Werken en bidden
post is
5 spectrum
Jl_
Zaterdag 17 december 2011
Verpleegkundige Henny is een van de
eersten die gevangenen op de cel bezoekt.
„Wij doen veel aan geestelijke pleisters." Net
als de imam, de pastor, de dominee en de
humanist. Hard werken, op de Arbeid, helpt
ook om de zorgen te vergeten.
mógen. Maar die laatste moeten
wel wachten op een plekje bij de
'arbeid'. Tot die tijd zit men nood
gedwongen op cel tijdens arbeids
uren. Wasknijpers worden er in de
gevangenis al lang niet meer ge
maakt. Wel ander simpel serie
werk: „Stickerwerk, lasdozen met
meerdere aansluitingen of - in de
houtwerkplaats, 5000 latjes van de
zelfde maat. In die houtwerkplaats
worden trouwens ook moeilijkere
opdrachten uitgevoerd. „Daar wor
den heel mooie meubelen en kist
jes gemaakt Er staan geavanceerde
machines. Dat is 'werk voor gevor
derden'". Of het werk moeilijk of
makkelijk is, het loon is hetzelfde:
76 cent per uur.
LEVENSVRAGEN Een crisis,
en stilte: breng die twee samen en
existentiële angsten komen boven.
De mens wordt geconfronteerd
met levensvragen. Wie ben je?
Waar kom je vandaan? Waar ga je
heen? En vooral: wat is de zin van
mijn leven?
In de penitentiaire inrichting kun
nen gedetineerden voor geestelijke
steun in het stiltecentrum terecht.
Daar worden kerk- en gebedsdien
sten gehouden. Men kan zich er te
rugtrekken voor bezinning. Er zijn
groepsgesprekken, waarin samen
over levensvragen gefilosofeerd
wordt. En zijn persoonlijke ge
sprekken. „Dit is een vrijplaats",
zegt pastor Ineke van de Par. „Als
geestelijk verzorgers hebben wij -
binnen Justitie - het recht op ge
heimhouding. Niets wordt doorver
teld. De gedetineerde moet blind
op zijn geestelijk verzorger kunnen
vertrouwen."
Ze heeft een paar kaarsen ontsto
ken voor het Mariabeeld in het stil
tecentrum van Torentijd. De Bijbel
ligt opengeslagen op Het evangelie
volgens Marcus. Eens per week gaat
de orgelklep dicht, de Bijbel maakt
plaats voor de Koran en Maria
wordt respectvol aan de kant ge
schoven. Dan verandert de gebeds
ruimte in een moskee. Zo veran
dert de ruimte regelmatig van func
tie. Gedetineerden in geestelijke
nood kunnen kiezen uit een huma
nist, een imam, een dominee en
een pastor. Aan klanten geen ge
brek. Pastor Van de Par verklaart:
„Tegen de mensen die hier zitten,
heeft de maatschappij gezegd: wij
willen jou even niet meer. Met het
binnensluiten worden deze men
sen letterlijk en figuurlijk buitenge
sloten. Uitgesloten van deelname
aan het maatschappelijk leven.
Dan heb je het nodig dat iemand
tegen je zegt: jij hoort er toch nog
bij, als mens. Dat is onze bood
schap. God zegt: ik hou van jou.
Want God is liefde."
ZORG Soms komen gedetineer
den met drie maanden gevangenis
strafbij de medische dienst binnen
lopen met een 'wensenlijstje'.
„Röntgenfoto voor pijn in de pols,
nieuwe bril, kunstgebit, en of Justi
tie het maar wil betalen. 'U heeft
een zorgplicht', zeggen ze dan.
Maar waarom heeft u er dan bui
ten niets aan gedaan, vraag ik.
Jaaa... niet verzekerd, hè. Dan zeg
ik: 'Ho even. Zo werkt het niet!"
ZORGMIJDERS Henny ziet
veel 'zorgmijders'. Mensen die zorg
nodig hebben, maar hulpverleners
uit de weg gaan.
„Er zijn er die als een ander, gezon
der mens de deur weer uitgaan.
Het leven hierbinnen is heel ge
structureerd. Alleen dat al is heil
zaam voor iemand die een beetje
van het padje is. Bovendien kom je
toe aan al die medische problemen
waarmee ze nooit aan de slag zijn
gegaan. Een zware alcoholist, die
per dag twaalf liter bier wegwerkt
mogen we direct op medicatie en
vitamine-injecties zetten. Zo ie
mand weer aan het eten krijgen, is
Zicht op de vleugels vanaf de centrale hal.
belangrijker dan afkicken van de
alcohol. Maar we zetten hem wel
gelijk op een afbouwschema, met
librium als vervanger van drank.
En praten, hè. Hoe zie je je toe
komst? Wil je zo verder? Helaas
kom je nooit te weten hoe het af
loopt. Tenzij ze terugkomen. Dan
denk je: o nee. Wéér niet gelukt"
ARBEID Afgestraften móeten
werken. De gedachte achter het
verplichte werkrooster is dat gedeti
neerden op deze manier een dagrit
me houden. Doorgaan in het ritme
van het normale leven. En wie wil,
kan er in de toekomst nog méér uit
halen, legt productiecoördinator
Arbeid Eddie uit: „We zijn bezig
een soort diploma of getuigschrift
voor de afdeling hout te ontwikke
len. Zodat je kunt laten zien dat
hier serieus werk gedaan wordt en
dat je echt iets geleerd hebt." Bewo
ners van het Huis van Bewaring
laatste deèl van zijn straf in electronische
detentie uit te zitten.
Terugkijkend: „Ik weet dat het fout is, wat
ik gedaan heb. Maar ik heb niemand bena
deeld, niemand geweld aangedaan. Het
ergst vind ik nog dat door mijn daad mijn
kinderen en moeder gestraft zijn. De kinde
ren werden nagewezen, mijn moeder
kreeg te horen dat haar kind in de gevange
nis zat. Zelfs mijn ex-vrouw heeft het er
moeilijk mee gehad, al waren we al ge
scheiden."
VRIJHEID IN ZiCHT Ook de 27-jarige
Remco zou willen dat hij de tijd terug kon
draaien. Zijn toekomst zag er drie jaar gele
den goed uit. Huisje, boompje, beestje: pre
cies zoals hij het graag had. „Ik had wel
wat schulden, maar daar was ik wel uitge
komen." De schulden waren niet het pro
bleem; de verkeerde vrienden wel. „Op
een dag zaten we bij elkaar te blowen. Dat
deed ik toen nog. Iedereen zat te klagen:
geld, geld, geld, daar ging het over. Iemand
zei: ik weet waar we het kunnen halen.
Het was winter en begon al donker te wor
den. We stapten in een auto en regelden
een pistool. Echt, dat is zo makkelijk. Ie
mand had het nog liggen. Het gebeurde al
lemaal in een opwelling. Impulsief. En het
heeft me niks opgeleverd, alleen maar el
lende. Ik heb er heel veel spijt van. Eerlijk.
Die oude man, die we overvielen - we heb
ben hem niet mishandeld, maar je huis,
daar moet je je veilig voelen, toch?"
Het gevangenisregime kent geen gehei
men meer voor hem. „Om 7 uur: controle
of je in je cel bent. 8 uur: recreatie of wer
ken, een halve dag. 12 uur: warm eten. To
rentijd heeft de beste maaltijden, omdat
die ter plekke gekookt worden. Elke dag
krijg je een half brood en beleg. Dat kun je
verspreid over de dag eten."
Het dagdeel dat niet gewerkt wordt, kun
nen de gedetineerden naar huis bellen,
kaarten of biljarten op de afdeling, hun ka
mer schoonmaken, tafeltennissen of tafel
voetbal spelen. „En veel tv kijken. Qua stu
die is er weinig aanbod." Eens in de week
is het winkel. „Als je werkt, heb je 12,45 eu
ro in de week te besteden. Dat is zó op, als
je rookt en een belkaartje wil."
Remco heeft in meerdere gevangenissen
gezeten. „Er zit wel wat waarheid in dat de
gevangenis een soort school voor crimine
len is. Onder elkaar wordt ontzettend veel
gepraat. Maar het meeste is lulkoek. Po
chen. Opscheppen. Je prikt er zo door
heen. Familie en vrienden, die heb je no
dig om overeind te blijven. Hier zie je wie
echt je vrienden zijn." In de gevangenis
komt de wereld tot stilstand. Modegrillen,
de waan van de dag: het betekent hier nog
maar weinig. Computers en mobiele tele
foons zijn taboe. Soms klinkt muziek.
Soms doorbreekt een rinkelende sleutel
bos de stilte of klinken gedempte stem
men; het luikje van een celdeur slaat met
een klap dicht, een etenskar rammelt door
de gang. „Soms hoor je mensen door de
muur van hun cel heen tegen elkaar
schreeuwen, of tegen een deur trappen."
Met zijn overplaatsing van de gevangenis
naar de Beperkt Beveiligde Inrichting
(BBI) 'ging de wereld weer een stukje
open'. Eens per maand mocht hij met ver
lof
Nog nooit was post zo belangrijk.
1
