Op de fiets
langs
grenspalen
i7reizen
Wie kent niet die sensatie van vroeger: met
één been in Nederland staan en met het
andere in Duitsland? Roel Sikkema
beleefde het op de fiets; langs de
grenspalen in Drenthe en Groningen.
reizen@wegener.nl
024-3650360
Zaterdag 26 november 2011
Even ten zuiden van Zwar-
temeer staat op een een
zame plek de Sint-Anto-
niuskerk. Het gebouw
staat al jaren leeg, het
dorp is naar het noorden verscho
ven. Naast de 'veenkathedraal' is
een parkeerplaats. Een mooi uit
gangspunt voor een fietstocht
langs een aantal grenspalen en
door het Bargerveen.
Het is mooi weer, de zon schijnt
en de wind jaagt stapelwolken
door de lucht. De fietstocht die we
maken, hebben we gekozen uit
het boekje Op zoek naar grenspalen
van Herman Posthumus. Vlakbij
de kerk in Zwartemeer staat een
kantoor van Staatsbosbeheer. Daar
tegenover zijn twee uitkijkpunten
waar je kunt zien hoe mooi het na
tuurgebied is geworden. Grote bor
den tonen hoe de afgelopen jaren
dit gebied veranderd is. Jarenlang
droogde het hoogveengebied uit.
Nu zijn waterbekkens aangelegd.
De 40 kilometer aan veendijken
versterken het moeraskarakter van
het land en zorgen voor de aan
groei van nieuw hoogveen.
We gaan op weg, we hebben 18 ki
lometer te gaan. Er loopt een zand
weg, pal oostwaarts. Na een kleine
kilometer buigt dat naar het zui
den. Hier moet de landsgrens zijn.
Aan de oostkant van de weg is de
grond pikzwart. Grote machines
zijn in Duitsland aan het werk. Ze
halen turf uit het veen. Deze kaars
rechte weg naar het zuiden was
vroeger een 'commiezenweg',
meldt Posthumus in zijn beschrij
ving. Douaniers konden hier con
troleren of er geen smokkelwaar
van de ene naar de andere kant
van de grens werd vervoerd.
Naast de 'commiezenweg' loopt te
genwoordig een fietspad. Het is er
stil en uitgestorven. We komen
niemand tegen behalve een bos
wachter van Staatsbosbeheer in
zijn groene autootje.
Na een paar kilometer zien we
links de eerste grenspaal, nummer
160-V. Het is een bijzondere paal
van natuursteen, die in 1902 niet
zomaar in de grond werd gezet,
want dat kon niet in het blubberi-
ge veen in die tijd. De paal staat
op een gemetseld fundament,
maar het routeboekje meldt dat de
paal vroeger op een soort houten
tafel stond. De tafel is helemaal
vergaan of misschien wel in de
grond gezakt. Het is in ieder geval
een mooi plekje om met twee be
nen tegelijk in twee landen te
staan.
Het ruige, lege landschap ziet er
met dit mooie weer vriendelijk
uit, maar je kunt je voorstellen
dat, wanneer het mistig is of wan
neer het hard waait en de donder
buien overvliegen, het hier onher
bergzaam lijkt.
Naar Duitsland toe zijn geen echte
grensovergangen, maar op een
paar plaatsen lopen kleine paadjes,
waarover je al wandelend of fiet
send bij de oosterburen kunt ko
men. Na een kilometer of 5 buigt
de zandweg naar het westen. Hier
zie je scherp de scheiding tussen
het woeste veen aan de noordkant
en de gecultiveerde weilanden ten
zuiden daarvan. Ook is goed te
zien dat de veengronden enkele
meters hoger liggen. De weilanden
zijn later op het afgegraven veen
aangelegd.
Even ten zuiden van Weiteveen
gaat de route naar het noorden. Er
volgt dan een interessant stukje
weg. Hier en daar zijn typische erf-
bomen te zien, zoals fruit- en kas
tanjebomen, die er op duiden dat
hier vroeger mensen hebben ge
woond. Zoals de boeren die boven
op het onontgonnen hoogveen
hun vee hielden en die daar hun
boerenbedrijf hadden. De route
voert langs enkele uitzichtheuvels
en kijkhutten, waar informatiebor
den van alles vertellen over dit bij
zondere gebied.
Restanten van bewoning zijn ook
nog te vinden in het noordelijk
deel van het Bargerveen. Zoals het
'Huussie van Uneken', een huisje
dat tot de jaren zestig van de vori
ge eeuw door boer Jan Uneken
werd bewoond. Het is nu een 'in-
sectenhotel' geworden. Vlak bij
het huisje staan berkenstammen
in het water. De bomen zijn dood
gegaan toen het waterpeil sterk
werd verhoogd. Nog even doorfiet-
sen en we zijn weer bij de kerk in
Zwartemeer.
Herman Posthu
mus - Op zoek
naar grenspalen.
Wandelingen
langs de grens
van paal tot
paal. Uitgeverij
Van Gorcum,
17,50 euro.
Foto boven: Uitkijkpunten laten zien hoe mooi het natuurgebied Bargerveen is geworden.
Midden: De houten 'tafels' onder de grenspalen zijn weggerot en vervangen door steen.
Onder: Op sommige plekken werden dijkjes aangelegd om de lager gelegen veengronden
tegen het water te beschermen. foto's
