spectrum IO
Van Disney tot doofpot
De slotakkoorden
van het Joegoslavië-
tribunaal zijn ingezet.
De man die van
Srebrenica een
spookstad maakte,
wacht in een
Scheveningse cel op
zijn proces. Maar de
arrestatie van Ratko
Mladic maakt de
toekomst van de
jongste generaties in
het Bosnische stadje
geen straaltje
zonniger.
zaterdag 7 januari 2012
STANDPLAATS
FRANKRIJK
door
Cees van Zweeden
"W" e ziet ze nog wel eens in de wachtkamer
I bij de dokter slingeren: beduimelde
I schandaalblaadjes met naaktfoto's van
I Carla Bruni. Toen ik vier jaar geleden
J voor het eerst op die foto's stuitte, dacht
ik: 'Raar, zo ken ik het land niet'.
Het Frankrijk dat ik mij herinnerde, was het
land van Francois Mitterrand en Jacques Chi
rac. Zij waren echte staatshoofden, konin
gen bijna. Mitterrand liet speciaal zijn hoek
tanden afslijpen om zijn Dracula-uiterlijk bij
te stellen. Chirac begon als president langza
mer te praten om wat meer op Charles de
Gaulle te lijken, die andere staatsman.
Maar Nicolas Sarkozy presenteerde Bruni,
zijn derde vouw, in Disneyland aan de pers.
Hij vierde zijn verkiezingsoverwin
ning in het duurste restaurant van Pa
rijs. Hij liet zich omringen door ultra
kleine mensjes om zelf wat groter te
lijken. Hij bestelde een presidentieel
vliegtuig, de Air Sarko One. Hij maakte
op een beurs een visser uit voor rotte
vis. Hij sprak over zijn premier als
mijn 'assistent*. Zelfs zijn twee honden
speelden mee in het circus. Alles draai
de om de persoon. „In Griekenland",
kraaide hij na het begin van de eurocri
sis, „noemen ze mij de redder."
Sarko was een president Amerikaan-
se-stijl. Dus toen Carla Bruni eind vo
rig jaar beviel van de presidentiële ba
by, maakte de wereld zich op voor een
nieuw hoofdstuk. Voor het
eerst in de rijke geschiede
nis van de Franse natie
woonde een baby in het
Élysée.
Maar vandaag kent vrijwel
geen Fransman de naam of
zelfs maar het geslacht van
de vierde loot aan de Sar-
ko-stamboom.
Sarkozy, zo is duidelijk, is niet meer de
oude. Hij won sinds de zomer een oorlogje
in Ivoorkust, en daarna nog een in Libië. Sa
men met Angela Merkel van Duitsland red
de hij maandelijks de euro. Maar nu houdt
hij zich angstvallig op de achtergrond.
Een enkele keer kruipt het bloed nog waar
het niet gaan kan, zoals de keer dat hij David
Cameron van Groot-Brittannië informeerde:
„Je hebt een goede kans laten liggen om je
kop te houden." Maar verder laat hij zijn 'as
sistenten' het vuile werk doen.
Sarko was afgelopen zomer de impopulair-
ste president geworden sinds de Vijfde Re
publiek. Hij werd gehaat op links om zijn be
leid, versmaad op rechts om zijn stijl. Franse
presidenten plaatsten hun vrouwen niet in
de etalage, vooral niet als het ging om show
types die 'snel verveeld raken door monoga
mie'.
Carla Bruni gaf tijdens haar zwangerschap
enkele onbenullige interviews. In Le Pari-
sien zei ze 'schoon genoeg' te hebben van ge
heelonthouding. Tegen de BBC meldde ze
dat Sarko haar hart had gestolen, omdat hij
zoveel van planten wist. Maar sindsdien: stil
te.
En gelijk heeft ze. Volgens een peiling deze
week voor het blad VSD is Bruni voor Fran
sen de vierde meest irritante persoon in de
republiek.
Sarkozy geldt ook als irritant, maar met een
halfjaar radiostilte wist hij uit de top vijf te
blijven. Toen de socialistische presidentskan
didaat Francois Hollande hem deze week als
'smeerlap' duidde, liet hij het contraoffen
sief aan zijn assistenten over. In plaats daar
van bracht hij een bezoek aan het geboorte
huis van een andere vrouw, een die veel
meer gerespecteerd wordt dan Carla Bruni:
Jeanne d'Arc.
M. \v$
Hilda Hasanovic bij de graven van haar
twee neven en oom in Bratunac.
foto Marjolijn de Cocq/GPD
Ze schrikt van haar eigen
voetstappen. Het is haar
2te verjaardag. Hilda
Hasanovic loopt door de
oude fabriek die diende
als basis voor Dutchbat.
Ze was een van de eerste
moslimkinderen, die terugkeerde naar Sre
brenica, toen er nauwelijks moslims over
waren en hun huizen door Serviërs wer
den bewoond. Nu bezoekt ze de plaats
waar zestien jaar geleden gezinnen uiteen
werden gereten. Een plaats van dood en
verderf. Aan de overzijde van de weg ligt
de begraafplaats met witte zuiltjes, de tradi
tionele 'nisan' die de moslims op hun gra
ven plaatsen. Rij na rij na rij. Elk jaar wor
den meer lichamen gevonden, elk jaar bij
de herdenking van de val van Srebrenica,
op li juli, komen er meer graven bij. Tot
uiteindelijk alle 8.372 vermiste moslimman
nen en -jongens zijn teruggevonden.
Op die meestal hete zomerse gedenkdag,
als alle weduwen jammeren, gaat Hilda
Hasanovic niet naar Potocari. Ze is bang
flauw te vallen bij die massale manifestatie
van leed. Liever komt ze alleen, op een stil
le winterse dag als vandaag. Om te bidden.
Of om de bloemen van gaas en draad te
brengen die ze - haar zoveelste bijbaantje -
maakt voor het macabere souvenirwinkel
tje bij het hek met Potocari-petjes en an
sichtkaarten met doodskisten. Bijna iedere
dag passeert ze de doodse Dutchbatbasis
en de gedenkplaats. Ze liggen aan de weg
van haar geboortedorp, elf kilometer ver
derop, richting het huis van haar schoon-
door Marjolijn de Cocq
ouders in Srebrenica, bij wie ze sinds haar
huwelijk is ingetrokken.
In Srebrenica zijn de sporen van verwoes
ting nog overal. Naast elk opgeknapt huis
staan minstens twee kapotgeschoten en
verlaten woningen. Al keren steeds meer
moslims terug, zo'n 70 procent van de hui
zen is onbewoond en onbewoonbaar.
Geen schuur, fabriek of gymzaal of er
heeft wel een massaslachting plaatsgehad.
De minaret, pal naast de kerk, is allang
weer opgebouwd. Er zijn koffietentjes in
Srebrenica, er is een driesterrenpension en
een supermarkt. Er zijn plannen voor een
luxe spa bij de bronnen van Srebrenica. In
afwachting daarvan wordt alvast een glan
zend glazen hotel gebouwd. Maar niets
kan verhelen dat Srebrenica sinds de geno
cide een spookstad is. Een stad waar Euro
pese steun in de verkeerde zakken ver
dwijnt en waar achter iedere deur verha
len van verlies schuilgaan.
Hilda Hasanovic is te jong om zich veel
van de oorlog te kunnen herinneren. Soms
ziet ze beelden voor zich van de Servische
soldaten die haar huis binnendrongen. Zij
was aan het zingen. Eén van de mannen
pakte haar vast en zei: 'Jammer dan, giste
ren hebben we er net zo eentje afge
maakt'. Ze werd met haar moeder gedepor
teerd. Toen ze haar vader jaren later terug
zag, herkende ze de oorlogsinvalide niet.
Hilda Hasanovic is, met haar bruine ogen
en lange donkere haren, een meisje van
grote dromen. Ze heeft haar verpleegsters
opleiding afgemaakt en begon een rechten
studie toen ze geen werk kon vinden. Nu
