181 boeken
Bevlogen historici
in gesprek
-4 Arke.nl 140 winkels 0900 8847 1°™,
zaterdag 7 januari 2012
Historicus Timothy Snyder hielp
het gedachtengoed van zijn dodelijk
zieke collega Tony ludt op papier te
zetten. Het resultaat is een doordacht
overzicht van een eeuw geschiedenis.
H
TimothySnyder
DENKEN
OVER DE
l B lil bi I k IJl
door Hans Renders
De historicus Tony Judt
hoorde in 2008 dat hij
leed aan Amyotrofische
Laterale Sclerose, een
zeldzame verlammingsziekte waar
aan je snel overlijdt. De al even be
roemde Amerikaanse historicus Ti
mothy Snyder vond het een ver
schrikkelijk idee dat zoveel wijs
heid met zijn dood verloren zou
gaan. Judt zat vol plannen, zijn her
senen functioneerden nog prima
maar zijn handen waren al ver
lamd. Daarom stelde Snyder hem
voor samen een boek te schrijven.
Gelukkig leefde Judt nog twee jaar
en zo kon Denken over de twintig
ste eeuw ontstaan. Het boek heeft;
de vorm aangenomen van een
lang gesprek tussen twee bevlogen
historici.
Als Judt en Snyder onbekende his
torici zouden zijn geweest, had
geen enkele uitgever een dergelijke
boek willen publiceren. Judt heeft
evenals Snyder het ene boek na
het andere geschreven en zijn auto
biografie verscheen begin dit jaar
onder de titel De geheugenhut. Wat
zou een boeklang gesprek over
zijn leven en werk nog voor
nieuws kunnen opleveren. Heef
veel, zo blijkt.
Judt werd geboren in Londen en
gevierd als historicus in New York.
Zijn duizend pagina's dikke studie
Na de oorlog. Een geschiedenis van
Europa sinds 1945 maakte van hem
een veelgevraagd opinionleader.
Hij schreef essays voor The New
York Times en richtte voor New
York University het Remarque In
stitute op, een geheel buiten de
academische bureaucratie opere
rend debatcentrum.
Opvallend aan zijn werk is dat hij
met een indrukwekkende belezen
heid historische boeken schreef
die sterk beïnvloed zijn door filoso
fie en literatuur. De in academi
sche kringen zo gewaardeerde ob
jectiviteit vond hij flauwekul, zo
vertelt hij aan Snyder, en in al zijn
boeken zit een hartstochtelijk plei
dooi voor de sociaaldemocratie en
voor de verzorgingsstaat. De rege
ring Clinton vond hij zelfgenoeg
zaam en via The New York Re-
view of Books verzette hij zich te
gen de Eerste Golfoorlog.
De familie van Judts moeder is
aan het begin van de twintigste
eeuw als gevolg van pogroms in
Rusland in Engeland terechtgeko
men, net als zijn vader wat later
om dezelfde reden. Hij is niet
joods opgevoed maar groeide wel
op tussen joodse emigranten en
was zich zeer bewust van deze ach
tergrond, ook al werd er nooit
over gesproken.
Snyder vraagt flink door op dit the
ma en dan blijkt er behalve een
persoonlijke achtergrond ook een
professionele reden te zijn waar
om Judt de jodenvervolging een in
gewikkeld onderwerp vindt. 'De
harde werkelijkheid luidt dat jo
den, het joodse lijden en de joodse
uitroeiing behalve voor de joden
en de nazi's van die tijd geen erg
belangrijke rol speelde. De mate
waarin wij, als joden en als huma
nitaire burgers, de Holocaust tegen
woordig een centrale plaats toe
dichten, is in werkelijkheid een ge
geven dat pas tientallen jaren later
werd toegevoegd'.
Deze observaties worden afgewis
seld met ervaringen uit zijn eigen
leven. Als 13-jarige kreeg hij de
driedelige biografie van Leo Trot-
ski (geschreven door Isaac
Deutscher) cadeau en twee jaar la
ter las hij George Orwell, de grote
criticaster van het totalitarisme, en
Nacht in de middag van Arthur
Koestier. In 1968, hij was toen een
20-jarige student in Cambridge,
toog hij naar Parijs om zich onder
te dompelen in het studentenpro
test. Vervolgens trok hij naar Israël
en verloor zich in het zionisme,
om er jaren later in een beroemd
geworden artikel krachtig afstand
van te nemen.
Denken over de twintigste eeuw is
zowel een lofzang op grote den
kers als een waarschuwing tegen
intellectuelen die gedweept heb
ben met het communisme, fascis
me, nationaalsocialisme en ander
ideologieën die zovelen in het ver
derf hebben gestort. Elk denkbaar
onderwerp uit de vorige eeuw
komt aan bod en aangezien Sny
der een goed stilist is, raakt de le
zer nergens het spoor bijster.
Tony Judt Timothy Snyder -
Denken over de twintigste eeuw.
Vertaling Wybrand Scheffer.
Contact, 55 euro.
De prijzen zijn vanafprjzen per persoon en o.b.v. 2 personen, ind. vlucht Economy Class, luchthavenbelasting en brandstoftoeslagen, e*d. andere toeslagen. Voor de exacte prijzen en yc
van de 140 Arte winkels of naar Arte nl. De prijzen gelden alleen ten aanzien van boekingen die in het boekingssysteem van TUI Nederland beschikbaar en bi
World of X.TUI H
Tony Judt in 2006. Objectiviteit is flauwekul, vond de internationaal gelau
werde historicus. foto Victor Lerena/EPA
