Het Trefpunt, 13.00 uur: Biljarten, hand
werken;
BRESKENS
Goedertijt, 13.00 uur: Biljarten;
De Uitkomst, 13.30 uur: Kaarten, creatieve
middag, soos;
CLINGE
Malpertuus, 13.30 uur: KBO kaarten, biljar
ten en sjoelen, ANBO'köërsbal;
GRAAUW
Gemeenschapshuis, 13.00 uur: KBO hand
werken; 14.30 uur: Gymnastiek;
HEIKANT
't Heike, 13.00 uur: Schieting; 13.15 uur:
Biljarten, handwerken;
HOEK
De Lovenhoek, 9.30 uur: Biljarten; 14.00
uur: Koersbal; 19.00 uur: Biljarten,
bridge;
HULST
De Blaauwe Hoeve, 9.00 uur: Handwerken;
10.00 uur: Internet café; 13.30 uur: Meer
bewegen voor ouderen;
De Lieve, 9.00 uur: Vrij biljarten, compute
ren; 9.30 uur: Tekenen;10.30 uur: Fysio
gym; 13.00 uur; Biljarten, computeren;
13.30 uur: Schaken;
KLOOSTERZANDE
WZC Antonius, 10.00 uur: Meer bewegen
voor ouderen;
KOEWACHT
De Lange Akkers, 13.00 uur: Beauty salon
;13.30 uur: Kaarten; 15.15 uur: Gymnas
tiek;
Bibliotheek, 13.30 uur: Voorleesfeest voor
peuters en kleuters;
OOSTBURG
Pro Rege, 19.00 uur: Taiji voor beginners;
20.00 uur: Taiji voor gevorderden;
OSSENISSE
Hof ter Nesse, 20.00 uur: Countryline-dan-
ce;
PHILIPPINE
De Schotse Hoek, 14.00 uur: Bieden, joke
ren, rummicub;
SAS VAN GENT
De Regenboog, 14.00 uur: Kaarten;
StAlbert, 14.00 uur: Verschillende hand
werken, vrij biljarten, kaarten;
De Speije, 10.00 uur: Koffie met
SINT - JANSTEEN
De Warande, 9.30 uur: Gymnastiek, volks
dansen, biljartles; 13.00 uur: Biljarten;
13.30 uur: Prijskaarten; 15.00 uur: Spaans
19.30 uur: Repetitie toneel;
SLUISKIL
Meulengat, SWO 13.30 uur: Biljarten, gyrri-
Amsterdam. Waterschap Zeeuws-
Vlaanderen gaf De Vleesschauwer
in 2005 de opdracht de geschiede
nis van de waterschappen in het
midden én westen van Zeeuws-
Vlaanderen te beschrijven. „Het
was nooit de bedoeling van het
eerste deel een wetenschappelijk
boek van te maken. De VU was
ook bij het project betrokken. Pro
fessor Guus Borger vond mijn ma
nuscript proefschrift-waardig. Ik
heb het daarop omgewerkt. Het is
het eerste proefschrift over polder
en waterschapsgeschiedenis in Ne
derland."
De Vleesschauwer treedt met zijn
boek in een rijke traditie. Elisabeth
Gottschalk is één van zijn illustere
voorgangers, evenals Adrie de Kra
ker. Zij hebben ieder een deel van
de rijke Zeeuws-Vlaamse land-
nastiek, volksdansen;
TERNEUZEN
De Veste, 9.00 uur: Biljarten, biljartles, jeu
de boules; 09.00 uur: Recreatief volksdan
sen;
Sporthal de Vliegende Vaart, 9.30 uur:
Volksdansen;
Steunpunt de Wielingen, 17.00 uur: Mind
fulness;
De Kameleon, 15.00 - 18.00 uur: Jeugdcen
trum Meetpoint 12-16 jaar; 19.30 uur:
Jeugdcentrum Meetpoint vanaf 16 jaar;
Portaal van Vlaanderen, 13.30 uur: Rondlei
ding;
De Hoeve, 19.30 uur: Bingo;
Revalidatiecentrum de Wielingen, 17.30
uur: Meditatie;
Dansschool Kiel, 13.45 uur: Dansen voor
50+;
VOGELWAARDE
Wijksteunpunt aan de Wilgenstraat, 14.00
uur: Ouderensoos;
ZAAMSLAG
Dorpshuis, 14.00 uur: Koersbal.
HULST - In één van de vitrinekas
ten van de bibliotheek Hulst ligt
een kleine collectie van het ge
meentearchief Het zijn foto's en
kaarten, die een beeld geven van
wat verdween in het gebied Bier
kaai en Vismarkt.
Te zien zijn onder meer de oude
Bierkaaistraat, de Vismarkt met de
huizen voordat de winkel van Wil-
king er was en het pan Wilking
zelf Ook liggen er bouwtekenin
gen uit 1925 en 1973 van respectie
velijk de voormalige garage van
Kerckhaert en Morres.
Deze ministentoonstelling is tot 1
maart te bezichtigen tijdens de
openingsuren van de bibliotheek.
