Pieploos de cel in
zelf bepalen
Ëfe
3 spectrum
Zaterdag 17 december 2011
Het Politie Arrestanten Complex (PAC) aan
de Torentijdweg is voor veel gedetineerden
het begin van hun leven in gevangenschap.
Afdeling West - met het Huis van Bewaring -
is de afdeling voor nieuwelingen in het
penitentiaire complex van Torentijd.
Voetstappen. Een portofoon. Het geluid van sleutels die rinke
len. Een kort bezoek.
loopt: een moordenaar. Dat vrolijke jonge
ventje: aanslag gepleegd. „Zit je rustig met
z'n allen koffie te drinken en dan begin
nen ze te vertellen hoe ze een ander dood
gemaakt hebben, of zo. Je gaat dingen nor
maal vinden die niet normaal zijn."
Hij heeft genoeg stoere praat gehoord voor
de rest van zijn leven. „Er zijn er veel die
zich groot voordoen, maar de écht grote
jongens worden zelden gepakt. Degenen
die zogenaamd miljonair zijn, vragen de
week erop je telefoonkaart te leen. Alle
maal arremoei is'het."
Waar vind je steun, in zo'n situatie? „Bij
Torentijdweg
In het Politie Arrestanten Com
plex (PAC) aan de Torentijdweg
in Middelburg kunnen 24 mensen
ingesloten worden.
Aan de Torentijdweg zit ook de
Penitentiaire Inrichting Middel
burg, met:
Huis van Bewaring Torentijd
(HvB, 83 bedden)
Gevangenis Torentijd (87)
Extra Zorg Voorziening Toren-
tijd (12), met HvB en Gevangenis
Zeer Beperkt Beveiligde In
richting (27: 2 voor vrouwen).
In 2010 werden per werkdag ge
middeld drie bewoners ingeschre
ven en drie bewoners uitgeschre
ven (ontslag of verhuizing). In to
taal ging het om 1078 personen.
Op 1-6-2010 zaten er 23 nationa
liteiten binnen.
De meeste plaatsingen komen bin
nen via het parket Middelburg.
Arrestanten Complex Het
Politie Arrestanten Complex is
geen justitiële inrichting, maar een
politiecomplex. Alles verloopt er
volgens strikte (politie)regels.
„Touwtjes in schoenen of broek
zijn niet toegestaan, want die kun
nen gebruikt worden bij een zelf
moordpoging. Eten doe je met le
pels en vorken van rubber. Alles
wat van staal is, nemen wij in be
waring. Iedereen komt, zoals wij
dat zeggen, 'pieploos' door de
poort. Het mobieltje moet worden
ingeleverd."
Steph is arrestantenbewaarder-ver
zorger. „Arrestanten hebben het
recht op een douche, op eten, luch
ten en bellen, op medicijnen."
Er komt van alles binnen. „Van
zwangere vrouwen tot oude man
netjes, en ieder met zijn eigen ver
haal. Vaak is er wel meer aan de
hand: geen werk, alcohol- of drugs
gebruik."
Vooral bij jongeren maakt de eer
ste kennismaking met een politie
cel meestal indruk. „Meestal breekt
er al wat als ze de cel inlopen.
Soms moet een jongere twee, drie
dagen in een politiecel blijven vóór
de politie vindt dat zijn zaak goed
elkaar - iedereen heeft zo zijn problemen.
En post is heel belangrijk." Papieren post,
want over internet beschikken de gedeti
neerden niet. Het is, samen met bezoek en
telefoon, de enige verbinding met het ge
wone leven die er nog overblijft. Zo leer je
vanzelf je 'echte vrienden' kennen.
„Ik zat in een dartploeg. Niks meer van ge
hoord, de hele detentie lang nog geen
kaartje van gehad. Terwijl ik die club nota
bene zelf opgericht heb. Heel pijnlijk. Aan
de andere kant is er die collega-winkelier
die ervoor gezorgd heeft dat ik elke dag
een krantje krijg. Dat stel ik enorm op
prijs."
BAJESTIK Hij leert het begrip 'bajestik'
kennen. „Detentie is vooral geestelijk
zwaar. Ie kunt nooit zelf iets bepalen. Alles
wordt voor je beslist. Van 8 tot g buiten,
rondje op de luchtplaats, één keer in de
week bieb, één keer in de week kerk. Je
went aan de vaste structuur van het bajes-
leven. Sommige mensen krijgen dan een
'bajestik': die kunnen niet meer goed te
gen verandering. Ik heb een tijdje op een
dubbele cel gezeten met zo iemand. Als
's nachts iemand muziek aandeed, flipte
hij. Als we naar een andere luchtplaats gin
gen dan gewoonlijk, idem."
Hemzelf laat het ook niet onberoerd.
„Ik ben 32 jaar zelfstandig ondernemer
geweest, en opeens was ik mijn vrijheid
totaal kwijt. Allemaal regeltjes waaraan je
je moet houden, je mag niets meer zelf
beslissen. Ie kunt niet meer zeggen: ik
ga nu even naar buiten. Dat doet iets met
)e-" tei-
Rubber bestek: ongevaarlijk.
genoeg onderzocht is. Er zit een ra
dio in de cel, je kunt iets te lezen
krijgen. Dat is de enige afleiding."
Alle tijd dus om de jeugdzonden
eens goed te overdenken. Een tijd
van bezinning, die heilzaam uit
kan pakken. „We zien soms wel
eens dezelfde jongeren terug, maar
niet vaak." In principe is voor
Steph iedereen onschuldig tot het
tegendeel bewezen is. „De scheids
lijn tussen een bewust gepleegde
misdaad en een onbewuste wets
overtreding kan dun zijn. Ook zon
der dat je een misdadiger bent,
kun je de fout ingaan."
TORENTIJD Nieuwelingen ko
men het penitentiaire complex To
rentijd binnen op afdeling West.
Daar is ook het Huis van Bewaring
ondergebracht. Afdeling Oost is de
gevangenis. En afdeling Zuid 2
heeft een 'combistatus'. Daar zit
een groep 'kwetsbare' gedetineer
den van het Huis van Bewaring,
een kwetsbare groep uit de gevan
genis, en een groep 'gewone' gede
tineerden, die nog op de uitspraak
wachten. Voor de sterk groeiende
groep gedetineerden met psychi
sche klachten zijn er tegenwoordig
afdelingen met 'extra zorgvoorzie
ning' (ezv). Zuid 2, heet die afde
ling in Middelburg.
De bewoners van Zuid 2 zijn psy
chotisch; of ze hebben zelfmoord
gedachten; of een verstandelijke be
perking; of hebben een geruchtma
kend zedendelict gepleegd. Zaken
waardoor ze op een gewone afde
ling niet zouden kunnen functione
ren. Michel, senior penitentiair in
richtingswerker van Zuid 2, heeft
speciale trainingen en cursussen ge
volgd om met deze groep om te
kunnen gaan. „Veel bewoners heb
ben medicijnen nodig om te kun
nen functioneren. Soms veroorza
ken ze zoveel onrust op de groep,
of vereist hun stoornis zo'n specia
listische aanpak, dat behandeling
in een penitentiair psychiatrisch
centrum nodig is."
TWEE OP EEN CEL De gewo
ne ingeslotenen van Zuid 2 zitten
in duocellen. „Dat gaat redelijk
goed", zegt Michel. „Meestal heb
ben mensen van Turkse en Marok
kaanse afkomst minder moeite
met een meerpersoonscel. Maar
het merendeel van de gedetineer
den wil toch privacy. Voor we
mensen samen zetten, kijken we
naar culturele achtergrond, delict,
leeftijd en of ze wel of niet roken.
Toch klikt het vaak niet. Met voor
de hand liggende gevolgen: agres
sie, irritatie, klagen. We hebben
heel veel werk aan die duocellen.
Ons echte werk - motiverende beje
gening, mentorgesprekken, het so
ciale praatje - komt vaak in het ge
drang."
DE MEDISCHE DIENST is
de eerste die een gedetineerde ziet;
dan kan een geruststellend gesprek
het begin zijn van een vertrou
wensband. „Wij doen veel aan
geestelijke pleisters", zegt verpleeg
kundige Henny. „En wat bij ons
verteld wordt, blijft bij ons."
In vijftien jaar tijd heeft ze de psy
chische en lichamelijke problema
tiek van de gedetineerden zien toe
nemen. „Vroeger had je meer ver
slaafden, met slechte gebitten, ont
stekingen, huidproblemen... Nu is
het veel meer psychiatrische pro
blematiek, zoals schizofrenie of psy
choses. Veel hartproblemen en ho
ge bloeddruk - die stress hier is na
tuurlijk niet bevorderlijk - en veel
diabetici. Ook onder jongeren.
Vroeger kwam het amper voor dat
iemand insuline moest spuiten."
hhhb'nirariii imum i ii«myiihi waiiiiiiiiiiiiii
