spectrum 2
Hans Adriaansens,
oprichter en dean van
de Roosevelt
Academy in
Middelburg.
Maandag, op de dag
dat hij 66 jaar wordt,
neemt hij officieel
afscheid van wat hij
zijn 'love baby'
noemt. Een gesprek
over de kracht van
kleinschalig
onderwijs en nieuwe
kansen voor Zeeland.
Zaterdag 21 januari 2012
Kansen moet je pakken
Hij ruimde dik twee maanden
geleden zijn bureau al leeg
in het oude Middelburgse
stadhuis, waar de Roosevelt
Academy gevestigd is. Bijna
acht jaar lang zetelde Adriaansens in het
statige kantoor, de voormalige werkplek
van de burgemeester van Middelburg.
Het afscheid is 'vreemd', geeft hij toe. „Het
komt toch als een verrassing. Je bent eer
der 65 dan je denkt. Het is een kwestie van
afkicken." Maar veel tijd om stil te zitten
heeft Adriaansens de laatste weken nauwe
lijks gehad. Hij brengt nu veel tijd door in
zijn 'schrijfhok' in de aanbouw van zijn
huis, dat even buiten Veere ligt. „Ik heb
het erg druk." Lachend: „Ik snap eigenlijk
niet dat ik vroeger tijd had om erbij te wer
ken. Ik heb de afgelopen maanden elke
week wel ergens in het land een lezing ge
houden."
In Zeeland is Adriaansens vooral bekend
als oprichter en dean van de Roosevelt
Academy (RA) in Middelburg. Landelijk
maakte hij naam met zijn innovatieve idee
ën over het hoger onderwijs in Nederland.
Intensief, kleinschalig en breed acade
misch onderwijs - zoals op de Roosevelt
Academy - daar staat hij voor. „In Amerika
studeert bijna negentig procent af binnen
de tijd die voor een studie staat, terwijl we
in Nederland maar 25 procent halen. Dat is
een organisatiefout. Het heeft niets te ma
ken met de kwaliteit of interesse van de
studenten. Als je 17 of 18 bent, heb je in Ne
derland 483 studierichtingen om uit te kie
zen. Dat betekent dat je 482 kansen hebt
om verkeerd te kiezen. Daardoor is er een
enorme uitval in het eerste semester van
de studie. Dat kost geld en het demoti
veert jongeren."
Hij pleit daarom al jaren voor een brede
eerste fase van universitaire opleidingen.
„Zo ontwikkel je interesses. Je begint
breed en zoomt geleidelijk in. Je kan niet
verkeerd kiezen en je bent in staat om
over je grenzen heen te kijken. Ik heb re
gelmatig Roosevelt-studenten gezien die
dokter wilden worden, maar er in het eer
ste of tweede semester van hun studie ach
ter kwamen dat ze ook interesse hebben
in bijvoorbeeld filosofie." Adriaansens
noemt Apple-voorman Steve Jobs als voor
beeld. „Hij nam geen mensen aan die geen
brede basis hebben. 'Dan krijg je PC's,
geen Apples', zei hij."
Geen grote anonieme collegezalen, maar
kleine groepen van 20 a 25 studenten. „Zo
leren studenten elkaar en hun docenten in
no-time kennen. Ze hebben verantwoorde
lijkheidsbesef voor de school en voor el
kaar. Er kan veel intensiever worden ge
werkt, en studenten kunnen elkaar feed
back geven. Dat is waar universiteiten naar
moeten streven. Waarom zou er op de ba
sisschool en op de middelbare school een
betrekkelijk kleine klasgrootte nodig zijn,
en op de universiteit niet?"
Eigenlijk begon de ontevredenheid over
het onderwijs al tijdens zijn studie sociolo-
door Cornelleke Blok
fotografie Lex de Meester
gie aan de universiteit van Tilburg. „Dat
was echt drie keer niks. Ik ben tweeënhalf
jaar studentassistent geweest en preses van
de senaat en dan kon ik nog gemakkelijk
binnen vijfjaar klaar zijn. Er is veel verbe
terd; zo'n laag niveau komt nu echt niet
meer voor, maar het viel me toen al op dat
de intensiteit van het onderwijs in vergelij
king met het gymnasium veel lager lag."
Tijdens zijn loopbaan verbleef hij meerde
re keren voor langere tijd in de Verenigde
Staten en Engeland. Hij raakte gechar
meerd van het onderwijs daar. „Ik heb
veel geleerd van de manier waarop studen
ten en docenten met elkaar omgingen,
hoeveel papers er geschreven moest wor
den, welke hectiek er was. Het was een he
le andere educatieve houding dan ik ge
wend was. In Nederland en de rest van Eu
ropa heerste een houding van: 'Ik ben de
docent, maar jullie zullen het natuurlijk
nooit zover schoppen als ik'. Amerikaanse
docenten ontlenen hun trots aan het feit
dat studenten verder komen dan zijzelf.
Ze geven het stokje door, alsof het onder
wijs een estafetteloop is."
Adriaansens wilde zijn ideeën in de
praktijk brengen. „Ik heb een he
kel aan mensen die alleen maar
roepen dat het mis gaat. Daar kan ik niet
goed tegen. Dóe er dan iets aan." In 1998
richtte hij het University College Utrecht
op en in 2004 de Roosevelt Academy in
Middelburg. Het is hem gelukt, maar dat
kostte veel moeite. Hoe hij dat klaarspeel
de? „Dat vind ik moeilijk te zeggen. Ande
ren zeggen vast 'arrogantie', maar het is
ook mijn vak: weten wanneer er maat
schappelijke veranderingen zijn en wan
neer er kansen liggen. Die kansen moet je
pakken."
Een 'love baby', zo noemt hij de RA. Een
university college in zijn geboortestad: die
mogelijkheid was te mooi om te laten lig
gen. „We hadden een idee en binnen twee
jaar opende de koningin de academy",
blikt Adriaansens trots terug. „Hoe dat ge
lukt is? Het was een toevallige samenloop
van omstandigheden: ik maakte destijds
een praatje met Dick van den Bout (direc
teur van sociaal-cultureel bureau Scoop,
red.). Hij wist dat het stadhuis in Middel
burg vrij kwam en dat daar een bestem
ming voor gevonden moest worden. Tege
lijkertijd kwamen er in de stad panden vrij
voor de huisvesting van studenten. Middel
burg is natuurlijk een prachtige plek voor
zo'n academy. Beter kun je niet hebben."
Adriaansens zegt ook: „Niemand dacht dat
het ging lukken. Middelburg was Verweg
gistan voor het hoger onderwijs. Als gewe
ten was dat de Roosevelt Academy een suc
ces zou worden, dan hadden we heel wat
meer tegenstand gehad. Nu is het niet
meer mogelijk om buiten de universiteits
steden iets te beginnen. Niemand zag het
als bedreiging. Dat hielp mee."
Hij is apetrots op zijn Roosevelt Academy.
Hoogtepunt was de excellente status die
de Nederlands-Vlaamse Accreditatie Orga
nisatie (NVAO) in 2009 toekende aan de
school. „Daarmee zeiden ze eigenlijk dat
de RA een voorbeeld is."
Maar de meeste voldoening haalt hij uit
zijn studenten. „Ze schrijven me vaak brief
jes, waarin ze vertellen dat ze hun carrière
in belangrijke mate te danken hebben aan
het onderwijs dat ze bij RA gevolgd heb
ben." Het is een wisselwerking, zegt
Adriaansens. „Het succes van de Roosevelt
Academy zit 'm ook heel erg in de betrok
kenheid en drive van studenten. In het be
gin werd;wel gedacht dat er losbollen naar
Middelburg zouden komen. Ik denk dat de
studenten dat beeld wel hebben bijgesteld.
Als ik zie wat die jonge mensen in hun
mars hebben, en wat ze klaar spelen bin
nen en buiten de school. Daar kan ik echt
geëmotioneerd van raken."
En toch, Adriaansens had het liefst ge
zien dat er niet één, maar twee of
misschien zelfs nog meer university
colleges zoals'de Roosevelt Academy had
den gestaan in Zeeland. Hij sprak meerde
re keren hardop over plannen voor een
Zeeuwse universiteit, in samenwerking
met onder meer de HZ, de provincie,
Zeeuwse Bibliotheek en het Roosevelt Stu
dy Centre. „Ik had verder willen zijn",
geeft hij toe. „Ik heb altijd gevonden dat
Walcheren een uitstekende plek is voor
een campus. Wat er in Cambridge is, zóu
je hier ook kunnen hebben. Vijf of zes col
leges en enkele beroepsgerichte opleidin
gen in samenwerking met de Hogeschool
Zeeland. De Abdij in Middelburg, de Grote
Kerk in Veere, het zijn fantastische loca
ties."
Die academies zouden niet alleen goed
zijn voor het Zeeuwse onderwijs, maar
ook voor Zeeland als regio, propageert
Adriaansens. „Het zou Zeeland een econo
mische impuls geven. Men moet niet zo
makkelijk aanvaarden dat de krimp een
door God gegeven aangelegenheid is. Er
wordt gedacht: als je werkgelegenheid
hebt, dan komen de mensen wel. Maar
nee, je hebt mensen nodig, dan groeit de
werkgelegenheid." Roosevelt-studenten
vertrekken na drie jaar weer, geeft Adriaan
sens toe. „Maar er komen weer anderen
voor terug."
Adriaansens' beweringen werden in 2010
met cijfers onderbouwd door een onder
zoek van de Universiteit Gent. Daaruit
bleek dat de Roosevelt Academy jaarlijks
vijftien miljoen euro bijdraagt aan de
Zeeuwse economie. „Ik vind het jammer
dat ik mensen er niet van heb kunnen
overtuigen dat deze ingeslagen weg voor
de regio van grote betekenis is. Er had nu
al een tweede college kunnen staan. We
hadden met z'n allen vanaf het begin moe
ten doorpakken. Er is weinig onderne
mingszin. Men is te vlug tevreden. Dat is
jammer. Als je een kans hebt, dan moet je
'm pakken."
Hij heeft er niet over gedacht om ook na
zijn 65e door te werken om al zijn dromen
alsnog te verwezenlijken. „Ik had zeven
jaar uitgetrokken voor de Roosevelt Aca
demy. Het zijn er bijna acht geworden. Na
zo'n periode is je krediet op, en ben je min
der inventief. Er zijn andere mensen die
het nu moeten overnemen. Misschien zijn
zij wel veel creatiever. Ik geef het estafette
stokje over."
Hans Adriaansens
Hans Adriaansens is geboren op
23 januari 1946 in Middelburg.
Burgerlijke staat: gehuwd, drie kin
deren, vijf kleinkinderen.
Studeerde sociologie aan de Uni
versiteit in Tilburg, studeerde in
1969 cum laude af en promoveer
de daar in 1976.
Werkte aan zijn proefschrift op de
Harvard University en doceerde
aan de Northern Illinois University
en Smith College in Northampton.
In 1987 werd hij benoemd als pro
fessor op de Faculteit Sociale We
tenschappen aan de Universiteit
Utrecht.
Was lid van de Wetenschappelij
ke Raad Regeringsbeleid en voor
zitter van de Raad Maatschappelij
ke Ontwikkeling.
Richtte in 1998 het University
College Utrecht op en in 2004 de
Roosevelt University in Middel
burg.
