Rumoer in de
Perzische Golf
io I conflict rond iran
'De jeugd wil dit
regime niet meer'
Kerngeleerden die worden vermoord, rakettesten en de
dreigende afsluiting van een complete zeestraat. Iran en
het Westen lijken in hevig conflict met elkaar. Kenners
duiden de situatie.
Een traditie van trots
Rollenspel om belangen
Iran verrijkt uranium in
ondergrondse fabriek
vrijdag 13 januari 2012
door Joost Bosman en Koen Verhelst
Volgens de uit Iran afkomsti-
politicoloog Peyman Jafa-
ri draait het vanuit Iraans
oogpunt om twee factoren.
„Op de langere termijn
speelt het feit dat Iran wil worden erkend als re
gionale grootmacht. De Verenigde Staten zijn
nog altijd in de regio aanwezig en verkopen wa
pens aan Irans grote concurrent in het Mid
den-Oosten, Saudi-Arabië. Het regime in Tehe
ran is bang en de militaire top voelt zich omsin
geld", stelt Jafari.
Daarnaast is de oorlogstaal bedoeld voor binnen
landse consumptie. „Teheran wil de aandacht
van de binnenlandse problemen afleiden. Mede
door de sancties is de waarde van de Iraanse
munt 40 procent gedaald en gaan veel bedrijven
failliet. Het regime verliest legitimiteit en vreest
dat de opkomst van de parlementsverkiezingen
in maart laag zal zijn. Daarom probeert Teheran
nu nationalistische gevoelens op te zwepen, bij
voorbeeld door te dreigen de Straat van Hormuz
te sluiten", zegt Jafari.
Volgens politicoloog en Irankenner Paul Aarts zal
dat niet gebeuren. „Het is spierballentaal, want
Iran heeft een rijke traditie van trots. En van
oudsher een groot wantrouwen tegen het Wes
ten, waardoor het altijd is bezet en uitgebuit. Te
heran is uit op een fair deal met het Westen over
een veiligheidspact voor het land."
Dat Iran een atoombom zou maken, gelooft
Aarts niet. „Het heeft er geen belang bij. Een
bom voor Iran zou een wapenwedoop in de regio
ontketenen. En als iedereen daar kernwapens
heeft, gaat het natuurlijke overwicht van Iran ver
loren." Jafari stelt dat de populariteit van het
Iraanse regime de laatste jaren onder de eigen be
volking sterk is gedaald, maar niet door de Wes
terse druk. „Het grootste gevaar voor de regering
en de moellahs komt van binnenuit, van de her
vormingsbeweging. Daarom wordt er hard tegen
opgetreden. Maar zelfs conservatieve geestelijken
vinden dat verkeerd: zij beseffen immers dat de
geestelijkheid door het harde ingrijpen steeds im-
populairder wordt onder de bevolking."
Door de druk door sancties op te voeren (de Eu
ropese Unie heeft het al over een olieboycot te
gen Iran), zou het Westen wel eens het tegenover
gestelde kunnen bereiken van wat het wil, denkt
Jafari. „De Revolutionaire Garde (een conserva
tief deel van het leger, red.) is door de sancties
juist sterker geworden. Zij heeft een eigen scha-
duweconomie gecreëerd."
Dat er verandering in de lucht hangt, bewezen de
parlementsverkiezingen in 2009, toen de zogehe
ten Groene Beweging met drie miljoen mensen
betoogde tegen de vervalste herverkiezing van
president Ahmadinejad. „Die beweging bestaat
nog steeds en zal op enig moment weer op
staan", voorspelt Jafari. „Daarom kun je Iran nu
het best met rust laten. Het Westen beseft niet
dat Iraniërs willen veranderen. De verkiezingen
in maart zullen heel belangrijk worden."
Obama heeft geen geld en
geen militairen voor een
nieuwe oorlog, aldus voor-
maiig Amerika-correspon-
dent Frans Verhagen. „Ik
denk dat het alleen wapengekletter is." Republi
keinse presidentskandidaten wijden in hun toe
spraken in New Hampshire en Iowa ook een
deel aan Iran. Zij stellen voor om de nucleaire
installaties in Iran te bombarderen. Verhagen:
„Vanuit Iowa is het makkelijk om de bommen
werpers te sturen." Ook Clingendael-Amerika-
deskundige Willem Post beaamt dat: „Vanuit
het Witte Huis is de realiteit anders."
Beide specialisten menen dat de verkiezingen
in Amerika een rol spelen bij de omgang met
Iran. Republikeinen trekken hard van leer, Oba
ma is voorzichtiger. Maar, zegt Post, toch is de
president ook duidelijk. „Het is goed dat hij
blijft herhalen dat de wraak van de VS ongena
dig zal zijn, als Iran Israël aanvalt." Maar dat laat
ste zou 'heel dom zijn', zegt Verhagen.
Uitéindelijk gaat het om machtsverhoudingen
en voornamelijk regionale belangen. „Door de
waanzin in Irak is Iran regionaal sterker gewor
den", stelt Verhagen. „Ahmadinejad is niet com
petent genoeg om dat uit te buiten, maar Iran is
wel bezig zijn positie te verdedigen."
Het is de vraag of Iran en de VS wel zulke enor
me vijanden zijn. „Wat moet je met een kern
wapen?", vraagt Verhagen zich af. „Als ik de
baas was in Iran, zou ik er ook een proberen te
krijgen. Zorgt voor afleiding."
Obama kan weinig doen tegen de dreiging. Hij
heeft weinig speelruimte, internationaal gezien.
Volgens Verhagen ziet Amerika Iran niet per se
als een vijand. Iran probeert de VS wel zo af te
schilderen. „Een vijand van buiten leidt af van
het binnenland. Maar voor Washington is Iran
slechts een probleem voor de belangen in die re
gio."
De VS voert een tweesporenbeleid, constateert
Post. „In de Veiligheidsraad zou een optreden,
ófVN-sancties óf zelfs militair ingrijpen, stui
ten op een veto van Rusland en China. Met wes
terse bondgenoten probeert Washington de ei
gen sancties te versterken." In het rollenspel is
de VS vooral degene dié 'straf uitdeelt, meent
Post, en de EU de diplomaat. Intussen zou het
Post 'niets verbazen' als Israël achter de aansla
gen op kernfysici zit. „Maar het zou eng zijn als
ik dat zou weten", zegt hij lachend.
De Straat van Hormuz gaat vast niet dicht. Ook
Iran zal nadeel ondervinden van een afsluiting.
De wereldeconomie zal namelijk in een duik
vlucht gaan.
Verhagen: „Als Iran de Straat blokkeert en de
VS komen met een vliegdekschip, dan sta je
oog in oog en moet er één knipperen. „Je moet
ten allen tijde de Cubacrisis voorkomen - en
daar is men nu mee,bezig." Met andere woor-
den: bij een confrontatie moet iemand het on
derspit delven.
Hun regering maakt ruzie met die van de VS en
de EU-landen. Maar hoe kijken Iraniërs zelf naar
hun land en het Westen? Een verslaggever van de
ze krant bezocht Iran afgelopen najaar en tekende
de meningen op.
Volgens de Verenigde Staten
verrijkt Iran uranium in een onder
grondse bunker ten zuiden van
Teheran. Een 'verdere escalatie' in
de voortdurende schending van
VN-resoluties.
De waarschuwing komt na de
melding door het IAEA, dat zei dat
Iran is begonnen met het verrijken
van uranium tot 20 procent in de
faciliteit bij Fordow. Bijgaande
satellietfoto (september 2009)
toont de aanleg van de installatie.
Gestort puin
van uitgegraven
K tunnels
Uraniumverrijkingsniveaus
Laag (3 tot 5%): Gebruikt in civiele reactors.
Genoeg in voorraad voor aantal nucleaire wapens.
Medium (20%): Iran begon productie in 2010,
zou hogere graad nodig hebben voor reactor in
Teheran die medische isotopen produceert.
Hoog (90%): Wapen-graad. Kan sneller worden
geproduceerd van uranium verrijkt tot 20%.
