spectrum 14
VJ
Controle verliezen
<r^
Zaterdag 17 december 2011
STANDPLAATS
CHINA
door
Remko Tanis
a zitten", zegt de politie
agent in Sjanghai. „Luis
ter. Je was zondag op het
Volksplein, nietwaar?"
Ruimte om antwoord te geven, laat hij
niet „We weten dat je er was. Ik belde
je zodat ik je nu kan zeggen dat je er
voorlopig beter niet meer kunt ko
men." Na een toespraak van vijf minu
ten - 'het is belangrijk dat je je aan de
regels houdt', 'je moet luisteren als
een agent zegt dat je ergens moet ver
trekken, duidelijk?' - is hij klaar. „Je
mag gaan."
Een paar maanden eerder, een paar
duizend kilometer verderop, biedt een
man die zich Maxim noemt zijn
hulp aan als ik voor het eerst het
hotel binnenloop. „Je kunt beter
naar een ander hotel hier in de
buurt. Dat is geschikter voor bui
tenlanders." Beleefd bedanken
helpt niet „Echt, kom maar mee.
Dat is beter", zegt Maxim. „Mijn
auto staat voor de deur hier."
Buiten komt de aap uit de
mouw: de auto van Maxim is een
blauwwitte politiewagen.
Maxim is een agent in burger,
die op één of andere manier wist
dat ik in dit afgelegen stadje op
dat moment binnen zou lopen.
Hij had de taak om mij, de bui
tenlandse journalist, te onder
scheppen, in een hotel te zetten
waar hij de dingen beter in de ga
ten kon houden en mij niet
meer uit het oog te verliezen.
Deze twee ongevraagde ontmoe
tingen met de Chinese politie
ontnemen je elke twijfel of de au
toriteiten hier hun land wel vol
ledig onder controle hebben. Na
een paar jaar denk je dat er echt niets
gebeurt zonder dat ze het weten. Ster
ker: dat er niets gebeurt zonder dat ze
het hebben zien aankomen. Of het nu
de bamboeheuvels van Sichuan, de
wolkenkrabbers van Sjanghai of de
websites van het Chinese internet
zijn: de overheid is nooit ver weg.
Tot nu. In Wukan, een vissersdorp op
dik 100 kilometer van Hong Kong, ge
beurt iets uitzonderlijks. De 20.000 in
woners hebben van Wukan de eerste
plek in de 62-jarige volksrepubliek ge
maakt waar de Communistische Partij
het niet meer voor het zeggen heeft.
Afgelopen weekeinde jaagden ze letter
lijk de laatste autoriteiten het dorp uit.
Hun opstand is de climax van de span
ning die zich in de afgelopen drie
maanden heeft opgebouwd. De aanlei
ding was de illegale verkoop door de
overheid van grond van de dorpelin
gen aan een projectontwikkelaar.
Dergelijke landjepik door de overheid
gebeurt door het hele land. Het leidt
tienduizenden keren per jaar tot pro
testen. Maar nooit kwam het zover dat
de Partij eruit werd geschopt
Blokkades met boomstammen moeten
de overheid uit Wukan houden. Die
heeft op haar beurt het dorp sinds zon
dag afgesneden van de buitenwereld.
Er zou nog voor iets meer dan een
week voedsel zijn.
Het nieuws over de dorpsopstand
wordt gecensureerd, maar genoeg Chi
nezen die er via internet toch over heb
ben gehoord. En op ideeën worden ge
bracht
Eén buitenlander laten merken dat de
overheid almachtig is, is makkelijk.
Maar een heel land daarvan overtui
gen nadat je bent weggejaagd uit een
boos vissersdorp, wordt* nog een zwa
re dobber voor de controlfreaks in Pe
king.
Spandoek, halve citroen of
telefoongesprek: er is momenteel niet
veel voor nodig om in Turkije als
terrorist te worden opgepakt.
Studenten, journalisten, academici,
Koerden; de gevangenissen zitten vol
met 'terreurverdachten'.
door Jessica Maas
Sevimli, samensteller van het rapport.
De Turkse antiterreurwet werd in 2006 aan
gescherpt en geeft politie, aanklagers en
rechters veel ruimte. Sinds de wetswijzi
ging is het aantal veroordelingen explosief
gestegen. In totaal zitten 12.897 veroordeel
de terroristen vast in Turkije, dat daarmee
samen met China wereldwijd de lijst aan
voert. Hoeveel terreurverdachten in voorar
rest zitten, is onbekend. „Die statistieken
ontbreken. Maar zeker is dat het aantal met
de dag groeit", zegt adyocaat Sevimli. „Het
hoofd van onze afdeling in Sirnak, Veysel
Vesek, is drie weken geleden samen met
47 andere advocaten ook opgepakt. Een
nieuwe terreurverdachte. Dat kan allemaal
in deze zogenaamde democratie."
Het lange voorarrest in Turkije is al jaren
een groot probleem. Het Europees Hof
voor de Mensenrechten in Straatsburg
heeft het land al vaak op de vingers getikt.
'Gewone criminelen' mogen vijfjaar in
voorarrest zitten, voor terreurverdachten
kan - sinds de aanpassing van de antiter
reurwet - de voorlopige hechtenis tien jaar
duren. Het ministerie van Justitie, dat zich
beroept op de grote hoeveelheid zaken, be
looft: keer op keer beterschap.
Berna Yilmaz, 22 jaar, studeerde
geschiedenis aan de universiteit
van Ankara. Tijdens een speech
van premier Recep Tayyip Erdo-
gan, op 14 maart 2010, hield ze
samen met vriend Ferhat Tüzer een'span
doek omhoog, met de tekst 'We willen gra
tis onderwijs'. De studenten werden gear
resteerd en kwamen onlangs na negentien
maanden voorarrest vrij. Het onderzoek
loopt nog. Volgens de aanklager zijn de
twee studenten lid van een terreurorganisa
tie. Er hangt hen een straf van vijftien jaar
boven het hoofd.
Berna en Ferhat zijn geen uitzondering.
Volgens een rapport van CHD, een vereni
ging van liberale advocaten in Istanbul, zit
ten er ruim vijfhonderd studenten in Tur
kije in voorarrest. Het merendeel wordt er
van verdacht lid te zijn van een terreurorga
nisatie en zit vast in de speciale zwaarbevei
ligde F-type gevangenissen.
„De bewijzen zijn vaak mager. Maar je
bent tegenwoordig al snel een ter
reurverdachte. Van onafhanke
lijke rechtspraak is geen
sprake", zegt advocaat
Güclu
