iolcuba
Cubanen mogen nu zelf
bedrijfjes oprichten en
huizen en auto's verko
pen. De hervormingen
sinds 'broer' Raül Cas
tro aan het roer staat
lijken een verlichting.
Maar in de praktijk ver
andert er voor het gros
van de bevolking hele
maal niets. De repressie
neemt zelfs toe.
Cubaanse amnestie
teleurstellend
donderdag 29 december 2011
Verlichting
schone schijn
HAVANA - De paus komt volgend jaar, dus Cu
ba laat bijna 3000 gevangenen vrij. Maar in
tussen zijn er wel weer drie dissidenten op
gepakt. „Het ziet er plotseling niet goed uit",
verzuchtte Elizardo Sanchez van de Cubaan
se Mensenrechtencommissie gisteren tegen
de Spaanstalige El Nuevo Herald uit Miami.
Eerder was hij nog voorzichtig positief, na
de aankondiging van president Raül Castro
dat 2900 gevangenen snel amnestie krijgen.
2500 van hen zijn vrijgelaten, maar gisteren
werden plots weer drie dissidenten opge
pakt. Een van hen is Ivonne Malleza Galano,
die eerder dit jaar opviel door enkele gewaag
de straatprotesten.
De arrestatie van het drietal is andermaal
een teken dat er van minder repressie in het
communistische land geen sprake is. „Ter
wijl criminelen en enkele politieke tegen
standers worden vrijgelaten, worden drie
mensen opgepakt die slechts een vreedzaam
politiek protest hielden", zegt Sanchez.
President Raül Castro kondigde de amnestie
zaterdag aan, kort nadat het Vaticaan bekend
had gemaakt dat paus Benedictus XVI ko
mende lente een bezoek aan Cuba brengt.
Dissidenten als Sanchez waarschuwen ech
ter dat de vrijlating niet heel veel voorstelt.
„Er zitten nog steeds tussen de 70.000 en
80.000 gevangenen vast in Cuba." Daarbij
zat slechts een handjevol vrijgelatenen om
politieke redenen vast.
In 2011 zijn tot nu toe 3327 mensen om poli
tieke redenen opgepakt, tegen 2074 in 2010.
„Die worden meestal weer snel vrijgelaten",
zegt Sanchez. „Je moet het zien als intimida
tie en speldenprikjes tegen iedereen die kri
tiek uit."
Z
ie je dat terrasje daar?" Fran
cisco (51) wijst naar een wat
armoedig koffiehuis aan de
overkant van de straat. „Een
particulier café, dat hebben
we hier een halve eeuw niet
gezien."
Zelf werkt hij als kelner in een heel wat
fraaier café aan de Malecón, de befaamde
kustboulevard van de Cubaanse hoofdstad.
Op zijn terras, net als het gros van de hore
ca in Havana staatseigendom, trotseren toe
risten de zilte wind om mojito's te drinken
en naar salsamuziek te luisteren. Het terras
je verderop is vrijwel leeg.
„Ze zijn geen echte concurrentie voor ons",
zegt Francisco, „want zij mogen hun inkom
sten zelf houden, ons geld gaat naar hem."
Met de hand aan zijn kin bootst hij de
baard van Fidel Castro na. Hij begint te fluis
teren, want kritiek op het regime blijft ris-
kant.'„Het zou mij verbazen als onze
companeros daar het gaan redden. Dat we
nu een eigen bedrijf op mogen zetten klinkt
leuk, maar in de praktijk is het moeilijk."
Sinds Raül Castro in 2008 het roer overnam
van zijn broer Fidel voert het regime een se
rie opvallende hervormingen door. Vorig
jaar gaf Castro 178 beroepen vrij voor parti
culier ondernemerschap, variërend van res
tauranthouder tot clown. En sinds enkele
maanden mag er ook in auto's en huizen
worden gehandeld zonder inmenging van
de staat. Het zijn de meest radicale verande
ringen in het land waar ondernemerschap
lang een vies woord was en marktwerking
gelijk stond aan verraad aan de revolutie.
De hervormingen zijn echter hard nodig,
want Cuba verkeert in een staat van perma
nente crisis. Met de val van het IJzeren Gor
dijn viel de jaarlijkse miljardensteun uit de
Sovjet-Unie weg. De economie stortte volle
dig in en heeft zich niet van die klap her
steld. Officiële cijfers zijn moeilijk te verkrij
gen, maar naar schatting 90 procent van de
Cubanen leeft in armoede. Het gemiddelde
maandsalaris is nog geen twintig dollar. Het
is vrijwel onmogelijk om van dat geld rond
te kunnen komen, waardoor er een levendi
ge zwarte markt is ontstaan.
„TXvintig jaar geleden had iedereen geld,
maar was er niets te koop. Nu liggen de
schappen weer vol, maar heeft niemand
geld", luidt een gevleugelde Cubaans wijs
heid.
Ondanks de crisis houdt het regime vast
aan het communistische model van een
staatsgeleide planeconomie met gratis on
derwijs en gezondheidszorg voor iedereen.
Dat model is onhoudbaar geworden. Ooit
was het land een Iandbouwgigant, nu moet
Co If van Mexico
Havana
het 80 procent van het voedsel importeren.
De Cubanen zelf hopen na decennia van ge
brek en armoede vooral dat hun levensstan
daard erop vooruit gaat.
Of dat laatste gaat gebeuren, is echter maar
de vraag. Elizardo Sanchez, voorzitter van
de Cubaanse Mensenrechtencommissie en
een van de voornaamste dissidenten,
noemt de veranderingen een 'farce'. „Voor
de overgrote meerderheid van de Cubanen
verandert er niets. En-daarbij: we kunnen
nu een broodjeszaak beginnen, maar wat
haalt dat uit? Een land wordt niet beter van
het verkopen van broodjes."
Cuba-expert Ted Henken van de Universi
teit van New York noemt de hervormingen
'onvoldoende', al ziet hij ze wel als een stap
in de goede richting. „Alle 178 toegestane on
dernemingen zijn erg kleinschalig en
slechts een handvol is niet gericht op overle
ven alleen. Coöperaties en groothandelaren
zijn intussen nog steeds niet toegestaan. Als
de regering niet doorzet, zal hoogstens een
minderheid van de Cubanen gaan profite
ren."
Castro wekt ook bezorgdheid door zijn aan
kondiging i,s miljoen ambtenaren te willen
wegbezuinigen. In Cuba werkt zo'n 80 pro
cent van de bevolking voor de staat en werk
lozen krijgen drie maanden een uitkering.
De eerste ontslagronde van 500.000 man,
die eerder dit jaar was gepland, is uitgesteld.
De jonge private sector kan het massaont
slag niet verwerken.
Ook jonge Cubanen, de beoogde onderne
mers van de toekomst, zijn er niet gerust
op. In de wijk El Vedado, waar i9de-eeuwse
herenhuizen herinneren aan prerevolutio-
naire chic, verzamelen zich iedere avond
honderden jongeren op straat om te praten,
gitaar te spelen en te drinken. „Ik word er
niet goed van", zegt de 23-jarige Félix, stu
dent boekhouding aan de Universiteit van
Havana. „We verdienen niks en hebben
geen mogelijkheid om te sparen. Hoe moe
ten we een bedrijfje opzetten of een auto ko
pen?" Hij krijgt bijval van Ramón (34):
„Om te profiteren, moet je familie in Miami
hebben die je geld stuurt. Het is volkomen
willekeurig."
Volgens Ramón zouden de hervormingen
op termijn zelfs nare bijwerkingen kunnen
hebben. „In de praktijk kunnen alleen Cuba
nen met geld iets met de hervormingen.
Die worden alleen maar rijker, wij blijven
achter." Hij glimlacht en fluistert: „Het ont
staan van zo'n bovenklasse kan Fidel in
1959 toch nooit hébben bedoeld."
De naam van de auteur wordt niet vermeld in ver
band met zijn visum
Atlantische
Oceaan
CUBA
Er mag sinds kort vrijelijk in
auto's worden gehandeld.
Liefhebbers hoeven echter
niet bang te zijn: de Ameri
kaanse klassiekers zullen nog
lang niet uit het straatbeeld
van Havana verdwijnen.
zie onze website:buitenland
Video toont bijzondere auto's
in de straten van Cuba
JAMAICA
