1024-3650360
i9 reizen
Beleef samen een heerlijke kerst
weg naar Tos
cane. Maar in de
winter is het de
moeite waard om
in het uiterste
noorden van
Italië te stoppen.
Hans Wiliems
ging naar Val
Gardena.
Speciale aanbieding voor de kerstvakantie
Landal
j reizen@wegener.nl
Zaterdag 10 december 2011
zijn resten te vinden van de spoor
lijn die het slechts veertig jaar uit
hield. De ferala werd in 1916 aange
legd door Russische krijgsgevange
nen en was bedoeld voor het ver
voer van houtsnijwerk. De Gardi-
nezen konden toch niet voorko
men dat het verlieslijdende spoor
in i960 werd opgeheven. Geen
nood, per auto of bus is de Val Gar-
dena de hele winter door uitste
kend te bereiken.
We zijn in de Dolomieten, de zui
delijke uitloper van de Alpen. De
kalksteenmassa's die zo fraai over
al bovenuit torenen, zijn de restan
ten van wat ooit de grillige bodem
en koraalriffen waren in een tropi
sche zee. Dan hebben we het wel
over 60 miljoen jaar geleden. Maar
ondanks die leeftijd voor Unesco
reden genoeg om flinke delen van
het prachtige landschap op de lijst
van werelderfgoederen te zetten.
Naast Selva en Ortisei is Santa
Cristina het derde dorp in Val Gar-
dena. Ortisei is het grootst, ligt het
laagst en is het eerste dorp vanaf
de snelweg na de Brennerpas. Dan
volgt Santa Cristina en tot slot het
drukbezochte Selva.
De drie dorpen zijn via de pistes
onderling verbonden. Wie sneller
wil, kan met de skibus. En als je
even genoeg hebt van het skiën,
dan biedt Val Gardena voldoende
ander wintervermaak. Zoals win-
terwandelen, langlaufen, rodelen
maar dat is hier geen straf Wel
even informeren of de Sella Ronda
open is, want bij hevige wind of
zware sneeuwval gaan geregeld
passen dicht en liften op slot.
De weg vinden op de piste gaat
dankzij de bewegwijzering uitste
kend en overal zijn berghutten
met royale terrassen. Je kunt aan
de Sella Ronda beginnen vanuit
Val Gardena in Selva. De andere
valleien die worden aangedaan
zijn Alte Badia, Val di Fassa en Ar-
raba. Op sommige plekken gaat de
tocht door fraaie bossen, maar het
mooist zijn de lange afdalingen
met uitzicht op het Sella-massief
Is de Sella Ronda vooral voor toer-
skiërs, de Sassulongo (3.181 meter
hoog) is een afdaling voor liefheb
bers van snelheid en uitdaging.
Met de vervoer- en communicatie
middelen van nu is het moeilijk
voor te stellen hoe geïsoleerd de
valleibewoners in vroeger tijden
leefden. Ze hielden zich de lange
winters bezig met iets wat uitein
delijk uitgroeide tot een volwaar
dig ambacht: houtsnijkunst. Het
begon in de zeventiende eeuw
met het maken van houten speel
goed, maar al snel kwamen daar re
ligieuze voorwerpen en kunstuitin
gen bij. In kerken, kantoren en mu
sea is veel prachtigs te zien. En
winkels met houtsnijkunst en
werkplaatsen zijn er legio.
Op veel plekken in Val Gardena
De Dolomieten
zijn de restanten
van wat ooit een
zeebodem en ko
raalriffen waren,
foto Hans Wiliems
en paragliden. Romantici kunnen
ook een ritje maken met de paar-
denslee.
I5ÖJ
15 Val Gardena ligt op 1.100 kilome
ter van Utrecht. Vliegen kan op
Innsbruck of Boizano.
Ortisei, Santa Cristina en Selva
tellen zo'n 10.000 bewoners,
maar het hele jaar door komt er
een veelvoud aan toeristen.
De bekendste afdaling is die van
de Sassolungo, waar geregeld in
ternationale skiwedstrijden wor
den gehouden.
www.valgardena.it
OOSTENRIJK
VAL GARDENIA
In Val Gardena worden drie ta
len gesproken. Italiaans en
Duits natuurlijk, want we
zijn hier per slot van rekening
in Zuid-Tirol. Maar er wordt
ook Ladinisch gesproken, een Re-
to-Romaanse taal die kon overle
ven dankzij het isolement waarin
de bewoners van deze bergstreek
eeuwenlang leefden. Het Ladi
nisch kende in elke vallei een ei
gen variant. Zo heet Val Gardena
in het Italiaans Gardenese, in het
Ladinisch Gherdëina en in het
Duits Grödnerisch.
Voor de sneeuwliefhebbers die in
de wintermaanden in groten geta
le de vallei en de berghellingen be
volken, is die lokale taal slechts
een curiositeit. Toerisme is hier zo
belangrijk dat taalbarrières nauwe
lijks bestaan. Toerisme is hier in
komstenbron nummer één.
Val Gardena is onderdeel van het
skigebied Dolomiti Superski, waar
je gemakkelijk een trektocht van
een week kunt maken zonder de
zelfde pistes te hoeven nemen. De
1.200 kilometer perfect in conditie
gehouden sneeuw (met 475 liften)
is allemaal te beskiën met één ski
pas. Die is niet goedkoop, maar
dan heb je ook wat. Minder ambiti
euze wintersporters kunnen een
kaart nemen voor een deelgebied.
In het hoogseizoen kan het druk
zijn bij de liften, maar wie slim is,
hoeft daar weinig last van te heb-
ben. Zoals op alle pistes, waar ook
ter wereld, ontloop je de drukte
door vroeg of juist laat te starten,
de flessenhalzen te mijden in de
piekuren en je pauzes te laten af
wijken van wat gangbaar is.
Het ski-hoogtepunt is zonder eni
ge twijfel de Sella Ronda, een rou
te van 40 kilometer (waarvan 26
kilometer piste) rond het indruk
wekkende Sella-massief. Een ge
middelde skiër heeft 5 tot 6 uur no
dig om de tocht af te leggen, of je
nu oranje of groen gaat. Een kwart
van die tijd zit je dan in liften,
ITALIË
Boek nu voor de periode van 16 december 2011 tot 6 januari 2012.
Bijvoorbeeld: Kerstweekend 23 december 4 persoonsbungalow
vanaf 299.-*
Kijkt u ook zo uit naar de komende feestdagen? Na een druk jaar is er
niets fijner dan lekker ontspannen met uw partner, familie of vrienden.
Bij Landai GreenParks viert u de kerstvakantie
midden in de natuur. En dat betekent écht tot
-Mhk5€IKC rust komen. Beleef het samen.
Interesse?
Reserveer direct op www.landal.nl/kerstaanbod
of bel 0900-8842, eo.20p.min.).
De beschikbaarheid van deze aanbieding is beperkt. K|k voor de volledige actievoorwaarden
(incl deelnemende parken en type accommodaties) op landal.nl/kerstaanbod.
Druk- en zetfouten voorbehouden.
