iggs-deeltje
'Dit heeft geleid
tot het internet!'
s wat er op lijkt)
my tect°r
'Het gaat hier om pure nieuwsgierigheid, en dat is toch de essentie dmsdag 13 december2011
van het mens-zijn?' 11
Natuurkundige Koenraad Schalm
iOCHT
Recherche Nucléaire (CERN)
Koenraad Schalm IS pure nieuwsgierigheid, en dat is
toch de essentie van het
natuurkundige aan de mens-zijn?"
Leiden Universiteit en
Gaat dn alles ooit tot praktische toe-
Higgs-deskundige. Hij passingen leiden? 4
„Dat weet je nooit bij dit soort fiin-'
Ziet reikhalzend Uit naar damenteel onderzoek. Einsteins re
de persconferentie van lativiteitstheorie heeft'ons de
r atoombom gebracht, dat had Ein-
Vanmiddag. Stein zelf nooit kunnen bedenken.
Maar de ontdekking van het
Higgs-deeltje heeft voor ons indivi-
Als ze het Higgs-deeltje gevonden duele mensen veel meer betekenis
hebben, wat hebben we daar dan dan voor de maatschappij. Het ant-
aan? woordt op vragen over onze exis-
„Dan weten we hoe de wereld in tentie. Waarom zijn wij hier?
elkaar zit! Dat beginnen kinderen Waarom is de wereld zoals die is?
zich al af te vragen als ze 6,7 jaar )e kunt er geen boterham mee
oud zijn. Hun vragen leiden later smeren, maar het gaat wel over de
tot kennis over moleculen, ato- dromen die je als jongetje hebt als
men, protonen, neutronen en nóg je op een warme zomeravond in
kleinere deeltjes. Als je al die ken- het gras ligt en naar de sterren
nis bij elkaar voegt en in experi- kijkt, en je afvraagt: waarom staan
menten test, blijkt iedere keer dat die sterren daar?"
het verhaal alleen maar kan klop
pen als je er nog één ontbrekend En toch zullen er mensen zijn die zeg-
deeltje aan toevoegt: het gen: welk nut heeft dit geldverslin-
Higgs-deeltje." dende onderzoek?
„Dit onderzoek heeft geleid tot
Waarom spreekt men van het 'godde- het internet! Als dat geen nut is?
lijk deeltje"? De onderzoekers van CERN kwa- f
„Omdat het enig in zijn soort is: men tot de conclusie dat het bij
het geeft alle andere deeltjes hun het verwerken van zulke ongeloof
massa, en massa is hetgeen alles lijk grote hoeveelheden data nodig
nodig heeft om zich in beweging was om die data elektronisch over
te zetten. Het deeltje is overal aan- te brengen. Daar hebben we het in-
wezig. Het verklaart dus waarom ternet aan te danken. Dit onder-
er iets is en niet niets. De reden zoek heeft z'n geld dus allang opge-
van het bestaan. Het gaat hier om bracht."
Deeltjesversneller LHC
Op een diepte van ca. 100 m onder de grond worden zwi
in de deeltjesversneller LHC bij Cenève protonen in
tegengestelde richting in een baan gebracht en T
versneld tot 99,9% van de lichtsnelheid. Europese Raad voor
Kernonderzoek
(CERN) in Genève
LHC (Large
Collider) >V
'9o Nieuwe
c"NfO deeltjes
Detector Higgs- I Protonen
%rl-l deeltje? lengte tunnel:
|n r 27
l Protonen Protonen
Vacuüm nu - in
i|om^u'se'
geleidende bundels f
magneten
Op vier plaatsen kruisen de protonenbundels elkaar waarbij twee deeltjes botsen.
Bij deze botsingen kunnen nieuwe deeltjes ontstaan zoals het Higgsdeeltje, waarvan
het bestaan is voorspeld en wellicht nu ook waargenomen. Detectoren meten de
effecten Van de botsingen. infographic ANP bron afp, cern, mct en SCN
hun uitvindingen is bijvoorbeeld
het wereldwijde web.
Wat doet het CERN?
CERN doet onderzoek naar ele
mentaire deeltjes. Een ejementair
deeltje valt niet te splitsen in ande
re deeltjes. Het is één van de basis
deeltjes in het heelal; bouwsteen
van alle materie. Elementaire deel
tjes kunnen over het algemeen
niet in stilstaande toestand waarge
nomen worden. Alleen bij snelhe
den net onder de lichtsnelheid zijn
ze zichtbaar. Een deeltjesversneller
maakt dit mogelijk. Duizenden we
tenschappers uit de hele wereld
voeren bij CERN experimenten uit
in de zes aanwezige deeltjesversnel
lers.
Het doel van die experimenten is
inzicht te krijgen in hoe materie is
opgebouwd. Bekeken wordt uit
welke deeltjes materie bestaat en
welke krachten die deeltjes bij el
kaar houden. Om deze informatie
te verkrijgen laten wetenschappers
protonen hard op elkaar botsen in
een deeltjesversneller. Tijdens de
botsing vallen de deeltjes uit el
kaar in elementaire (basis)deeltjes.
Op deze manier hoopt men ooit
theorieën als de zwaartekracht te
kunnen verklaren.
Op zoek naar het Higgs-deeltje
In augustus 2008 werd de Large
Hadron Collider (LHC) in gebruik
genomen, de grootste deeltjesver
sneller ter wereld. Met die versnel
ler hopen ze bij CERN het
Higgs-deeltje te vinden, het laatste
nog niet geobserveerde deeltje.
Dit deeltje zou onder andere de
oerknal verklaren. Met de deeltjes
versneller vuren wetenschappers
deeltjes op elkaar af in een poging
de omstandigheden vlak na de 'Big
Bang' na te bootsen.
Relativiteitstheorie weerlegd?
In september dit jaar werd moge
lijk Einsteins relativiteitstheorie
weerlegd. Bij een experiment werd
een bundel elementaire deeltjes
(in dit geval neutrino's) afgevuurd,
die 730 kilometer verderop in Ita
lië werd gemeten. De resultaten lij
ken erop te wijzen dat de deeltjes
sneller gingen dan het licht. Deze
ontdekking ondermijnt de relativi
teitstheorie (E=mc2) van Einstein.
Omdat ze geen fout in het eigen
onderzoek kon vinden, verzocht
CERN collega-onderzoekers uit de
VS en Japan het experiment te her
halen. Wanneer het waar blijkt te
zijn dat deeltjes sneller gaan dan
het licht, is het in theorie mogelijk
om terug te gaan in de tijd.
