Van kantoor
naar woonstudio
35
zaterdag 21 januari 2012
BOG Mark Faasse: voorkom leegstand
Tekst: Dennis Rijsbergen
MIDDELBURG - "Je kunt
kantoren bijvoorbeeld ombouwen
tot complexen met woonstudio's
voor starters."
In Nederland staan miljoenen
vierkante meters kantoorruimte
leeg. En er zijn heel wat kantoor
complexen die de afgelopen vier
jaar bijna 25 procent in waarde
zijn gedaald. Dat blijkt uit een
rapport van vastgoedadviseur
DTZ ZadelhofF. Om het pro
bleem het hoofd te bieden, is crea
tiviteit en innovatie nodig zegt
Mark Faasse, voorzitter van
NVM afdeling Zeeland.
Foto's: DenvonMedia
Leegstand
Van de totale voorraad
kantoorruimte van ruim 48
miljoen vierkante meter in
Nederland staat 7,6 miljoen
vierkante nieter leeg. Dat is
14,1 procent van al het opper
vlak. Een kwart van die lege
kantoren wordt kansarm
genoemd, dit is 2 miljoen
vierkante meter. "Als een
gebouw moeilijk is te verhu
ren, heeft dat veel invloed op
de waarde", zegt bestuurs
voorzitter van DTZ
ZadelhofF Cuno van
Steenhoven. "De waarde is
veel lager dan bijvoorbeeld
vijfjaar geleden en soms
nauwelijks meer dan de
grondwaarde. In een aantal
gevallen is sloop de beste
oplossing."
leggingsobject. Er is een handvol pro
jecten waarvan de verkoop of bouw
al begonnen is. En die projecten zijn
succesvol en gewild. "Vooral bij de
kleine beleggers en vooral projecten
waar de verhuur van de recreatiewo
ning voor je wordt geregeld. Daar
krijg je gemiddeld een rendement
van zes procent en dat is natuurlijk
niet verkeerd in tijden als deze.
Voorlopig ziet Faasse geen verande
ring in zowel de markt voor bedrijf
spanden als de woningmarkt. Het aan
tal transacties op de woningmarkt bij
voorbeeld is volgens hem sinds de cri
sis met veertig procent afgenomen,
maar is nu wel stabiel. "De prijzen zul
len nog wel ietsjes dalen. Ik heb elk
kwartaal overleg met de andere voor
zitters van de NVM-regio's en onder
zoekers die de markt bekijken. We
hebben samen geconcludeerd dat de
ze crisis nog wel twee jaar zal duren
en dat de markt zo moeilijk blijft.
Wat er daarna gaat gebeuren? Dat is
niet te voorspellen."
Van de totale voorraad kantoorruimte
van ruim 48 miljoen vierkante meter
in Nederland staat 7,6 miljoen vier
kante meter leeg. De prijzen voor
kantoorpanden zijn drastisch gedaald,
zo veel dat sommige panden niet eens
meerwaard zijn dan de grond. Ook
in Zeeland ligt de kantorenmarkt op
z'n gat. Al zijn de problemen in de
provincie wat minder dan in de Rand
stad, stelt Faasse. In de Randstad is na
melijk op een ongebreidelde manier
gebouwd. Onder meer ook door gro
te beleggingsmaatschappijen en pen
sioenfondsen die op die manier hun
geld in steen belegden. In Zeeland is
er niet op die overspannen manier ge-
bouwd, is de markt veel kleinschali-
i ger en zijn het voornamelijk de eige
naren zelf die de kantoren gebruiken,
zegt Faasse. "Hier in Zeeland zijn de
prijzen dan ook minder gekelderd
dan in steden als Amsterdam, Utrecht
en Den Haag. Maar ook hier staan de
prijzen onder druk."
Vertrek
Zeeland heeft wel weer een ander
probleem als het om de kantoren-
markt gaat. Verschillende overheids
diensten hebben de deuren gesloten
af dreigen helemaal uit Zeeland te
vertrekken. Ze laten lege kantoren
f tchter. "En dan is er nog de trend dat
bedrijven kantoren gaan samenvoe
gen om kosten te besparen. Dan heb
Wooncomplexen
Waren kantoren voorheen goede be
leggingsobjecten, die tijden zijn voor
bij. Vastgoedbeleggers keren zich af
van de kantorenmarkt en kopen
steeds vaker huizen, in de vorm van
verhuurde woningcomplexen, is een
andere conclusie die DTZ ZadelhofF
trekt op basis van de investeringen die
het afgelopen jaar zijn gedaan. Inmid
dels gaat al een kwart van het totaal
geïnvesteerd vermogen naar die wo
ningcomplexen. Investeringen in kan
toren zijn nog altijd goed voor 28 pro
cent van alle investeringen, maar dat
percentage daalt. Een even groot per
centage ging naar beleggingen in win
kelpanden, de rest naar onder meer
behuizing van zorginstellingen of ho
tels en recreatiewoningen.
In Zeeland zijn hotelsuites en recrea
tiewoningen intussen een geliefd be-
Gebouwen staan nu te koop. Waarom niet gebruiken als woonruimte.
Vonen in de binnenstad met prachtig uitzicht.
ben ze bijvoorbeeld regiokantoren in
Temeuzen, Middelburg en Goes die
ze samenvoegen in één gebouw. Ik
zie het om me heen steeds vaker ge
beuren dat kantoren leeg staan voor
dat het huurcontract ook maar is afge
lopen", zegt Faasse.
De kantorenmarkt in heel Zeeland is
moeilijk. Er is niet een bepaalde stad
of regio aan te wijzen waar de proble
men groter zijn, stelt Faasse. "Al zou
Middelburg met een grotere leeg
stand te maken kunnen krijgen, als
meer overheidsdiensten zich uit Zee
land terugtrekken. Want die zitten nu
toch vooral in die stad."
De ongebreidelde groei in nieuwe
kantoorontwikkelingen en plannen is
inmiddels wel afgeremd, stelt DTZ
ZadelhofF. Nu moet ook naar de be
staande voorraad worden gekeken,
zegt de vastgoedadviseur. Een deel
van de kantoren moet gesloopt wor
den vindt DTZ ZadelhofF. Het gaat
om de zogenaamde kansarme kanto
ren die al jaren leegstaan en waarvan
het vooruitzicht niet bepaald rooskleu
rig is. Andere kantoren zouden opge
bouwd kunnen worden. Met dat laat
ste is Faasse het helemaal eens. "Het is
niet eenvoudig om kantoren op be
drijventerreinen een woonbestem
ming te geven, maar er zijn ook pan
den in de stad of die tegen woonwij
ken liggen die je wel geschikt zou
kunnen maken voor bijvoorbeeld stu
dentenhuisvesting. Hier in Zeeland
heb je natuurlijk minder studenten
dan in de Randstad, maar hier zou je
kunnen denken aan het ombouwen
van kantoren tot complexen met
goedkope woonstudio's voor starters
op de woonmarkt. Zo pakje ook met
een het probleem aan dat jonge men
sen moeilijk aan woonruimte kunnen
komen. Deze moeilijke markt stimu
leert in elk geval wel om met innova
tieve oplossingen te komen."
